تنبلی در نوجوانان مسئله‌ای است که بسیاری از والدین از آن شکایت می‌کنند و به دنبال درمان آن هستند. آنها فکر می‌کنند فرزندشان انگیزه انجام کاری را ندارد. مسئولیت پذیر نیست و دربرابر همه چیز بی‌تفاوت است. به همین دلیل به آنها برچسب تنبل بودن می‌زنند و از این وضعیت ناراضی هستند. نوجوانی دوران پیچیده و حساسی است و بسیاری از نوجوانان در این دوره دچار تغییرات شدید خلقی و رفتاری می‌شوند. اغلب اوقات آنچه که والدین آن را تنبلی برداشت می‌کنند در واقع، واکنشی است که نوجوانان به مشکلات عاطفی، اجتماعی یا عصبی خود نشان می‌دهند. اگر بی‌انگیزگی و تنبلی فرزندتان شما را نگران کرده است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
تنبلی چیست و چه دلایلی دارد؟
تنبلی حالتی است که در آن فرد نمی‌خواهد کاری انجام دهد و هیچ تمایلی به صرف انرژی خود ندارد. در این وضعیت شخص فکر می‌کند انجام هر کاری سخت و غیرممکن است. تنبلی در نوجوانان دلایل مختلفی دارد که ما در اینجا چند مورد را ذکر می‌کنیم:
- نداشتن انگیزه: یکی از اصلی‌ترین دلایل تنبلی نداشتن انگیزه است. فرد هرگز بدون انگیزه به اهداف و خواسته‌هایش نمی‌رسد. وقتی نوجوان شما تمایلی به انجام کاری ندارد یعنی انگیزه ندارد. بی‌انگیزگی می‌تواند ناشی از ناامیدی و دلسردی باشد.
- ترس از شکست: برخی نوجوانان ممکن است چنان ترسی از شکست داشته باشند که حاضر به تلاش کردن نباشند. این نوجوانان می‌ترسند که اگر تلاش بسیاری کنند و در آخر شکست بخورند بی‌کفایتی خود را اثبات کرده باشند و به همین دلیل کاری انجام نمی‌دهند.
- افسردگی: می‌تواند به عنوان تنبلی ظاهر شود؛ زیرا نوجوانان افسرده ممکن است بی‌حال به نظر برسند، در انجام وظایف‌شان مشکل داشته باشند و زیاد بخوابند. همین باعث می‌شود که والدین فکر کنند آنان تنبل‌اند.
- رژیم غذایی نامناسب: رژیم غذایی نامناسب می‌تواند منجر به خستگی، تحریک‌پذیری، افسردگی، کاهش تمرکز و میل شدید به خوابیدن در وسط روز شود. مصرف کم آب نیز باعث خستگی و کندتر شدن عملکرد شناختی می‌شود.
- کمبود خواب: بی‌خوابی نوجوانان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. به طور کلی، کمبود خواب به خودی خود می‌تواند انگیزه را با ایجاد خستگی در طول روز، کندی شناخت، افسردگی یا اضطراب کاهش دهد.
درمان تنبلی نوجوانان چگونه است؟
اگر احساس می‌کنید فرزندتان تنبل است قبل از هر کاری شیوه تربیت و برنامه زندگی خودتان را بررسی کنید. در اکثر موارد، تنبلی نوجوانان ریشه در رفتار والدین با نوجوان و نحوه تربیت و پرورش فرزند دارد. در زیر مواردی برای جلوگیری از تنبلی در نوجوانان و درمان آن پیشنهاد شده است:
خودتان الگو باشید؛
مهم نیست چقدر مشغله دارید، اجازه دهید فرزندتان شما را به چشم یک الگو ببیند. شما هرطور رفتار کنید او نیز به سادگی از شما تقلید خواهد کرد. وقتی خود شما بسیاری از وظایفتان را انجام نداده‌اید، نمی‌توانید روی مبل بنشینید و تنقلات بخورید و سریال مورد علاقه‌تان را تماشا کنید و از فرزندتان انتظار داشته باشید که کارها را به موقع انجام دهد. پس در اولین قدم خودتان الگوی درستی برای نوجوانتان باشید.
