ضرورت بینایی سنجی در کودکان چیست و چرا از والدین خواسته می‌شود که برای بینایی سنجی فرزندانشان به مراکز مخصوص مراجعه کنند؟ این دقیقاً سوال بسیاری از والدین است که فکر می‌کنند این کار ضرورتی ندارد و تا زمانی که فرزندشان علائم مشکلات بینایی ندارد به این معاینات نیازی نیست. اما بینایی سنجی کودکان اهمیت دارد زیرا شاید کودکان دچار مشکل بینایی شده‌اند اما به آن عادت کرده‌اند یا متوجه مشکل خود نشده یا نتوانسته‌اند آن را بیان کنند. معاینات دوره‌ای چشم به شما کمک می‌کنند که مطمئن شوید که چشمان کودک شما به درستی رشد می‌کند و مشکل بینایی ندارد. والدین نقش مهمی در رشد و سلامت کودکان دارند و لازم است در امور مربوط به بهداشت و سلامت کودکان هوشیار باشند و به موقع برای ارزیابی سلامت یا درمان فرزندشان مراجعه کنند. تشخیص زودهنگام مشکلات چشمی می‌تواند به کاهش آسیب‌های احتمالی کمک کند و درمان را سریع‌تر و موثرتر سازد. ما در این مقاله قصد داریم به اهمیت بینایی سنجی در کودکان بپردازیم.
بینایی سنجی چیست؟
بینایی سنجی یا اپتومتری معاینه کامل چشم است و به سنجش وضوح دید، ارزیابی حرکات چشمی، دید رنگ و... اطلاق می‌شود. پس از معاینه چشم و سنجش بینایی ممکن است برای فرد عینک، دارو یا تمرین‌های چشمی تجویز شود.
چرا بینایی سنجی در کودکان مهم است؟
لازم است والدین برای پیشگیری از بروز هر نوع اختلال بینایی در فرزندشان سنجش بینایی را جدی بگیرند. سنجش بینایی برای سلامتی چشم و بینایی کودکان مهم است. زیرا هم از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کند و هم اگر چشم کودک مشکلی داشته باشد با معاینه شناسایی و سپس درمان می‌شود.
در سنجش بینایی چه تست‌هایی انجام می‌شود؟
ممکن است تعدادی آزمایش برای بررسی مشکلات بینایی یا چشمی در نوزادان و کودکان انجام شود.
تست رفلکس قرمز
آزمایش رفلکس قرمز معمولاً در کنار معاینه کلی چشم‌های نوزاد، به عنوان بخشی از بررسی‌های نوزادان انجام می‌شود. هدف از این آزمایش، بررسی حساسیت و ارزیابی رفلکس قرمز در تشخیص زودهنگام اختلالات چشم نوزادان است. این تست شامل استفاده از ابزاری به نام افتالموسکوپ است که با استفاده از نور چشم‌ها را بزرگ می‌کند تا بتوان آنها را به وضوح بررسی کرد. هنگامی که نور به چشمان نوزاد تابیده می‌شود، باید یک انعکاس قرمز رنگ دیده شود. اگر انعکاس سفید دیده شود، می‌تواند نشانه مشکلی باشد.
تست توجه به اشیاء بصری
این یک تست ساده برای بررسی توجه نوزاد به اشیاء است و از آن می‌توان برای بررسی بینایی نوزادان و کودکان خردسال که هنوز قادر به صحبت کردن نیستند استفاده کرد. در این تست یک ماما یا پزشک سعی می‌کند با یک شی جذاب توجه کودک را جلب کند. سپس آن را حرکت می‌دهد تا ببیند آیا چشم‌های کودک آن را دنبال می‌کند یا خیر.
تست رفلکس مردمک
تست رفلکس مردمک برای بررسی واکنش مردمک چشم کودک به نور است. در این تست نور به هر یک از چشمان کودک تابیده می‌شود. در حالت طبیعی مردمک چشم کودک باید در پاسخ به نور کوچک شود اگر این واکنش را نشان ندهد می‌تواند نشانه وجود مشکلی باشد.
نمودار اسنلن و لاگمار
وقتی کودک شما کمی بزرگ شود و بتواند حروف را تشخیص دهد، بینایی او با استفاده از نمودارهایی آزمایش می‌شود که دارای ردیف‌هایی از حروف و اعداد با اندازه‌های در حال کاهش است. در این تست از کودک شما خواسته می‌شود تا حروفی را از فاصله مشخصی بخواند. این نمودارها نمودارهای اسنلن یا لاگمار نامیده می‌شوند. برای کودکان کوچک‌تر، ممکن است آزمایش مشابهی با استفاده از تصاویر یا نمادها به جای آن انجام شود.
محدوده تست‌های حرکتی
این آزمایش میزان عملکرد عضلات چشم را بررسی می‌کند. برای آزمایش دامنه حرکت هر چشم، توجه کودک به یک شی جالب جلب می‌شود و آن شی به 8 موقعیت مختلف منتقل می‌شود: بالا، پایین، چپ، راست و نقاط بین این چهار جهت.
