چرا بعضی از کودکان دیر یاد می‌گیرند؟

بعضی از کودکان در ظاهر، کاملأ طبیعی هستند و حتی هوش نرمالی نیز دارند، به خوبی حرف می‌زنند و با کودکان دیگر بازی می‌کنند. این افراد هم‌چنین روابط اجتماعی خوبی دارند و کارهایی را که والدینشان به آن‌ها واگذار می‌کنند را به خوبی انجام می‌دهند، اما هنگامی که به مدرسه می‌روند و زمان یادگیری شروع می‌شود، مشکلات جدی خود را نشان می‌دهند. والدین این کودکان، معمولأ گزارشاتی از عملکرد تحصیلی پایین فرزندانشان دریافت می‌کنند و به شدت نگران آینده‌ی آن‌ها می‌شوند. سطح عملکرد تحصیلی پایین می‌تواند به علت ناتوانی در گوش کردن، فکر کردن، خواندن، نوشتن و یا انجام محاسبات ریاضی به وجود آید. اختلال یادگیری اصطلاحی است که در متون علمی برای این موارد استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی چیستی اختلال یادگیری و علل به وجود آمدن آن برای شما عزیزان مطالبی را ارائه دهیم.

اختلال یادگیری چیست؟

کودکانی که دچار اختلال یادگیری هستند، این ناتوانی در یادگیری را در تمام پایه‌های تحصیلی از پیش دبستانی تا دانشگاه دارند. تشخیص به موقع اختلال یادگیری فرآیند بهبودی آن را سرعت می‌بخشد. به همین دلیل توجه کردن به دوران ابتدایی به خصوص پایه‌ی اول و دوم ابتدایی، اهمیت بسیار زیادی دارد. کسانی که دچار اختلال یادگیری هستند از نظر هوشی مشکلی ندارند و این اختلال در واقع به دلیل نقص در راه‌های پردازش اطلاعات در مغزشان به وجود می‌آید. اختلال یادگیری به زبان ساده‌تر، ناشی از تفاوت درمسیرهای عصبی و ارتباط آن‌ها در مغز می‌باشد. اختلال یادگیری باعث می‌شود تا دانش آموزی که این مشکل را دارد دیرتر از سایر دانش آموزان مفاهیم و مطالب درسی را یاد بگیرد. مبتلایان به اختلال یادگیری به طور کلی در زمینه‌های خواندن، یادگیری ریاضی، نوشتن دیکته و به صورت جزیی در شناسایی کلمات، حساب کردن، استدلال، هجی کردن و یا کلمه‌بندی در نوشتن دچار مشکل هستند.

علل مختلف اختلال یادگیری

اختلال یادگیری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که در چندین رشته‌ی مختلف گنجانده شده‌اند و در حقیقت مفهومی چند رشته‌ای است که برای تشخیص دلیل اختلال یادگیری باید پیوند بین کارشناسان رشته‌های مختلف برقرار باشد.

عوامل محیطی

عوامل محیطی زیادی وجود دارند که می‌توانند به پیچیده شدن اختلال یادگیری اضافه کنند و یا حتی از علل به وجود آمدن اختلال یادگیری باشند. سرما خوردگی مزمن، مشکلات تنفسی، آلرژی‌ها، آسیب‌دیدگی مغزی و یا ضربه‌های وارد شده به سر به خصوص در دوران رشد کودک، همگی این عوامل می‌توانند در افزایش شدت اختلال یادگیری و یا حتی به وجود آمدن آن مؤثر باشند. از طرف دیگر کودکانی که در حال رشد هستند نیاز دارند تا از محیط اطراف خود تجربه‌هایی را کسب کنند تا یاد بگیرند که چگونه بیاموزند. اگر این سطح یادگیری کاهش یابد، کودکان به سختی می‌توانند با محیط بیرون ارتباط برقرار کنند و دچار مشکلاتی از قبیل اختلال یادگیری می‌شوند. به همین دلیل برای پیشگیری از اختلال یادگیری باید مطابق با دوره‌های رشد کودکان، بازی‌هایی را انجام داد که این بازی‌ها نقش بسزایی را در پیشگیری از اختلال یادگیری ایفا می‌کنند.

