رنگ‌ها یکی از تأثیرگذارترین عناصر در زندگی انسان و خصوصاً دوران کودکی هستند؛ اما با وجود تأثیر انکارناپذیرشان، گاهی چنان‌که باید و شاید مورد توجه قرار نمی‌گیرند و از تأثیری که می‌توانند بر زندگی و روحیه‌ی افراد داشته باشند غفلت می‌شود. در این میان، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها که نباید از آن غفلت شد، تأثیر رنگ بر حافظه کودکان است. در دوران کودکی تمام حس‌های کودکان قدرتی چندبرابری دارند و استفاده از هرکدام از عناصر محیطی، تأثیری چندبرابری بر کودک دارد. دقت کرده‌اید که در دوران کودکی بچه‌ها چقدر خوب و دقیق همه‌چیز را می‌شنوند و دقیقاً تکرار می‌کنند؟ یا اینکه چقدر به جزئیات دقت می‌کنند و آن‌ها را به زبان می‌آورند؟ همه‌ی این‌ها نشان می‌دهد آن‌ها چندبرابر بیشتر از ما تحت‌تأثیر محیط اطراف هستند. درنتیجه، چنانچه از تأثیر محیط اطراف و عناصر موجود در آن آگاه باشیم و آن‌ها را به‌درستی به کار بگیریم، در رشد فکری و ذهنی کودک و یادگیری او موفق‌تر عمل خواهیم کرد و از تأثیر رنگ بر حافظه کودکان بهره خواهیم برد.
خواص و ویژگی‌های هر رنگ
همان‌طور که گفتیم، رنگ‌ها جزو عناصر محیطی مهمی هستند که می‌توانند بر ذهن کودکان اثر بگذارند. یکی از از تأثیرات مهم هم تأثیر رنگ در یادگیری است. رنگ‌ها به رشد ذهن و یادگیری کودک‌مان بسیار کمک می‌کنند. نکته‌ی مهم این است که هر رنگ خاصیت خود و تأثیر خود را بر ذهن دارد و برای به‌کارگیری آن‌ها باید از این تأثیرات آگاه بود. به همین دلیل، در اینجا ویژگی‌های چند رنگ اصلی و بسیار پرکاربرد را آورده‌ایم تا در ادامه دقیق‌تر به تأثیر رنگ بر حافظه کودکان بپردازیم. اما پیش از آن باید بگوییم که رنگ‌ها به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- رنگ‌های گرم: مثل رنگ قرمز، نارنجی، زرد.
- رنگ‌های سرد: مثل رنگ آبی و سبز.
- رنگ‌های خنثی: مثل رنگ طوسی، خاکستری و... .
رنگ های تقویت ذهن
گفتیم که تأثیر رنگ در یادگیری و تقویت حافظه قابل انکار نیست و تحقیقات متعددی نیز در حوزه روانشناسی رنگ، تأثیر رنگ بر حافظه کودکان را ثابت کرده‌اند. اما تأثیر هر رنگ بر یادگیری چگونه است؟ آیا همه‌ی رنگ ها خواص یکسانی دارند؟ از هر رنگ باید برای هدف خاصی استفاده کرد؟ رنگ های تقویت ذهن کدام رنگ‌ها هستند؟ برای رسیدن به این جواب‌ها باید با خاصیت و ویژگی هر رنگ آشنا باشید. پس در ادامه حتماً به توضیحاتی که درباره‌ی رنگ‌ها داده شده است و شما را با روانشناسی رنگ آشنا می‌کند بیشتر توجه کنید.
روانشناسی رنگ
روانشناسی رنگ درواقع به انرژی، تأثیر و احساسی گفته می‌شود که یک رنگ به شما منتقل می‌کند. با آشنایی بیشتر با حوزه روانشناسی رنگ، با تأثیر رنگ بر حافظه کودکان نیز کاملاً آشنا می‌شوید و با به‌کارگیری درست آن، قدرت یادگیری کودکان‌تان را تقویت می‌کنید. در اینجا به ویژگی‌های چند رنگ اصلی و پرکاربرد که در محیط اطراف هم بیشتر به چشم می‌آید می‌پردازیم:
رنگ قرمز
به‌طور کلی قرمز رنگی است که برای جلب توجه استفاده می‌شود و کمتر کسی را می‌توانید پیدا کنید که از رنگ قرمز خوشش نیاید یا به‌سمت آن جلب نشود. در واقع رنگ قرمز مانند تیغ دولبه است؛ یعنی در عین اینکه می‌تواند حس شور و نشاط و هیجان را در فرد بیدار کند، استفاده‌ی بیش از حد آن نیز به تحریک سیستم عصبی، افزایش خشم و واکنش‌های تند منجر می‌شود. درنتیجه، همان‌قدر که استفاده از آن برای افزایش نشاط مهم است، حفظ تعادل نیز در این استفاده اهمیت دارد.
