بدترین کابوس برای یک مادر کودک بدغذاست. وقتی والدین متوجه میشوند فرزندشان تمایلی به غذا خوردن ندارد نگران سلامتی و آینده او میشوند. غذا نخوردن در میان کودکان امری عادی و طبیعی است و کودکان زیادی هستند که خوب غذا نمیخورند یا دچار بیاشتهایی گاهبهگاه میشوند اما اگر کودکی از خوردن بیشتر غذاها فرار میکند باید جدیتر به مسئله پرداخت. همانطور که میدانید خوردن غذا برای زنده ماندن حیاتی است و برای کودکان درحال رشد اهمیت بیشتری پیدا میکند. کودکان نیاز دارند که غذاهای مقوی و سالم بخورند تا مواد مورد نیاز برای رشدشان را تامین کنند. این مهم است که کودک شما غذایی سرشار از ویتامین، پروتئین و... برای رشد و سلامتیاش مصرف کند. در این میان کودکانی هستند که اصلاً به خوردن غذا تمایلی ندارند و در برخی موارد حتی از غذا خوردن متنفرند. این کودکان معمولاً به عنوان کودکان بدغذا شناخته میشوند. دلایل گوناگونی برای این بدغذایی وجود دارد که ما در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
دلایل بدغذایی کودکان
اگر کودک شما دو چند غذا را دوست ندارد و از خوردن آنها فرار میکند طبیعی است. بدغذایی کودک زمانی اهمیت مییابد که فرزند شما به کمتر غذایی لب میزند و بسیاری از غذاها را دوست ندارد. مسلماً در چنین شرایطی والدین باید دقت و حوصله بیشتری به خرج دهند تا دلیل بدغذایی فرزند خود را کشف و آن را درمان کنند یا درصورت لزوم به پزشک مراجعه کنند.
مشکلات گوارشی
وقتی دستگاه گوارش کودک نتواند غذا را به خوبی هضم، جذب و دفع کند کودک با مشکلات گوارشی روبرو میشود که روی غذا خوردن او تاثیر مستقیم میگذارد. رفلاکس اسید معده و یبوست دو عامل بدغذایی در کودکان هستند.
سلامت دهان و دندان
دندان دردناک یا زخم در دهان یکی از دلایل اصلی اجتناب کودک از خوردن غذاست. پس مهم است که والدین بر سلامت دهان و دندان کودک خود نظارت داشته باشند تا از بروز هر نوع ناراحتی در دهان و دندان که سبب بدغذایی کودکان میشود جلوگیری کنند.
ابتلا به بیماری
ابتلا به بیماریهایی مانند آسم، سرفه و تب باعث کاهش اشتهای کودکان میشود. این کودکان ممکن است به دلیل بیماری، بیشتر به خوردن مایعات تمایل داشته باشند و به همین دلیل از خوردن وعدههای غذایی امتناع کنند.
اختلالات عاطفی
غیبت والدین یا یکی از اعضای خانواده به دلیل مسافرت، فوت/طلاق، تغییر محل سکونت و... باعث اختلال عاطفی و کاهش میل به غذا میشود.
مشکل مهارت حرکتی دهان
شاید فرزند شما به دلیل مشکل در مهارتهای حرکتی دهان خوب غذا نمیخورد. جویدن یک مهارت هماهنگ مانند راه رفتن و صحبت کردن است که برای همه بچهها آسان نیست. درمانگران توانایی جویدن را مهارتهای دهانی-حرکتی مینامند. علائم مشکل مهارت حرکتی دهان
- خفگی؛
- در دهان نگه داشتن غذا؛
- تف کردن غذای نیمه جویده شده؛
- تمایل به غذای نرم و پوره؛
مشکل رفتاری
وقتی کودک به دلیل لجبازی از خوردن غذا امتناع میکند. این یک مشکل رفتاری موقتی است و معمولاً پس از گفتگو با کودک رفع میشود.
اضطراب
اکثر والدین فکر میکنند که اضطراب عامل اصلی بیاشتهایی فرزندشان است.گاهی اوقات، اضطراب بالینی روی غذا خوردن کودکان اثر میگذارد و با ایجاد ترس از خوردن آنها را بیاشتها میکند.
اختلال غذایی ARFID
اختلال مصرف غذای محدودکننده اجتنابی (ARFID) یک اختلال خوردن است که در آن کودک مقدار یا انواع غذایی که میخورد را محدود میکند. چیزی که ARFID را از مسائل غذایی معمولی متمایز میکند این است که کودکان مبتلا به این اختلال مصرف غذا را تا حدی محدود میکنند که به مقدار مناسب کالری مصرف نمیکنند و اغلب دچار مشکلات رشد و تغذیه میشوند. داشتن انرژی کمتر نسبت به همسالان نیز در آنان رایج است. تصور میشود که حداقل 5 درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به ARFIDباشند.کودکان مبتلا به ARFID بیشتر احتمال دارد دچار یکی از موارد زیر شوند:
- اضطراب یا اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)؛
- اختلال طیف اوتیسم یا اختلال کمبود توجه (ADHD)؛
- مشکلاتی در خانه و مدرسه به دلیل عادات غذاییشان باشند.
