بیشتر افراد این خاطره مشترک را از والدین خود دارند که «کارت را درست و کامل انجام ندادی» یا «آنطور که من میخواستم رفتار نکردی». همه کسانی که این جملات را شنیده اند شاید دارای والدین کمالگرا بودهاند که همواره انتظار بالایی از فرزند خود داشتند و او را کامل نمیدیدند. اینکه والدین کمالگرا باشند و چشمانشان برای دیدن ضعفها و ایرادات فرزندشان تیزباشد هیچ وقت نمیتواند تاثیر مثبتی بر پیشرفت فرزندان داشته باشد و حتی ممکن است تاثیر عکس هم بگذارد. اگر شما هم احساس میکنید یکی از آرزوهایتان کمال و برتری فرزندتان در همه زمینههاست یا فکر میکنید به اندازه کافی پدر یا مادر خوبی نبودهاید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا بتوانید احساس بهتری در خود ایجاد کنید.
کمال گرایی چیست؟
کمالگرایی وضعیتی است که فرد چیزی جز کمال را قبول ندارد و گاهی میتواند سبب رشد باشد (سالم) و گاهی باعث نابودی (ناسالم). افراد کمالگرا همیشه استانداردهای غیرممکن بالایی را برای خود در نظر میگیرند و پیوسته خود را در فشار قرار میدهند که به آنها دست یابند و همواره فکر میکنند که چون به اندازه کافی خوب نیستند به آن استانداردها دست پیدا نکردهاند. کمال گرایی همیشه یک محرک سالم نیست و میتواند فرد را از زندگی اش ناراضی کند و منجر به افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و آسیب به خود شود. در نهایت، همچنین میتواند شخص به بیانگیزگی و تلاش نکردن سوق دهد و باعث شود فرد از انجام برخی کارها دوری کند، افسرده شود یا همیشه انجام کارها را به وقتی دیگر موکول کند. چیزی که کمال گرایی افراطی را بسیار سمی میکند این است که این افراد آرزوی موفقیت و پیشرفت را دارند، اما بیشتر بر اجتناب از شکست تمرکز دارند و در نتیجه جهتگیری منفی پیدا میکنند. آنها فکر میکنند فقط با عملکرد عالی و بینقص میتوانند مورد تایید و محبت دیگران قرار بگیرند.
انواع کمال گرایی چیست؟
- کمالگرایی خودمحور یا تمایل به کمال طلبی از خود: کمال گرایی خود محور تحمیل یک میل غیرواقعی برای کامل بودن به خود است.
- کمالگرایی دیگرگرا یا تمایل به کمال طلبی از افراد دیگر: به معنای تحمیل معیارهای غیرواقعی کمال بر دیگران است. افراد مبتلا به این نوع کمال گرایی، انتظارات غیرواقعی خود را به سمت بیرون هدایت میکنند، مانند انتظاراتی که از شریک زندگی، همکاران و فرزندانشان دارند. به نظر میرسد بسیاری از کمال گراهای دیگرگرا خود را بی عیب و نقص و دیگران را ناقص میدانند. وقتی زندگی آنطور که آنها فکر میکنند پیش نمیرود، این برداشتها به سرزنش طرف مقابل تبدیل میشود.
- کمالگرایی تجویزشده از نظر اجتماعی، یا تمایل به این باور که دیگران از فرد میخواهند که کامل باشد: کمال گرایی تجویزشده اجتماعی شامل درک انتظارات غیرواقعی از کمال از نظر دیگران است. اینکه فرد چگونه مطابق انتظار دیگران رفتار کند تا تایید آنها را دریافت کند.
نشانههای والدین کمالگرا
- اغلب از خودشان انتقاد میکنند.
- انتظار دارند فرزندشان بینقص باشد.
- وقتی فرزندشان موفق نمیشود خود را سرزنش میکنند.
- ارزش خود را به موفقیتهای فرزندشان وابسته میکنند.
- بیشتر از اینکه از فرزندشان تعریف کنند از او انتقاد میکنند.
- وقتی فرزندشان اشتباه میکند یا شکست میخورد خشمگین میشوند.
- اگر فرزندشان کاری را به روش آنها انجام ندهد، ناراضی میشوند.
- زمانی که فرزندشان در حال انجام کاری است، او را کنترل میکنند و نظر میدهند.
- فرزندشان را برای عملکرد بیعیب و نقص تحت فشار قرار میدهند.
- خود را با والدین دیگر مقایسه میکنند و احساس میکنند که کوتاهی کردهاند.
- به فرزندشان برای تحقق رویاهایشان فشار میآورند و میخواهند فرزندشان به چیزهایی برسد که آنها میخواهند.
- اغلب اوقات خونسردی خود را از دست میدهند زیرا انتظاراتشان از فرزندشان بسیار زیاد است.
اثرات منفی کمال گرایی والدین بر کودکان
- رفتار والدین کمالگرا، کودک را به این باور میرساند که اگر به بالاترین استانداردها دست پیدا نکند، شکست خورده است. فشار بیش از حد به فرزند برای کامل بودن پیامی غلط به ذهن او میفرستد. یک کودک ممکن است در تکالیف مدرسه خود تقلب کند تا نمرات خوبی کسب کند، زیرا ممکن است فکر کند والدینش برای موفقیت بیش از صادق بودن ارزش قائل اند. تحقیقات نشان میدهد که کودکان در هر سنی باید بتوانند بدون ترس از عواقب آن اشتباه کنند تا یاد بگیرند.
- کودکانی که فکر میکنند برای تایید والدینشان باید کامل باشند، بیشتر در معرض خطر مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن هستند.
- کمال گرایی به بچهها کمک نمیکند تا بهتر عمل کنند. در واقع، اغلب آنها را به انجام ندادن و اهمالکاری سوق میدهد.
چگونه والدینی کمالگرا نباشیم؟
مراقب زبانتان باشید؛
کمی به خودتان آسان بگیرید؛
خود را با دیگران مقایسه نکنید؛
در هنگام شکست واکنش صحیح نشان دهید؛
به تلاش فرزندتان توجه کنید، نه نتیجه کارش؛
کنترلگر و انتقادکننده نباشید؛
سخن آخر
کمالگرایی خصلتی است که اگر از نوع سالم باشد میتواند سبب موفقیت و پیشرفت شود و اگر ناسالم باشد فرد را به ناامیدی و افسردگی سوق دهد. والدین کمالگرا با سختگیریها و انتقادگریهای زیاد زمینه را برای تربیت فرزندی کمالگرا، افسرده، ناتوان و شاکی فراهم میکنند و با این خصلت مهلکترین ضربات را بر شخصیت و آینده فرزند خود وارد میکنند. پس اگر شما هم والدی کمالگرا هستید و ارزش خود و فرزندتان را به نتایجی که او کسب میکند وابسته میدانید کمی روی خود کار کنید و با در نظر گرفتن نتایج منفی این رفتار بر شخصیت و آینده فرزندتان کمالگرایی خود را اصلاح کنید. درمان کمالگرایی مساوی است با آرامش خودتان و موفقیت فرزندتان.