کودکان از 2 سالگی به بعد با مفهوم زمان آشنا میشوند و به مرور زمان واژههایی از قبیل امروز، فردا، قبل، بعد، روز، شب و ... را در جملات خود به کار میبرند. زمان مفهومی پیچیده برای کودکان دارد زیرا قادر به حس یا لمس آن نیستند. به عنوان مثال وقتی ما به کودک میگوییم: «یک ساعت دیگر می رویم»، او از این جمله فقط واژهی «میرویم» را متوجه میشود زیرا نمیداند که یک ساعت چه مدت طول میکشد. اما چگونه میتوان مفهوم این کلمه را به بچهها آموخت؟ شاید فکر کنید آموزش کودک برای یادگیری مفهوم زمان کار بسیار سختی است. ما چند راهکار ساده به منظور آموزش مفهوم زمان به کودک برای شما عزیزان ارائه دادهایم.
اهمیت آموزش مفهوم زمان به کودک
قبل از هر کاری پدر و مادر باید بدانند که آموزش کودک نیازمند صبر و شکیبایی زیادی است. زیرا یادگیری هر مفهوم یا کاری توسط بچهها ممکن است هفتهها یا ماهها طول بکشد. آموزش این واژه به کودک نیز یکی از مواردی است که به وقت و حوصلهی زیادی نیاز دارد. آموزش مفهوم زمان به کودک از ابتدای دو سالگی آغاز میشود. در صورتی که این واژه به درستی به بچهها آموخته شود، آنها در آینده قادر به مدیریت صحیح و برنامهریزی دقیق خواهند بود. یادگیری این مفهوم در حقیقت به فرزندان کمک میکند تا در بزرگسالی افرادی موفق باشند و با برنامهریزی به فعالیت بپردازند.
بیتوجهی به زمان نشانهی بیادبی بچهها نیست
مفهوم زمان برای کودکان و بزرگسالان یکسان نیست. بزرگسالان با مفاهیمی از قبیل گذشت زمان، شتاب، عجله و ... در طول روز مواجهاند در حالی که کودکان هیچ درک و آشنایی با این واژهها ندارند. همین موضوع باعث میشود تا آنها نسبت به این کلمات واکنش نشان ندهند که گاهی موجب عصبانیت پدر و مادر میشود. در این شرایط شاید والدین گمان کنند که فرزندشان نسبت به حرفهای آنها بیاهمیت است در صورتی که او فقط درکی از مفهوم زمان ندارد. این وضعیت مثل آن است که قبل از آموزش جمع و تفریق از کودک خواسته شود دو عدد را با هم جمع یا از هم کم کند. بنابراین اگر کودک نسبت به برخی مسائل بیتوجهی کرد، نشانهی بیادبی او نیست.
چگونگی آموزش مفهوم زمان به کودک
بسیاری از پدر و مادرها نمیدانند که چگونه زمان را برای کودکشان معنی کنند. آموختن مفاهیمی که قابل لمس نیستند، کار دشواری است. کودکان در سالهای اولیهی رشدشان فقط مواردی که قابل لمس باشند را درک میکنند. بنابراین باید این واژه را به صورت ملموس به آنها آموزش داد. اما چگونه میتوان این کار را انجام داد؟ با رعایت این نکات میتوان مفهوم زمان را برای کودکان قابل فهم کرد. 1- اغلب بچهها از نقاشی کشیدن لذت میبرند. شما میتوانید از این هنر برای آموزش مفاهیم روزهای هفته استفاده کنید. مثلاً روز جمعه را با تفریح، دوشنبه را با خرید و ... را به صورت نقاشی برای او بکشید. حتی گاهی اوقات از کودک بخواهید بعضی روزهای هفته را برای شما نقاشی کند. با این کار نه تنها ایام هفته را برای او معنادار میکنید، بلکه به صورت ناخودآگاه از همان دوران کودکی برنامهریزی را به او میآموزید. 2- برای آموزش فصول سال از پوسترهای مربوط به هر فصل استفاده کنید. به کودک بگویید که هر فصل از سال نمادها و نشانههای مخصوص به خود را دارد. مثلاً در زمستان برف میبارد. درختان برگ ندارند و .... سپس از او بخواهید نقاشیهایی از فصلهای مختلف بکشد. با این روش علاوه بر تقویت تمرکز و دقت کودک را نسبت به محیط اطراف و طبیعت کنجکاو میکنید. 3- برای آموختن مفاهیم گذشته و آینده از عکسهای قدیمی، مراحل آمادهسازی یک وسیله یا غذا استفاده کنید. با تصاویری از دوران بچگی خودتان سیر تغییر و تکامل را به او نشان دهید. 4- از آنجا که مفاهیم دقیقه، ثانیه و ساعت برای بچهها گنگ و ناشناخته است استفاده از این کلمات باعث بیقراری آنها میشود؛ زیرا نمیدانند چه مدت طول میکشد تا والدین به قولشان عمل کنند. بنابراین به جای اعلام زمان برای انجام کار از جملاتی مانند وقتی پدر از سر کار بیاید، وقت خواب و بیداری و... را به کار ببرید یا به جای گفتن: «یک ساعت دیگر به خانهی مادربزرگ میرویم» از جملهی «بعد از ناهار به خانهی مادربزرگ میرویم.» استفاده کنید. این مفاهیم برای کودکان قابل درکترند. 5- روز تولد یکی از مواردی است که کودکان همواره انتظار آن را میکشند. برای این که بچهها فاصلهی زمانی را درک کنند، از چوب خطهای رنگی استفاده کنید. تعداد ماههای باقیمانده، هفتهها و روزها را با رنگهای متفاوت کنار هم قرار دهید. به کودک بگویید که آخرین چوبخط روز تولد اوست. با این کار علاوه بر آموزش مفهوم زمان به کودک، صبر و انتظار را نیز یاد میگیرد. 6- مهیا کردن همه چیز برای کودکان پیامدهایی منفی را بر جای میگذارد. این کار شما باعث میشود کودک هیچ درکی از محدودیتهای زمانی و مکانی نداشته باشد. بنابراین هیچ ارزشی نیز برای زمان قائل نخواهد بود. آموزش صبر و تحمل برای رسیدن به خواستهها لازمهی رشد شناختی کودک است. این گروه از بچهها در بزرگسالی قادر به مدیریت زمان و زندگی خود نخواهند بود. برای این کار لیستی از فعالیتهای روزانه را تهیه کنید. برای هر کار زمان مشخصی را تعیین کرده و پایبندی به آن را با کودک تمرین کنید. 7- اجازه دهید کارهای شخصی و وظایف متناسب با سنش را خودش انجام دهد. هیچ بهانهای را برای فرار از انجام کارهایش نپذیرید. شاید در ابتدا سخت باشد. اما به مرور و با کمی صبر مدیریت زمان را یاد میگیرد. در کنار تمامی این آموزشها، انتظارتان از بچهها باید با توجه به تواناییها و دورهی سنی آنها باشد. به این منظور که آموزش مفهوم زمان به کودک باید با مرحلهی رشدی او متناسب باشد.