تست انکسار
در این تست از کودک شما خواسته می‌شود به نور نگاه کند یا حروف روی نمودار را بخواند، در حالی که لنزهای مختلفی جلوی چشمانش قرار می‌گیرد. قبل از انجام آزمایش، ممکن است داخل چشم قطره‌های چشمی خاصی بریزند که مردمک چشم او را گشاد کند تا بتوانند پشت چشم او را با وضوح بیشتری بررسی کنند.
تست کوررنگی
اگر کودک شما مشکوک به کوررنگی باشد این تست برای او انجام می‌شود. یکی از تست‌هایی که برای بررسی کوررنگی استفاده می‌شود، تست ایشیهاراست و شامل دیدن تصاویری است که از نقاطی در 2 رنگ مختلف تشکیل شده‌اند. اگر دید رنگی کودک عادی باشد، می‌تواند یک حرف یا عدد را در تصویر تشخیص دهد اما اگرکودک نتواند تفاوت بین دو رنگ را تشخیص دهد یعنی ممکن است مشکل کوررنگی داشته باشد.
اختلالات و بیماری‌های چشم چیست؟
عیوب انکساری
شایع ترین عیوب انکساری در کودکان عبارت‌اند از آستیگماتیسم (قرنیه انحنای نامنظم)، نزدیک بینی (نزدیک بینی) و دوربینی (دوربینی). در این اختلالات، انکسار نور بطور طبیعی اتفاق نمی‌افتد و در نتیجه تصویر واضحی از اشیاء بر روی شبکیه تشکیل نمی‌شود و باعث تاری دید می‌شود. نشانه‌های مهم:
- چشمک زدن مکرر یا کج شدن سر؛
- نشستن خیلی نزدیک به کامپیوتر یا تلویزیون؛
- کتاب‌ها یا صفحه‌های دیجیتال را خیلی نزدیک به صورت نگه داشتن؛
- داشتن سردرد یا فشار چشم پس از انجام فعالیت‌هایی که به چشم کودک فشار می‌آورد؛
تنبلی چشم یا آمبلیوپی
آمبلیوپی که به عنوان تنبلی چشم نیز شناخته می‌شود زمانی پیش می‌آید که یک چشم ضعیف‌تر از دیگری باشد و به حدت بینایی یا عملکرد طبیعی دست پیدا نکند. تشخیص تنبلی چشم دشوار است زیرا کودک به چشم سالم خود متکی است و ممکن است از مشکل خود بی اطلاع باشد. نشانه های مهم:
- مشکل در خواندن / انجام ریاضی / انجام ورزش؛
- مشکل در توجه و تمرکز؛
- بستن مکرر یک چشم؛
- مالش مکرر چشم؛
- کج شدن سر؛
- چشمک زدن؛
اختلال دید دوچشمی (BVD)
BVD به دلیل کار نکردن دو چشم با هم و ناهماهنگی بین دو چشم ایجاد می‌شود. نشانه‌های مهم:
- اضطراب؛
- سرگیجه؛
- دوبینی؛
- خستگی؛
- سردرد؛
- حساسیت به نور؛
- فشار در چشم؛
نارسایی همگرایی
نارسایی همگرایی یک وضعیت بینایی دو چشمی است که بر هماهنگی عضلات چشم و دید نزدیک تأثیر می‌گذارد. زمانی اتفاق می‌افتد که چشم‌ها نمی‌توانند به طور هماهنگ با هم کار کنند تا روی یک شی نزدیک تمرکز کنند. نشانه‌های مهم:
- تاری دید؛
- دوبینی؛
- سرگیجه؛
- سردرد؛
- اجتناب از انجام تکالیف؛
- مشکلات توجه و تمرکز؛
- خستگی، به خصوص هنگام مطالعه؛
- دیدن کلمات در حال حرکت یا پرش در صفحه؛
اولین مراجعه برای بینایی سنجی در چه سنی است؟
چشم نوزادان در بدو تولد بررسی می‌شود، اما از نظر متخصصان بهترین سن برای اولین بینایی سنجی 6 تا 9 ماهگی است. دومین مراجعه بهتر است در 3 سالگی باشد تا سیستم بینایی کودک دوباره ارزیابی شود.
سخن آخر
بینایی سنجی در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا باعث می‌شود شما مطمئن باشید که چشم فرزندتان سالم است و رشد بینایی او طبیعی است و یا اگر فرزندتان مشکل بینایی دارد زودتر شناسایی و درمان شود. همانطور که گفته شد تست‌های گوناگونی برای سنجش بینایی کودک شما وجود دارد که هر کدام به شکلی چشم کودکتان را بررسی می‌کند. بیماری‌ها و اختلات بینایی متفاوتی نیز وجود دارد که پزشک با معاینه چشم کودک شما آنها را شناسایی می‌کند. پس بسیار مهم است که والدین توجه زیادی به زمان معاینات بینایی دوره‌ای داشته باشند و از بروز مشکلات جدی بینایی پیشگیری کنند.