تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان یکی از دغدغه‌های قدیمی والدین و متولیان آموزش در کشورهای مختلف است. اهمیت این مسئله در یک دهه اخیر و با فراگیر شدن موبایل‌های هوشمند در ایران دائما در حال افزایش است. شیوع کرونا و اجباری شدن آموزش آنلاین، میزان استفاده از موبایل را برای دانش آموزان به اوج رساند. چالش جدی که حتی پس از مهار همه‌گیری و بازگشت روند آموزشی به حالت اولیه نیز همچنان پابرجاست. از طرفی به‌نظر می‌رسد در نقطه‌ای قرار داریم که استفاده موبایل برای دانش آموزان اجتناب‌ناپذیر است. در چنین شرایطی مهار تاثیرات منفی تلفن همراه بر تحصیل دانش آموزان بسیار پیچیده‌تر از قبل است. برای روشن شدن فضا، باید نقش موبایل در افت تحصیلی دانش آموزان به‌درستی واکاوی شود. در ادامه قصد داریم نتیجه چند تحقیق در این زمینه را بررسی کنیم. حتما تا پایان با ما همراه باشید.
رابطه مستقیم مدت زمان استفاده از تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان
برای روشن شدن رابطه استفاده از تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان، نگاهی به نتایج یک تحقیق در کشور آمریکا می‌اندازیم. محققان دانشگاه کالیفرنیا مطالعه دقیقی روی دانش‌آموزان یک مدرسه انجام دادند. در قالب این تحقیق دانش‌آموزان مدرسه به چند گروه تقسیم شدند. گروه اول کسانی بودند که از موبایل استفاده نمی‌کردند. گروه بعدی کسانی بودند که روزانه 100 دقیقه از موبایل استفاده می‌کردند. سومین گروه بیش از 100 دقیقه در روز با موبایل سروکار داشتند. یک گروه دیگر نیز در نظر گرفته شد که آن در کلاس درس از موبایل خود استفاده می‌کردند. برای مدت زمان مشخصی این دانش‌آموزان مورد مطالعه قرار گرفتند.
معیار ارزیابی دانش‌آموزان نیز آزمون‌هایی بود که به‌صورت هفتگی در مدرسه برگزار شد. نتیجه این تحقیق نشان می‌داد که به ازای هر 100 دقیقه استفاده از تلفن همراه، نمرات دانش‌آموزان در مدرسه 6.3 کمتر می‌شد. هر آزمون نهایتا 100 نمره داشت. نکته شگفت‌انگیز ماجرا مربوط به آن دسته از دانش‌آموزان است که در کلاس درس از موبایل استفاده می‌کردند. میزان افت نمره این دانش‌آموزان در هر آزمون حدود 2 برابر گروه قبلی بود. این دانش‌آموزان حدود 20 درصد از زمان کلاس درس را به استفاده از موبایل اختصاص دادند. آماری که به‌روشنی نشان می‌دهد اثرات منفی داشتن موبایل در کلاس درس به‌مراتب بیشتر است.
تاثیرات منفی استفاده موبایل برای دانش آموزان
تحقیقات متعددی در زمینه رابطه استفاده از تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان در دنیا صورت گرفته است؛ اما به‌نظر می‌رسد بررسی نتایج همین تحقیق در روشن شدن ابعاد مختلف موضوع کافی است. داشتن تلفن همراه الزاما باعث افت تحصیلی دانش آموزان نمی‌شود. بلکه نحوه استفاده موبایل برای دانش‌آموزان است که می‌تواند مشکل‌ساز باشد. وقتی مدت زمان کار کردن با موبایل در طول روز از حد مشخصی فراتر می‌رود، باید منتظر عوارض آن هم باشید. افت تحصیلی دانش‌آموزان در اثر استفاده از موبایل نتیجه چند چالش جدی است که عبارت‌اند از:
کم‌تحرکی
استفاده از موبایل مترادف کم‌تحرکی است. این موضوع در باعث بروز اضافه وزن و بیماری‌های جسمی می‌شود که در نوع خود می‌تواند دانش‌آموزان را از روند عادی تحصیل برای مدتی جدا کند. علاوه بر آن نباید از تاثیر کاهش فعالیت بدنی روی کسل شدن و تضعیف روحیه دانش‌آموزان غافل شد. موضوعی که به‌صورت مستقیم انگیزه دانش‌آموزان برای تحصیل را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
اختلال خواب
یکی از مشکلات استفاده موبایل برای دانش‌آموزان، کار کردن طولانی مدت با موبایل در ساعات پایانی شب است. موضوعی که ساعات خواب مفید آن‌ها را تا حدی کاهش می‌دهد. دانش‌آموزان به‌خصوص برای آماده‌سازی کنکور و امتحانات پایان سال، یک دوره طولانی و فرسایشی را پشت سر می‌گذارند. خواب کافی برای جلوگیری از احساس خستگی دانش‌آموزان در این دوره زمانی اهمیت بسیار زیادی دارد. عدم کنترل ساعات استفاده از موبایل به‌خصوص در شب هنگام، قطعا روی روند تحصیل دانش‌آموزان روند منفی می‌گذارد.
