بسیاری از والدین زمانی که فرزندانشان به سن بلوغ و نوجوانی می‌رسند، با چالش‌های زیادی روبرو می‌شوند. همان‌طور که می‌دانید این دوران از حساسیت بسیاری برخوردار است. بچه‌ها در این دوره روحیه‌ی بسیار حساسی دارند. زیرا تغییرات هورمونی، فیزیکی و احساسی زیادی در آن‌ها رخ می‌دهد. معمولاً خانواده‌ها در این سنین از رفتارهای فرزندان نوجوان بسیار شکایت می‌کنند. حتی برخی از آن‌ها دوستان و فضاهای مجازی را دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر با فرزند می‌دانند. در حالی که مشاوران معتقدند هیچ‌کدام از این عوامل عامل ناتوانی در برقراری ارتباط با بچه‌ها نیست. بلکه عدم دارا بودن مهارت‌های ارتباطی توسط پدر و مادرها مسئله‌ی اصلی است. نوع برخورد والدین با بچه‌ها به خصوص در دوران نوجوانی و بلوغ تأثیر بسیار زیادی بر رفتار آن‌ها می‌گذرد. از این رو ما در این مقاله راه‌حل‌هایی برای برقراری ارتباط مؤثر با فرزند ارائه می‌دهیم.
علل اصلی ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر با فرزند
متأسفانه بسیاری از والدین از این که فرزندانشان حرف‌های آن‌ها را درک نمی‌کنند، شکایت دارند. در حالی که خودشان هیچ تلاشی برای شنیدن و درک صحبت‌های فرزندانشان نمی‌کنند. از این رو همه‌ی مکالمات بین آن‌ها به جر و بحث و دعوا ختم می‌شود. بچه‌ها کمک والدینشان را پس می‌زنند و به توصیه‌های آن‌ها توجهی ندارند. اصولا این قبیل مسائل به دلیل ناتوانی در شیوه‌ی انتقال پیام ایجاد می‌شود. این مهارت مهم‌ترین نکته در برقراری ارتباط مؤثر با بچه‌ها است که متأسفانه والدین آن را نادیده می‌گیرند. در حالی که نحوه‌ی انتقال پیام تأثیر بسیار زیادی بر روابط بین افراد می‌گذارد. این که پدرها و مادرها می‌خواهند در همه‌ی سختی‌ها کنار بچه‌هایشان باشند و مشکلاتشان را حل کنند. در اکثر موارد با مقاومت نوجوانان همراه است. زیرا بیش از حد امر و نهی کردن و حساس بود روی کار بچه‌ها آن‌ها را خسته و فراری می‌کند. متأسفانه بیشتر خانواده‌ها نه تنها اصول برقراری ارتباط را رعایت نمی‌کنند، بلکه هیچ آشنایی با آن‌ها ندارند. در حالی که با دانستن و شناخت این مهارت‌ها می‌توان چالش‌های زیادی را پشت سر گذاشت. گاهی اوقات نیز والدین به علت ترسی که از کودکی در درونشان نهادینه شده، قادر به برقراری ارتباط صحیح با فرزندانشان نیستند. در این شرایط پدر یا مادر باید قبل از هر کاری ابتدا مشکلات درونی خود را حل کرده و سپس در پی برقراری ارتباط خوب با بچه‌ها باشند.
اصول و قواعد برقراری ارتباط مؤثر با فرزند
متأسفانه اغلب والدین اصولی مانند: کاهش نظارت در محیط خانه، سرپوش گذاشتن بر کارهای اشتباه کودکان، کنترل بیش از حد و ... را به صورت متعادل رعایت نمی‌کنند. نمی‌دانند در چه مواردی باید دخالت و یا چه اموری را به فرزندان واگذار کنند. زمان درست امر و نهی و نحوه‌ی صحیح انجام این کار را بلد نیستند. به همین دلیل در برخورد و صحبت کردن با فرزندانشان دچار مشکلات بزرگی می‌شوند. ما در این بخش به شما عزیزان چند راه‌حل برای برقراری ارتباط مؤثر با بچه‌ها پیشنهاد می‌دهیم. با ما همراه باشید تا شما را در حل مشکلاتتان به نوجوانان یاری دهیم.
