معرفی انواع دانشگاه‌ها در ایران (ویژه کنکوری‌ها)

دوره روزانه

تحصیل در رشته‌های تحصیلی دوره روزانه دانشگاه‌های سراسری رایگان بوده و دانشجویان دوره روزانه از تسهیلات، امتیازات و امکاناتی که توسط وزارتین علوم تحقیقات و فناوری و بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سایر نهادها بر اساس ضوابط به افراد واجد شرایط ارائه می‌شود، برخوردار خواهند شد. از لحاظ شهریه و مسائل مالی این دانشگاه از دانشجویان خود مبلغی دریافت نمی‌کند. این امر برای افرادی که از لحاظ مالی دارای مشکل هستند، گزینه مناسبی است. دانشجویان این دانشگاه‌ها در قبال هزینه‌هایی که پرداخت نمی‌کنند تعهد خدمت دارند، یعنی برای گرفتن مدرک خویش باید طبق قوانین دانشگاه، طی دوره‌ای مشخص برای کشور خدمت کنند. لازم به ذکر است دانشجویان در تمامی دوره‌های تحصیلی به جز دوره روزانه، ملزم به پرداخت شهریه مطابق مصوبات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌باشند.

دوره شبانه

برخلاف تصور عموم دانشجویان دوره‌های نوبت دوم تابع مقررات آموزشی دوره روزانه بوده و همراه با این دانشجویان در یک کلاس و با همان اساتید تحصیل می‌کنند. تنها تفاوت آنها اخذ شهریه بر اساس مقررات مربوط از دانشجویان شبانه است. همچنین برنامه‌های آموزشی دانشجویان دوره نوبت دوم عیناً همان برنامه‌های آموزشی دوره روزانه است. البته لازم به ذکر است دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مجری دوره‌های نوبت دوم از ارائه خوابگاه، وام تحصیلی، سرویس ایاب و ذهاب و تسهیلات رفاهی به دانشجویان این دوره به طور جد معذور می‌باشند. تعیین سقف واحدهای درسی برای هر نیم‌سال تحصیلی با توجه به سایر ضوابط و مقررات در اختیار شورای آموزشی مؤسسه آموزش عالی ذیربط خواهد بود.

دوره پردیس خودگردان

پردیس دانشگاهی خودگردان یا بین‌الملل در سال‌های گذشته برای جذب دانشجو از خارج از کشور تأسیس شدند، اما خیلی موفق به این کار نشدند و امروزه با پذیرش دانشجو در قبال اخذ شهریه مشغول به کار هستند. این دانشگا‌ه‌ها هزینه‌های خود را از دانشجویان دریافت می‌کنند و مستقل از بخش دولتی هستند. اساتید و لیست دروس این دانشگاه‌ها همانند بخش روزانه دانشگاه سراسری است و تنها تفاوت آن‌ها شهریه آن است که از شهریه بخش نوبت دوم به مراتب بالاتر است. همچنین بعضی دانشگاه‌ها در برخی از رشته‌ها باتوجه به ظرفیت مازاد خود اقدام به جذب دانشجو می‌نمایند که به عنوان شهریه‌پرداز بوده و همان قوانین آموزشی و شهریه‌ای حاکم بر دوره پردیس خودگردان، بر این دانشجویان نیز برقرار می‌باشد.

دوره مجازی

این دانشگا‌ه‌ها نوعی مراکز علمی هستند که دانشجویان می‌توانند از طریق اینترنت اقدام به ثبت نام در دانشگاه کرده و از میان لیست دروس ارائه شده دروس مورد نظر خود را انتخاب کنند و از جلسات مجازی دروس استفاده کرده و موفق به اخذ مدرک گردند. این نوع مراکز برای افرادی که وقت کافی برای حضور در سر کلاس‌های درس را ندارند، مناسب است. پذیرش دانشجو در این مراکز از طریق آزمون سراسری انجام می‌شود. در حال حاضر بسیاری از دانشگاه‌ها مانند دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران (مرکز آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه تهران)، شیراز، اصفهان و چند مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی به ارائه دروس به صورت مجازی پرداخته‌اند.

دانشگاه‌های آزاد اسلامی

دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاهی غیردولتی است که کار خود را در سال 1361 با نخستین واحد دانشگاهی، یعنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی آغاز کرد. دانشگاه آزاد اسلامی امروزه جزو برترین دانشگاه‌های ایران است و در میان دانشگاه‌های معتبر جهانی نیز مقام خوبی دارد. این دانشگاه در قبال هزینه‌هایی که از دانشجویان دریافت می‌کند به صورت خصوصی اداره می‌شود. در سال‌های اخیر با افزودن رشته‌های بدون کنکور جذب دانشجو در دانشگاه آزاد راحت‌تر از قبل نیز شده است. از مزایای دانشگاه آزاد ایجاد فضای آموزش در مناطق محروم و برای افراد مستعد علمی است. اگر قصد ادامه تحصیل در این دانشگاه را دارید از هزینه‌های رشته تحصیلی خود مطلع شوید و سپس دست به انتخاب آن بزنید.

دانشگاه‌ها و مؤسسات غیرانتفاعی

دانشگاه‌ها و موسسات غیر انتفاعی، مراکزی هستند که از بودجه غیردولتی استفاده کرده و به صورت مستقل زیر نظر هیئت امنای دانشگاه یا مؤسسه اداره می‌گردند. در این مراکز، تحصیل رایگان نیست و همراه با اخذ شهریه بوده و دانشجویان از طریق آزمون‌های سراسری سازمان سنجش آموزش کشور، پذیرش می‌شوند.

