تاثیر بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان

انتقادات شدید والدین از فرزندان

انتقاد کردن والدین از فرزندان را می‌توان به شمشیر دو لبه تشبیه کرد. واقعیت این است که پدری و مادری کردن تنها با تعریف و تمجید از فرزندان معنا پیدا نمی‌کند. آن دسته از والدین که روی هر رفتار درست و اشتباهی از فرزندان خود مهر تایید می‌زنند، قطعا با این رفتار خود کمکی به رشد و توسعه متوازن شخصیت آن‌ها نخواهند کرد. از طرفی دیگر انتقادات تند و بی‌محابای والدین از فرزندان هم می‌تواند چالش برانگیز باشد. پدران و مادران نباید از شیوه‌های خشن یا تحقرآمیز برای انتقاد از فرزندان خود بهره بگیرند. روانشناسان معتقدند که دلیل چنین رفتاری از سوی والدین نشان دهنده دست و پنجه نرم کردن آن‌ها با اضطراب شدید است. فراموش نکنید که انتقادات والدین از فرزندان نباید احساس ارزشمند بودن را از آن‌ها بگیرد. اگر این اتفاق رخ دهد، احساساتی مانند غم، عصبانیت و ناامیدی به آن‌ها دست می‌دهد. تداوم این اتفاقات باعث می‌شود که انگیزه و عزت نفس کودکان تا حد زیادی تهدید شود. تاثیر منفی انتقادات تند و بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان فراتر از آن چیزی است که تصور می‌کنید.

محافظت بیش از حد از فرزندان

بدرفتاری و عزت نفس همواره با پرخاشگری والدین همراه نیست. برخی از والدین اجازه نمی‌دهند که فرزندان‌شان در برابر چالش‌ها و مشکلات قرار بگیرند. بلکه همواره به‌عنوان حائل بین آن‌ها و دشواری‌ها ایفای نقش می‌کنند. واقعیت این است که فولاد آب دیده از دل سختی‌ها بیرون می‌آید. وقتی یک کودک تجربه مواجهه با چالش‌ها را در همان سال‌های ابتدایی زندگی نداشته باشد، بخش قابل توجهی از فرصت رشد اعتماد به‌نفس خود را از دست می‌دهد. در نتیجه از احساس شایستگی پس از پیروزی بر مشکلات محروم می‌ماند. نباید فراموش کنید که اشتباه کردن بخشی از واقعیت زندگی است. چه بهتر که افراد در کودکی فرصت اشتباه کردن را پیدا کنند تا از تکرار این رفتارها در بزرگسالی در امان بمانند. بنابراین نباید با کنترل بیش از حد روی فرزندان خود اجازه هیچ‌گونه تجربی سختی را به آن‌ها ندهید.

موضوع به‌همین جا ختم نمی‌شود. تحقیقات روان‌شناسی نشان می‌دهند که حمایت بیش از حد کودکان، نوعی احساس اضطراب و ناامنی را برای آن‌ها به‌بار می‌آورد. این احساس ناامنی از آن جا ناشی می‌شود که آمادگی لازم برای مواجهه با مشکلات به‌تنهایی را از دست می‌دهند. به‌نوعی احساس عدم استقلال گریبان‌گیر کودکان می‌شود. والدین باید بین حفاظت از کودکان در برابر مشکلات و اجازه مواجهه با سختی‌ها باید نوعی توازن را برقرار کنند. این موضوع باعث می‌شود که هم جلوی آسیب دیدن کودکان گرفته شود و هم حس عزت نفس در آن‌ها به‌درستی تقویت گردد. در کنار آن با آموزش مهارت‌های حل مسئله می‌توان به‌صورت غیرمستقیم برای موفقیت در برابر چالش‌ها به کودکان کمک کرد.

تزریق احساس گناه به کودکان

یکی از شایع‌ترین اثرات بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان، تزریق احساس گناه به آن‌هاست. بعضی از والدین برای جلوگیری از تکرار رفتارهای اشتباه از سوی فرزندان از حربه تزریق احساس گناه استفاده می‌کنند. به‌عبارت دیگر شرایطی را به‌وجود می‌آورند تا کودکان به‌خاطر افکار و اعمالشان احساس گناه کنند. وقتی با والدین درباره دلیل چنین رفتاری صحبت کنید، آن‌ها استدلال‌های خاصی را برای این منظور طرح می‌کنند. مثلا برخی از آن‌ها معتقدند از این روش برای انتقال درس زندگی استفاده می‌کنند. واقعیت این است که تجربیات علمی نشان می‌دهند القای احساس گناه به فرزندان، هرگونه تلاشی برای اهداف تربیتی را به بن‌بست می‌کشاند. چرا که این رفتار دیواری بین فرزندان و والدین به‌وجود می‌آورد. در نتیجه رابطه درست بین آن‌ها شکل نمی‌گیرد.

طعنه و کنایه زدن به کودکان

طعنه زدن و صحبت با نیش و کنایه می‌تواند آسیب جدی را به‌کودکان وارد کند. دلیل اثرات این بدرفتاری والدین بر عزت نفس کودکان، ایجاد احساس شرمندگی در آن‌هاست. خیلی از والدین وقتی به‌سراغ طعنه و کنایه می‌روند که از سایر روش‌های تربیتی ناامید هستند. نکته مهم که باید در این زمینه بدانید آن است که طعنه زدن به کودکان مانعی برای برقراری ارتباط سالم در آن‌ها است. وقتی کودک نتواند به‌درستی با اطرافیان خود ارتباط بگیرد، اوضاع بدتر می‌شود. به‌طوری که باید منتظر رفتارهای غیرعادی بیشتری از او باشید. فراموش نکنید که در شیوه‌های تربیتی خود به‌هیچ عنوان نباید احساس شرمندگی از طریق کنایه زدن به فرزندان خود انتقال دهید. در واقع شرمندگی باید از درون کودک بجوشد تا کارکرد مثبتی داشته باشد.