عوامل فیزیولوژیکی، ژنتیکی و بیوشیمیایی

یکی از مؤثرترین و اصلی‌ترین دلیل ایجاد اختلال یادگیری در کودکان که متخصصان بسیاری به آن معتقدند، آسیب‌دیدگی مغزی شدید یا جزیی و صدمه‌های وارده به دستگاه عصبی مرکزی می‌باشد. یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن اختلال یادگیری در کودکان می‌تواند ژنتیکی باشد. شواهد زیادی نیز برای اثبات آن وجود دارد که نشان می‌دهند اختلال یادگیری در بعضی خانواده‌ها بسیار بیشتر از سایرین است. در حقیقت عوامل ژنتیکی در اکثر اختلالات حتی اختلال یادگیری نقش بسزایی دارند. اختلالات مختلف متابولیکی نیز از قبیل هایپوگلیسمی و کم‌کاری، در ایجاد اختلال یادگیری بسیار مؤثر هستند.

هنگام و بعد از تولد و تأخیر رشد

مشکلات و حوادثی که در حین زایمان موجب آسیب رساندن به جنین می‌شوند و هم‌چنین بیماری‌ها و مشکلاتی که بعد از تولد برای نوزادان به وجود می‌آید، می‌تواند در ایجاد اختلال یادگیری مؤثر باشند. از جمله‌ی این مشکلات می‌توان به سیانوزه شدن جنین هنگام زایمان و بیماری‌های بعد از تولد مانند زردی اشاره کرد که از علل به وجود آمدن اختلال یادگیری در کودکان به شمار می‌روند. هم‌چنین زمانی که کودکان نشانه‌های رشد جسمی و شناختی مطابق با سنشان در آن‌ها دیده نمی‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از بروز اختلال یادگیری در آینده‌ی آن‌ها باشد. اختلال یادگیری زمانی که به علت تأخیر رشد بروز می‌کند، در واقع از تأخیر رشد در برخی اجزاء دستگاه عصبی مرکزی نشأت می‌گیرد. معمولأ این دسته از کودکان بعد از بزرگ شدن می‌توانند بر مشکلات ناشی از اختلال یادگیری غلبه کنند.

عوامل آموزشی

از جمله عوامل آموزشی که در اختلال یادگیری می‌توانند مؤثر باشند، می‌توان به تدریس ناکافی و نادرست به کودکان، عدم مهارت کافی معلمان برای تدریس دروس پایه، توقعات بیش از حد معلمان از دانش آموزان، بزنامه‌ی آموزشی ضعیف، عدم انجام فعالیت‌هایی که منجر به افزایش انگیزه در کودکان می‌شود، تدریس نامناسب، خالی بودن جای آموزش مهارت‌های اجتماعی یادگیری، حرکتی و جسمی و نادیده گرفتن یادگیری‌های زبان شفاهی اشاره کرد.

با اختلال یادگیری کودکانمان چه کنیم؟

والدینی که کودکانشان مبتلا به اختلال یادگیری هستند، علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با مسائل تحصیلی آن‌ها، باید با رفتارهای پرخطر، بی‌نظمی‌ها، عدم پذیرش قانون، پرخاش‌گری و رفتارهای افراطی برای جلب توجه دیگران نیز مواجه شوند. در این شرایط والدین معمولأ از رفتارهای کودکانشان خسته و نگران می‌شوند و یادگیری کودکان در درجه‌ی دوم اهمیت قرار می‌گیرد. از طرف دیگر این شرایط ممکن است تأثیرات منفی زیادی را نیز بر روابط اجتماعی کودکان بگذارد، زیرا اختلال یادگیری در آن‌ها به یک نقطه ضعف تبدیل می‌شود و اعتماد به نفس آن‌ها را پایین می‌آورد. این کودکان معمولأ افرادی کم‌رو هستند که از قضاوت‌های دیگران می‌هراسند و از آن‌ها فاصله می‌گیرند. اگر والدین این مشکلات فرزندانشان را نادیده بگیرند و به آن‌ها اهمیت ندهند، در طولانی مدت به افسردگی آن‌ها منجر می‌شود. بنابراین والدین باید برای رفع و بهبود اختلال یادگیری و مشکلات ناشی از آن به نکاتی که در این بخش به آن‌ها اشاره می‌کنیم توجه کنند.

سخن آخر

کودکانی که به اختلال یادگیری مبتلا هستند افرادی مضطرب، نامطمئن، بی‌اختیار و سرکش هستند. ممکن است این رفتارها در دریافت حس محبت و گرمی چه در منزل و چه در مدرسه، تأثیر منفی بگذارد و باعث ناپایداری آن شود. به همین دلیل والدین باید با ایجاد محیطی گرم، صمیمی و حمایت‌کننده از بروز اختلال یادگیری پیشگیری و یا در بهبود آن کمک کنند.