استرس و لکنت زبان در کودکان

لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که در آن فرد ممکن است در تلفظ برخی آواها و هجاها مشکل داشته باشد، یا علیرغم اینکه می‌داند چه می‌خواهد بگوید، قادر به بیان کلمات نیست و واژه‌ها، هجاها یا عبارات را تکرار یا کشدار می‌کند. امروزه بین 0.72 تا 1 درصد از جمعیت جهان لکنت زبان دارند. کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و سالمندان ممکن است به لکنت زبان مبتلا شوند. گاهی اوقات لکنت زبان از اویل کودکی آغاز و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. طبق تحقیقات یک چهارم مبتلایان به لکنت زبان درکودکی درمان نمی‌شوند و در بزرگسالی نیز لکنت دارند. بسیاری از افراد مبتلا به لکنت زبان احساس می‌کنند نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و این مسئله می‌تواند زندگی روزمره آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

لکنت زبان رشدی یا تکاملی

کودکان وقتی هنوز در حال یادگیری و رشد مهارت‌های گفتاری هستند به این نوع اختلال مبتلا می‌شوند. لکنت رشدی یا تکاملی معمولاً خود به خود و بدون درمان برطرف می‌شود. با این حال، والدین باید در موارد زیر به پزشک مراجعه کنند:

• لکنت زبان کودک بیش از 6 ماه ادامه داشته باشد.
• زمانی که لکنت زبان شدیدتر شده باشد.
• زمانی که سفتی عضلات صورت و بالاتنه همراه با لکنت باشد.
• هنگامی که در درس خواندن کودک اختلال ایجاد کند.
• هنگامی که باعث مشکلات عاطفی مانند ترس از مکان‌ها یا موقعیت‌ها شود.
• زمانی که بعد از 6 سالگی کودک ادامه پیدا کند.

لکنت زبان نوروژنیک

لکنت نوروژنیک نتیجه آسیب به سیستم عصبی مرکزی است. این نوع از لکنت معمولاً به دلیل ناهنجاری یا اختلال در ساختار و عملکرد مغز رخ می‌دهد. متخصص مغز و اعصاب ممکن است بتواند فرد را به سمت درمان صحیح راهنمایی کند. آسیب‌شناسان گفتار و گفتاردرمان‌ها نقش مهمی در درمان لکنت زبان نوروژنیک دارند.

لکنت زبان روانشناختی

لکنت فرد ممکن است ناشی از اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب باشد. لکنت روانشناختی گاهی ریشه در آسیب‌های عاطفی یا روانی عمیق دارد. در چنین مواردی، به کمک روانشناس، روانپزشک و یا درمانگر شناختی رفتاری نیاز است. درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند به غلبه بر اضطراب و رفع لکنت کمک کند.

علائم لکنت زبان

لکنت زبان اغلب شامل تکرار کلمات یا قسمت‌هایی از واژه، طولانی شدن برخی آواها و مشکل در یافتن برخی کلمات است. گاهی افرادی که لکنت زبان دارند، هنگام صحبت کردن به شدت نفس نفس می‌زنند یا دچار تنش می‌شوند. ممکن است این حس را تجربه کنند که حنجره یا تارهای صوتی‌شان مسدود شده است. مسدود شدن زمانی رخ می‌دهد که دهان شخص در شکل صحیحی برای تلفظ کلمه باشد، اما عملاً هیچ صدایی خارج نشود. این حالت ممکن است چند ثانیه طول بکشد.

علائم و نشانه‌های رایج مرتبط با لکنت

• مشکل در شروع تلفظ یک کلمه، عبارت یا جمله؛
• تردید قبل از بیان برخی آواها؛
• تکرار یک آوا، کلمه یا هجا؛
• کشیده‌گویی برخی آواها؛
• مکث کردن هنگام ادای کلمات؛

زمانی که ترس و اضطراب ریشه لکنت زبان کودک باشد او علائم دیگری هم دارد مانند:

• پلک زدن زیاد؛
• لرزیدن لب؛
• داشتن تیک عصبی در گوشه چشم و لب؛
• سفت شدن صورت، بالاتنه یا هر دو و...؛

علت‌های لکنت زبان

متخصصان علت قطعی و مشخصی را برای ابتلا به لکنت زبان بیان نکرده‌اند اما عوامل زیر ممکن است در ابتلا به این اختلال نقش داشته باشند:

• داشتن سابقه خانوادگی لکنت زبان؛
• رشد نوروفیزیولوژیکی نامناسب کودک؛
• ضربه شدید عاطفی و روانی؛
• آسیب‌های مغزی ناشی از سکته، تشنج یا ضربه؛

درمان لکنت زبان در کودکان

مشکل لکنت زبان در کودکان معمولاً با گذر زمان و رشد مغز و تقویت مهارت‌های گفتاری کودک برطرف می‌شود اما در برخی موارد که لکنت از نوع نورولوژنیک یا روانشناختی باشد می‌توان با مراجعه به پزشک دارو مصرف کرد. گاهی درمان لکنت زبان نیازی به مصرف دارو ندارد و با گفتاردرمانی رفع می‌شود. گفتاردرمانگر با تکنیک‌ها و روش‌هایی برای تحریک کودک به صحبت کردن و تقویت عضلات حنجره و تارهای صوتی و اصلاح الگوی تنفس کودک به او کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بیشتری صحبت کند و وقفه‌های کمتری داشته باشد. والدین هم می‌توانند تکنیک‌های گفتاردرمانی را از درمانگر بیاموزند و با فرزندشان تمرین کنند. بهترین کمک والدین به کودکان مبتلا به لکنت زبان صبور بودن و با حوصله گوش دادن به حرف‌های آنهاست. والدین باید زمان زیادی با فرزند خود صرف کنند و او را به صحبت کردن تشویق کنند و با محبت و صبورانه شنونده صحبت‌های فرزندشان باشند.

چند پیشنهاد سرگرم‌کننده برای درمان لکنت زبان

• به کودکان مبتلا به لکنت زبان سازدهنی بیاموزید زیرا به تقویت تنفس و عضلات لب و دهان آنان کمک می‌کند.
• بادکردن بادکنک نیز چون به تقویت تنفس و عضلات دهان کودک کمک می‌کند می‌تواند فعالیت مفیدی باشد.
• قصه‌خوانی و استفاده از کلماتی که کودک در تلفظ آنها مشکل دارد بسیار اثرگذار است.
• برگزاری مسابقات تصویرخوانی با سرعت بالا که کودک مجبور شود تصاویر را با سرعت نام ببرد به تقویت سرعت حرف زدن او کمک می‌کند و از وقفه‌های کلام او می‌کاهد.