رشد صحیح و کافی بچه‌ها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین است. بدون شک همه‌ی پدرها و مادرها نسبت به افزایش قد فرزندانشان حساسند. افزایش قد کودک نه تنها در اعتماد به نفسش تأثیر مثبت می‌گذارد بلکه به شکوفایی استعدادهای او کمک زیادی می‌کند. با این که داشتن قد بلند تا حد زیادی به عوامل ژنتیکی بستگی دارد، اما راه‌ها و روش‌هایی از جمله نوع تغذیه‌ی مادر در دوران بارداری، تغذیه‌ی بچه‌ها بعد از تولد و ... برای بهبود رشد آن‌ها پیشنهاد شده است.
عوامل مؤثر بر افزایش قد کودک
طبق مطالعات و تحقیقات انجام گرفته، رشد قدی افراد به طور متوسط در سن 20 سالگی متوقف می‌شود. اینکه هر شخص تا چه حد می‌تواند رشد کند به دو عامل بستگی دارد: 1- ژنتیکمهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل افزایش قد کودک، ژنتیک است. این که هر دو والد یا یکی از آن‌ها قد کوتاه یا متوسط داشته باشند، می‌تواند روی افزایش قد کودک تأثیر بگذارد. اما این بدان معنا نیست که هیچ راهی برای تغییر و افزایش قد وجود نداشته باشد. 2- عوامل غیرژنتیکیعوامل غیرژنتیکی زیادی در محیط و هنگام رشد بچه‌ها بر پتانسیل رشدی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. قرار گرفتن در معرض دود تنباکو هنگام جنینی، بیماری در دوران کودکی و بلوغ، تغذیه‌ی نامناسب مادر و فرزند، وزن کم هنگام تولد و ... عوامل مؤثر بر کوتاهی قد کودک به شمار می‌روند.
راه‌های مناسب برای تناسب اندام کودک و عوامل افزایش قد آن‌ها
با این که بسیاری از عوامل افزایش قد از کنترل والدین خارج است ولی با انجام چند کار می‌توان کودک را به قد کامل رساند. رعایت نکات زیر در تناسب اندام کودک تاثیرگذار است.
خواب کافی
همان‌طور که می‌دانید یکی از عوامل افزایش قد و رشد بچه‌ها خواب است. بدن انسان هنگام خواب شروع به ایجاد بافت جدید می‌کند و از این رو باعث رشد می‌شود. به همین دلیل خواب کافی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در حقیقت مغز هورمون‌های رشد را هنگام خواب آزاد می‌کند. حداقل زمان مورد نیاز برای خواب بچه‌ها روزانه 8 ساعت است. اما چگونه می‌توان این عامل مهم را تنظیم کرد؟ برای این کار باید فعالیت‌های روزانه‌ی بچه‌ها را مدیریت و برنامه‌ریزی کرد و ساعت مشخصی برای خواب و بیداری آن‌ها تعیین نمود. بهتر است قبل از خواب از دادن شکلات و نوشیدنی‌های کافئین‌دار به بچه‌ها خودداری شود و هر عاملی از جمله نور، سر و صدا و ... که مانع از خوابیدن می‌شوند را، از بین برد. ملاتونین هورمونی است که توسط غده‌ای کوچک در مغز به منظور تنظیم خواب و بیداری ترشح می‌شود. این هورمون به بچه‌ها کمک می‌کند تا خواب بهتری داشته باشند. مواد غذایی حاوی ملاتونین شامل گیلاس ترش، بادام زمینی، ذرت، مارچوبه، انگور، انار، زیتون، کلم بروکلی، برنج و ... محسوب می‌شوند. بنابراین برای تنظیم خواب بچه‌ها، خوردن موارد ذکر شده پیش از آن پیشنهاد خوبی است.
رژیم غذایی مناسب
تغذیه‌ی مناسب بر تناسب اندام کودک تأثیر بسیاری می‌گذارد. برای رشد مناسب او باید مطمئن شد که همه‌ی مواد مغذی لازم را دریافت می‌کند. والدین باید به یک رژیم و برنامه‌ی غذایی سالم پایبند باشند و از مصرف مواد ناسالم پرهیز کنند. در رشد مناسب استخوان‌ها، ویتامین D، کلسیم و روی اهمیت بسیار زیادی دارند. این موارد در غذاهایی نظیر ماهی، لبنیات، مرغ، گوشت، سویا، سبزیجات سبز، غلات، نخود فرنگی و ... به وفور یافت می‌شود. در بین این مواد مغذی روی اهمیت بسیار بیشتری دارد زیرا نبود آن موجب توقف رشد می‌شود. دیگر مواد معدنی و ویتامین‌ها را نیز نباید نادیده گرفت چرا که در روند رشد قدی کودکان مؤثرند. یکی دیگر از راه‌های افزایش قد کودک، کاهش وزن است. به جای استفاده از روغن‌های سرخ کردنی و مضر می‌توان از روغن نارگیل برای پخت و پز استفاده کرد.