دانشگاه‌های پیام نور

در ایران سیستم آموزش از راه دور با عنوان دانشگاه پیام نور شناخته می‌شود. دانشگاه‌های پیام نور نیز از جمله دانشگاه‌های دولتی هستند و زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند، ولی سامانه آموزشی آن با سایر دانشگاه‌های دولتی متفاوت است و بر مبنای آموزش نیمه‌حضوری استوار است. در این دانشگاه‌ها دانشجویان می‌توانند در دروس تئوری بدون حضور در کلاس و با حضور در امتحانات آخر ترم واحدهای درسی خود را گذرانده و موفق به اخذ مدرک شوند. آموزش در این دانشگاه‌ها نیز رایگان نیست، اما در مقایسه با دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی شهریه کمتری را دارند. دروس عملی در دانشگاه به صورت کلاس حضوری و در تعدادی از روزهای هفته برگزار می‌شود و اجرای برخی از درس‌های عملی آزمایشگاهی، کارگاهی و سایر در آزمایشگاه منطقه‌ای، استانی یا سایر آزمایشگاه‌ها در مراکز دیگر دانشگاه و بنا به تشخیص دانشگاه صورت خواهد گرفت. اجرای آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و دیگر درس‌های عملی ممکن است در چند هفته متوالی و به صورت استقرار دائم در محل تعیین شده انجام شود و دانشجو موظف است در محل تشکیل جلسات آزمایشگاه، کارگاه و آتلیه‌ای که دانشگاه تعیین می‌نماید، حضور یابد.

دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی

یکی از دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که با هدف ارتقاء سطح مهارت و قدرت عملی دانشجویان در مشاغل عملی تأسیس گردیده است، دانشگاه‌های جامع علمی کاربردی هستند. یکی از مزیت‌های خوب دانشگاه علمی کاربردی پذیرش دانشجو بدون کنکور با توجه به سوابق تحصیلی و کم بودن هزینه‌های تحصیل نسبت به دانشگاه آزاد است. مزیت دیگر این دانشگاه بالا بودن لیست دروس عملی آن است که دانشجویان را با نکات عملی رشته‌ها آشنا کرده و آن‌ها را آماده ورود به بازار کار می‌کند.

دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای

دانشگاه فنی و حرفه‌ای به عنوان تنها دانشگاه متولی آموزش عالی فنی و حرفه‌ای در کشور، از سال 1390 با مجوز رسمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کار خود را آغاز نموده است. دانشکده و آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای به عنوان واحدهای زیرمجموعه این دانشگاه، سابقه‌ی بیش از چهل سال فعالیت آموزشی داشته و از اولین مراکز آموزش عالی کشور هستند که در تداوم مسیر تحصیلی دوره متوسطه فنی و حرفه‌ای (هنرستان‌های فنی، کشاورزی، حرفه‌ای، تربیت بدنی) فعالیت داشته‌اند اما تأسیس این دانشگاه و تفکیک آن از وزارت آموزش و پرورش به سال 90 برمی‌گردد. دانشگاه فنی و حرفه‌ای به صورت تفکیک جنسیتی اقدام به آموزش دانشجو می‌کند. این مراکز در قالب 173 دانشکده و آموزشکده فنی و حرفه‌ای در استان‌های مختلف کشور پراکنده‌اند که از این تعداد 118 مرکز متعلق به پسران و 52 مرکز مربوط به دختران می‌باشد. عمده فعالیت آموزشی این دانشگاه درحال حاضر در سطح کاردانی است و هدف، تربیت کاردان یا تکنسین است. البته در تعدادی از مراکز این دانشگاه، دوره‌های کارشناسی ناپیوسته و پیوسته نیز فعال هستند به نحوی که سطح کاردانی پیوسته با 104 رشته و کارشناسی ناپیوسته با 51 رشته، کارشناسی پیوسته 6 رشته و در قالب دو نوبت آموزشی خدمات خود را به بیش از 200 هزار دانشجو ارائه می‌نمایند.

ترکیب گروه‌های آموزشی این دانشگاه به این صورت است: فنی و مهندسی در حدود 60 درصد، کشاورزی و دامپزشکی در حدود 20 درصد، علوم انسانی در حدود 11 درصد و هنر در حدود 9 درصد. از آن‌جا که 70 درصد از آموزش‌های این دانشگاه کارگاهی و 30 درصد دیگر نظری می‌باشد. آموزش‌های عملی در تعداد 1300 کارگاه و آزمایشگاه انجام می‌گیرد، لذا دانش‌آموختگان علاوه بر داشتن توانایی علمی، از مهارت‌های عملی و کاربردی لازم نیز برخوردارند و اکثراً در زمینه‌های مربوط به رشته تحصیلی خود جذب بازار کار می‌شوند. دانشگاه فنی و حرفه‌ای دانشجویان خود را از بین دانش‌آموختگان دوره متوسطه نظام جدید هنرستان‌ها و متناسب با رشته تحصیلی ایشان در یکی از رشته‌های شاخه فنی وحرفه‌ای یا شاخه کاردانش و یا فارغ‌التحصیلان دوره چهار ساله نظام قدیم هنرستان‌ها، انتخاب می‌نماید. انتخاب از طریق آزمون ورودی ویژه‌ای که سالیانه توسط سازمان سنجش آموزش کشور به صورت سراسری برگزار می‌شود، صورت می‌گیرد. شرایط عمومی و اختصاصی لازم به تفصیل همه ساله در دفترچه راهنمای ثبت نام کاردانی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته درج می‌گردد.