حواس پرتی و عدم تمرکز
نتیجه یک تحقیق نشان می‌دهد فاصله زمانی بین هر بار چک کردن موبایل توسط دانش‌آموزان زیر 1 ساعت است. اساسا در رابطه بین تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان، مهم‌ترین معضل مربوط به حواس‌پرتی است که عدم تمرکز را در پی دارد. برای دستیابی به تمرکز دانش‌آموزان زمان زیادی را صرف می‌کنند؛ اما کافیست صدای نوتیفیکیشن یک پیام در شبکه‌های اجتماعی را بشنوند. به‌همین راحتی رشته تمرکز آن‌ها پاره می‌شود. اینجاست که تاثیرات فنی مجازی بر دانش‌آموزان روشن می‌شود.
تکرار این اتفاق در طول روز عملا باعث می‌شود که زمان مفید مطالعه دانش‌آموزان به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کند. از سویی دیگر نباید از کنار نقش مخرب استفاده از موبایل در کلاس درس روی یادگیری دانش‌آموزان نیز به‌سادگی عبور کرد. راندمان کاری و تحصیلی دانش‌آموزان بدون تمرکز حتی به 50 درصد شرایط عادی هم نمی‌رسد. جبران چنین مسئله‌ای حتی با صرف ده‌ها ساعت زمان اضافی نیز بعضا امکان‌پذیر نیست.
کلام پایانی؛ چه باید کرد؟
در این مطلب درباره رابطه تلفن همراه و افت تحصیلی دانش آموزان بحث کردیم. موضوع تاثیر منفی استفاده موبایل برای دانش آموزان بدون مدیریت زمان، کاملا اثبات شده است. از سوی دیگر ضرورت داشتن تلفن همراه برای دانش‌آموزان هم انکارناپذیر است. والدین و مسئولان مدارس باید بدانند که برای مدیریت تاثیر منفی موبایل، تنها یک روی سکه انجام اقدامات سلبی است. از طرفی دیگر آنچه در واقعیت رخ می‌دهد، به‌وضوح نشان می‌دهد که رویکرد سلبی به‌تنهایی کارآمد نیست. در یک تحقیق علمی مشخص شده بیش از 50 درصد دانش‌آموزان دلیل استفاده از موبایل در کلاس درس را فضای خسته‌کننده موجود عنوان می‌کنند. این یک واقعیت انکارناپذیر است که اگر محیط کلاس‌های درس به‌سمت ایجاد فضای سازنده و بانشاط حرکت نکند، دانش‌آموزان برای تغییر وضع موجود شخصا دست به‌کار می‌شوند. استفاده از موبایل تنها یکی از راه‌های پیش روی آن‌هاست. وجه دیگر ماجرا آگاه کردن دانش‌آموزان از نقش مخرب استفاده از موبایل در روند تحصیلی آن‌هاست. واقعیت این است که اگر دانش‌آموزان درک کنند که موبایل مانعی بر سر راه رسیدن به اهداف‌شان است، به‌صورت داوطلبانه استفاده از آن را کاهش می‌دهند. نفش والدین هم در این زمینه بسیار تعیین‌کننده است. پدر و مادر به‌جای توصیه کلامی در عدم استفاده از موبایل، باید کمی هم رفتار عملی را چاشنی کار کنند. اگر والدین در محیط خانواده دائما در حال استفاده از موبایل باشند، این رفتار ناخودآگاه به فرزندان هم سرایت می‌کند.