1- اجازه دهید بچه‌ها شکست بخورند
شاید کلمه شکست خوردن در ظاهر واژه‌ای منفی و ترسناک باشد. اما همین کار به بچه‌ها درس‌های بزرگی می‌دهد. زمانی که نوجوانان قصد انجام کاری را دارند، والدین به جای کنترل فقط باید آن‌ها را راهنمایی کنند. این مسئله تأثیر بسیار زیادی در تقویت مهارت تصمیم‌گیری و استقلال آن‌ها خواهد گذاشت. مثلاً هنگام انجام تکالیف، نباید مدام اتمام آن‌ها را یادآوری کرد. با این کار نه تنها به فرزندان کمک نمی‌شود، بلکه بر روابط بین والدین و بچه‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
2- اختصاص زمانی در طول روز برای صحبت کردن با یکدیگر
امروزه به علت مشکلات اقتصادی معمولاً پدر و مادرها هر دو شاغل هستند. از این رو زمان بسیار کمتری را در خانه کنار یکدیگر و خانواده می‌گذرانند. برای داشتن یک ارتباط صحیح و مناسب با بچه‌ها لازم است خانواده در طول روز حداقل 15 دقیقه با هم صحبت کنند. در این دورهمی‌های صمیمی حتماً باید از معنی زندگی سخن گفت. ولی با پرسیدن و صحبت در رابطه با مسائلی که در طول روز برایشان اتفاق افتاده یا برنامه‌ی آخر هفته‌ی آن‌ها برای گذارندن اوقات صمیمی و دوستانه کفایت می‌کند. والدین باید برای باز ماندن خطوط ارتباطی با فرزندانشان تلاش بسیاری کنند. نوجوانان نیز باید از حمایت والدین خود مطمئن شوند. مهم نیست زندگی تا چه حد سخت است. آنچه اهمیت دارد بودن اعضای یک خانواده در کنار هم است.
3- تعیین قوانین و مرزها در خانواده
برای آن که بچه‌ها در دوران نوجوانی پا از حد خود فراتر نگذارند، قوانین و مرزها را باید از همان کودکی‌شان تعیین کرد. قوانینی مانند: «دست نزن داغه»، «برادرات را نزن» و ... البته مجازات‌های ناشی از عدم رعایت قوانین از همه مهم‌تر هستند. پایبند بودن به همه‌ی اصول تعیین شده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا در غیر این صورت کودکان دیگر به حرف‌های والدینشان توجهی نمی‌کنند. همچنین قوانین باید کاملاً واضح بیان شوند.
تمریناتی که والدین باید جهت برقراری ارتباط بهتر با فرزندانشان انجام دهند
حالات چهره یکی از عوامل مؤثر در برقراری ارتباط دوستانه با بچه‌ها است. از این رو والدین می‌توانند برای داشتن چهره‌ای صمیمی، گرم و دوستانه روزانه ساعاتی را جلوی آینه با خود تمرین کنند. هنگام بررسی حالات مختلف احساسات باید بر روی شدت آن‌ها نیز تمرکز کرد. هر حالتی که انرژی مثبت بیشتری را منتقل می‌کند، باید تقویت شود. بعد از این مرحله باید همه‌ی حالات را که به تنهایی با آینه تمرین شده، با یک دوست یا حتی همسر به صورت عملی تکرار شوند و عکس‌العمل آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد. هر رفتار یا حالتی که از انرژی مثبت بیشتر و عکس‌العمل بهتری برخوردار بود، باید برای برقراری ارتباط مؤثر با بچه‌ها به کار گرفته شود.
سخن آخر
بچه‌ها اصولاً زمانی پرخاشگرانه صحبت می‌کنند که والدینشان آن‌ها را درک نکنند. از این رو برای جلب توجه آن‌ها لحن و تن صدایشان تغییر می‌کند. در این وضعیت اگر پدر و مادر نیز با عصبانیت رفتار کنند، هرگز نمی‌توانند یک رابطه‌ی خوب با فرزندشان برقرار کرده و آن‌ها را درک کنند. در واقع اکثر مشکلات نوجوانان به علت بی‌توجهی والدینشان در تأمین نیازهای اولیه‌ی آن‌ها است. در حالت کلی برای برقراری ارتباط مؤثر با فرزند باید از رفتارهایی مانند: کنترل بیش از حد، وضع قوانین مبهم و سخت، صحبت کردن به حالت دستوری و عصبی، دخالت بی‌موقع در کارهای نوجوانان، مقایسه کردن با دیگران و دوران بچگی خود و ... خودداری کرد. در مقابل نیز برای داشتن یک رابطه‌ی صمیمی با بچه‌ها باید بتوان احساسات آن‌ها را در شرایط مختلف سنی درک و با لحنی آرام و مهربان راهنمایش کرد.