رنگ زرد
رنگ زرد جزو رنگ‌های شاد و سرزنده و گرم به حساب می‌آید و نماد برون‌گرایی و مثبت‌اندیشی نیز هست، اما استفاده بیش از حد آن نیز موجب تقویت حس ترس و ناامیدی شده و اعتماد‌به‌نفس را کاهش می‌دهد. درنتیجه، در بررسی تأثیر رنگ بر حافظه کودکان، به استفاده‌ی به اندازه‌ی آن بسیار توجه می‌شود.
رنگ نارنجی
نارنجی رنگی است که به‌عنوان نماد صمیمیت و دوستی شناخته می‌شود. شما در هر محیطی که رنگ غالب آن نارنجی باشد، حس صمیمت و دوستی بیشتری خواهید داشت و در‌عین‌حال احساس تعلق خاطر نیز خواهید کرد. به همین دلیل، در برقراری ارتباط دوستانه با کودکان، رنگ نارنجی به شما کمک فراوانی خواهد کرد.
رنگ آبی
رنگ آبی از دیرباز نماد آرامش بوده است. انسان همیشه با تماشای آسمان و دریا احساس آرامش می‌کند. برای ایجاد خلاقیت در کودکان و تقویت یادگیری در آن‌ها، باید بیشتر از رنگ‌های آبی روشن استفاده کنید؛ چراکه این رنگ علاوه بر آرامش، به بازشدن ذهن کودکان کمک بسیار زیادی می‌کند. به همین دلیل هم آبی یکی از رنگ‌هایی است که در بررسی تأثیر رنگ بر حافظه کودکان بسیار به آن توجه می‌شود. البته استفاده‌ی بیش از حد آن نیز مانند هر رنگ دیگری درست نیست، چون باعث سردی و رخوت می‌شود. رنگ آبی اشتها را نیز کم می‌کند؛ درنتیجه استفاده از آن می‌تواند در درمان اختلال پرخوری در کودکان نیز مفید باشد.
رنگ سبز
رنگ سبز نماد توازن، تعادل و هماهنگی در طبیعت و زندگی است. معمولاً هم برای نشان‌دادن تأیید چیزی از رنگ سبز استفاده می‌شود. سبز رنگ طبیعت است و به همین دلیل، همچون خود طبیعت نماد آرامش و ثبات نیز محسوب می‌شود. به‌علاوه، سبز به رشد و بالندگی نیز اشاره دارد و استفاده از آن می‌تواند حس زندگی و رشد و شکوفایی را به کودکان منتقل کند. اما همان‌قدر که استفاده‌ی متعادل از آن تأثیر مثبت دارد، به‌کاربردن بیش از اندازه‌ی آن نیز باعث رخوت و کسالت می‌شود و شور و انرژی و تحرک را مخصوصاً از کودک می‌گیرد. به همین دلیل، در بررسی تأثیر رنگ بر حافظه کودکان باید به این نکته توجه کرد.
رنگ سیاه
رنگ سیاه را نماد قدرت و ثبات و اقتدار می‌دانند. اصولاً رنگ مشکی از ثبات حکایت می‌کند و حضور آن در محیط اطراف به جدی‌بودن محیط اشاره دارد. البته استفاده‌ی بیش از حد آن نیز سبب احساسات منفی شده و مخصوصاً کودکان را به‌سمت افسردگی و منفی‌گرایی سوق می‌دهد.
رنگ سفید
سفید همیشه نماد و نشان صلح و پاکی بوده و احساسات مثبتی را ایجاد می‌کند. اما به‌طور کلی در استفاده از آن باید از ترکیب رنگ‌های دیگر نیز استفاده کرد تا تأثیر دلخواه را بر کودکان و محیط اطراف بگذارد.
سخن آخر
همه‌ی آنچه گفتیم نشان می‌دهد رنگ‌ها فقط برای سرگرمی و زیبایی خلق نشده‌اند. درنتیجه تأثیر رنگ بر حافظه کودکان و وجود تأثیرگذار رنگ های تقویت ذهن را نمی‌توان دست‌کم یا نادیده گرفت، بلکه با توجه و استفاده‌ی درست از آن‌ها می‌توان به یادگیری و تقویت ذهن کودکان کمک کرد.