دوست داشتن و دوست نداشتن حسی
کودکان حس چشایی قویتری نسبت به بزرگسالان دارند و به همین دلیل نسبت به طعم مواد غذایی حساسترند و مزهها را قویتر احساس میکنند. برخی از کودکان نه تنها بر اساس طعم، بلکه بر اساس اطلاعاتی که از سایر حواس خود بدست میآورند، درباره خوردن یا نخوردن غذا تصمیم میگیرند. آنها ممکن است یک غذا را بر اساس بافت، بو، ظاهر و رنگ شناسایی کنند. بهترین واکنش این است که به کودک اجازه دهید غذای خود را کشف کند یا حتی با آن بازی کند. با انجام این کار، آنها چیزهای مهمی در مورد هر یک از این ویژگیها یاد میگیرند و با آن غذاها بیشتر آشنا میشوند.
درمان بدغذایی کودکان
حواس پرتی در زمان صرف غذا را محدود کنید؛
استفاده از تبلت، تلفنهای هوشمند و تماشای تلویزیون در طول وعدههای غذایی میتواند باعث شود کودک علاقه خود را به غذا خوردن از دست بدهد. گرچه به نظر میرسد به کار گرفتن این وسایل راهی برای ساکت و مشغول نگه داشتن کودکان است، اما بهتر است استفاده از وسایل الکترونیکی و سایر عوامل حواسپرتی را هنگام غذا خوردن محدود کنید.
به صورت خانوادگی غذا بخورید؛
وعدههای غذایی را به صورت خانوادگی بخورید، با تمرکز کامل و بدون هیچ عامل مختلکننده توجه. مطمئن شوید که محل غذا خوردن آرام است. خوردن وعدههای خانوادگی اشتیاق کودکان را برای غذا خوردن زیاد میکند.
به اندازه غذا بکشید؛
شاید مشکل این نیست که کودک شما از خوردن غذا امتناع میکند، بلکه او از خوردن تمام غذاهای موجود در بشقاب خود ناتوان است. به یاد داشته باشید، کودکان به اندازه بزرگسالان غذا نمیخورند. بنابراین اگر بیش از حد بشقابهایشان را پر کنید، ممکن است غذایشان تمام نشود.
زمان غذا خوردن را نزدیک به زمان خواب برنامهریزی نکنید؛
اینکه کودک خواب آلود و خسته غذا بخورد میتواند از دلایل بیاشتهایی کودکان باشد. بنابراین برای وعدههای غذایی فرزندتان برنامه داشتهباشید و در زمان مناسب به آنها غذا دهید.
استرس زمان صرف غذا را از بین ببرید؛
مجبور کردن، ایجاد فشار یا فریاد زدن بر سر کودک برای غذا خوردن کمکی به این وضعیت نمیکند. هنگامی که آنها ناراحت میشوند یا شروع به گریه میکنند، از غذا خوردن دست میکشند و بیاشتها میشوند.
کودک خود را در تهیه غذا مشارکت دهید؛
به فرزندانتان اجازه دهید تا در انتخاب غذاهای جدید و پختن آنها به شما کمک کنند. کودکان را تشویق کنید تا در برنامهریزی، خرید و تهیه غذا کمک کنند. اگر آنها در تهیه غذا مشارکت کنند، ممکن است برای خوردن هیجان بیشتری داشته باشند.
خوردن تنقلات را کاهش دهید؛
برخی از کودکان زمانی که در طول روز تنقلات یا نوشیدنیهای زیادی مصرف میکنند هنگام وعدههای اصلی، غذا نمیخورند. آنها معدههای کوچکتری دارند و با خوردن تنقلات سیر میشوند.
سخن آخر
روبرو شدن با کودک بدغذا برای والدین اضطرابآور و نگرانکننده است. آنها از اینکه بیاشتهایی به فرزندشان آسیب وارد کند نگران اند و همواره به دنبال راهی برای علاقهمند کردن فرزندشان به غذا خوردن هستند. البته باید در نظر داشت اگر فرزند شما فقط از خوردن دو یا سه نوع غذا بیزار است کودک بدغذا بهحساب نمیآید. همانطور که گفتهشده کودکان به دلایل گوناگونی بیاشتها میشوند. والدین برای آنکه مشکل بیاشتهایی فرزندشان را حل کنند باید ابتدا ریشههای آن را پیدا کنند و در صورت نیاز برای تشخیص بهتر به پزشک مراجعه کنند.