ورزش منظم
یکی از راه‌های مؤثر بر تناسب اندام کودک، ورزش یا بازی‌های ورزشی است. تحقیقات انجام گرفته در این زمینه نیز نشان می‌دهند که هرچه بدن فعال‌تر باشد، به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. از این رو افزایش جذب ویتامین‌ها و مواد مغذی موجب بهبود روند رشد قدی بچه‌ها می‌شود؛ همچنین انجام ورزش‌های منظم هورمون‌های رشد را تحریک می‌کنند. فعالیت‌هایی مانند شنا، بارفیکس، تمرینات کششی (رساندن دست به انگشتان پا)، طناب‌زنی و ... بر افزایش قد کودک تأثیرگذارند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
همان‌طور که قبلاً گفته شد بیماری‌های دوران کودکی می‌توانند مانع از رشد مناسب بچه‌ها شوند. به همین دلیل سیستم ایمنی قوی می‌تواند تأثیر بسیار در این زمینه داشته باشد. توانایی بدن برای مقابله با بیماری‌ها به ویژه در سنین رشد از اهمیت بسیار برخوردار است؛ بنابراین باید سیستم ایمنی بدن کودکان را با دادن غذاهای سالم و مقوی تقویت کرد. مصرف مرکبات مانند انگور، پرتقال، لیمو و انار که غنی از آنتی اکسیدانند، برای محافظت از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد مفیدند.
دوری از عواملی که مانع رشد می‌شوند
مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر در دوران بارداری و بعد از آن، از جمله مهارکننده‌های رشد به حساب می‌آیند. بنابراین برای اینکه بچه‌ها قد بلندی داشته باشند، والدین باید از این گونه موارد دوری کنند. این مواد به صورت مستقیم بر رشد اثر منفی نمی‌گذارند بلکه با ایجاد اختلال در خواب و فعالیت‌های روزانه مانع از رشد کافی کودکان و نوجوانان می‌شوند.
مصرف مکمل‌های رشد
احتمالاً تاکنون در اینترنت با مکمل‌های افزایش قد مواجه شده‌اید. اکثر این بسته‌ها حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم جهت تقویت روند رشد هستند. اما دقت کنید که این مکمل‌ها می‌توانند عوارضی جانبی و جدی برای والدین و فرزندان به همراه داشته باشند. بنابراین این مواد را بدون تجویز پزشک متخصص برای کودکان تهیه نکنید.
عمل جراحی
عمل جراحی افزایش طول پا یکی دیگر از راه‌های بلند قد شدن است. این کار علاوه بر هزینه‌ی گزاف، بسیار دردناک است. همچنین امکان دارد با عوارض جدی همراه باشد. در این عمل استخوان درشت‌نی شکسته می‌شود و یک میله‌ی تلسکوپی بین آن قرار می‌گیرد. این وسیله جهت تنظیم روزانه در خارج از پا قرار داده می‌شود. در هر بار تنظیم میله، دو طرف استخوان حدود یک میلی‌متر با هدف این که شکاف با بافت جدید پر شود، از هم دور می‌شوند.. این کار تا حدود 6 ماه ادامه پیدا می‌کند، بعد از آن نیز 6 تا 7 ماه فیزیوتراپی باید انجام گیرد. در صورت موفقیت‌آمیز بودن عمل به طور تقریبی 7 سانت به قد فرد اضافه می‌شود. این روش می‌تواند آخرین راه‌حل موجود برای افزایش قد کودک شما باشد.
سخن آخر
از آن‌جاکه هنگام خواب، هورمون رشد ترشح می‌شود. بنابراین برای افزایش قد کودکان باید اصول تغذیه‌ی صحیح را رعایت کنید. از این رو خواب کافی و عمیق، تغذیه‌ی مناسب و سرشار از مواد مغذی و ورزش را فراموش نکنید. برای تناسب اندام کودک تا جای ممکن از روش‌های طبیعی استفاده کنید و قبل از تغذیه‌ی کودک به هر مکملی حتما با پزشک مشورت کنید.