بیش از اندازه به فرزندتان کمک نکنید؛
کمک کردن بیش از حد به فرزندتان فرصت تمرین کردن، کسب مهارت و مستقل شدن را از او می‌گیرد. وقتی شما در انجام همه کارها به فرزندتان کمک می‌کنید او اعتماد به نفس و انگیزه انجام آن کار را از دست می‌دهد. اجازه ندهید فرزندتان «درماندگی آموخته شده» را بیاموزد. یادگیری این موضوع باعث می‌شود فکر کند که اگر او نمی‌تواند کاری را انجام دهد، شخص دیگری انجام خواهد داد. این یک رویکرد مخرب است. شما باید اجازه دهید نوجوانتان خودش کارهایش را انجام دهد و در صورت نیاز به کمک، به‌صورت غیرمستقیم او را راهنمایی کنید. خودتان برای انجام کارهای او پیش قدم نشوید و انتظار نداشته باشید او از ابتدا همه وظایفش را درست انجام دهد. نوجوان شما نیاز دارد حل مسئله کند، اشتباه کند و تجربه کسب کند تا در انجام کارهایش ماهر شود. توجه و کمک کردن زیاد به نوجوان او را به فردی تنبل و وابسته تبدیل می‌کند. گاهی اوقات اجازه دهید اگر گرسنه هستند خودشان دست به کار بشوند و نیازشان را برطرف کنند. یکی از مهم‌ترین اصولی که یک کودک یا یک نوجوان باید در زندگی خود بیاموزد استقلال است.
وظایف فرزند خود را مشخص کنید؛
شما باید با فرزندتان صحبت کنید و به او بیاموزید که در خانواده همه اعضا باید با هم همکاری داشته باشند و هرکس در حد توان خود وظایفی را برعهده بگیرد. مثلاً می‌توانید به فرزندتان بگویید که او وظیفه دارد اتاقش را تمیز کند، به گلدان‌ها آب دهد یا شستن سرویس بهداشتی وظیفه اوست. بهتر است از زمانی‌که فرزندتان کودک است وظایفی را برعهده او بگذارید تا مسئولیت پذیری در او درونی شود. به فرزندتان مسئولیت بدهید و به این شکل احساس مهم بودن را در او ایجاد کنید. تنبلی در نوجوانان گاهی اوقات می‌تواند ناشی از احساس مهم نبودن باشد. برای جلوگیری از این امر، فرزندتان را با مسئولیت پذیری توانمند کنید.
ثابت قدم باشید؛
شما باید در هرکاری که به فرزندتان می‌سپارید ثابت قدم باشید. اگر می‌خواهید یادبگیرد که خودش اتاقش را تمیز کند هرگز استثنا قائل نشوید. تبدیل کردن وظیفه به یک گزینه سنگینی انجام آن را از دوش نوجوانتان برمی‌دارد و او فکر می‌کند انجام این کار یک گزینه دل‌بخواهی است و او هر زمان که دوست داشت می‌تواند آن را انجام دهد. تبدیل شدن وظیفه به گزینه باعث تنبلی کردن نوجوان می‌شود.
به فرزند خود ایمان داشته باشید و مشوق او باشید؛
نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که انگیزه فرزندانتان مستقیماً با اعتماد به نفس آنها مرتبط است. اگر فرزند شما نسبت به خودش احساس بدی داشته باشد کم‌کم عزت نفس، اشتیاق و انگیزه‌اش را از دست می‌دهد. شما باید به فرزندتان ایمان داشته باشید و به او کمک کنید تا توانایی‌های خود را تشخیص دهد. شما با تشویق کردن او به انجام فعالیت‌های جدید و خارج شدن از منطقه امنش اعتمادبه‌نفس فرزندتان را افزایش می‌دهید و با قدردانی از هر تلاش کوچک او انگیزه‌اش را برای ادامه راه بیشتر می‌کنید.
شنونده خوبی باشید؛
یکی از راه‌های درمان تنبلی نوجوانان این است که دوستانه با فرزندتان صحبت کنید و به حرفهایش گوش دهید تا بهتر او را درک کنید و مناسب‌ترین رفتار را با او داشته باشید. اگر تنبلی نوجوان شما بیش از حد معمول بود یا به طور ناگهانی بروز کرد و با علائم دیگری مانند ضعیف شدن عملکردش در مدرسه، کناره‌گیری از دوستان و معاشرت با دیگران، یا ابراز هرگونه احساس منفی همراه بود در اولین فرصت با یک مشاور صحبت کنید و از او کمک بگیرید.
سخن آخر
گاهی ما احساس می‌کنیم که فرزندمان تنبل است و از انجام دادن وظایفش فرار می‌کند. اما باید به این نکته توجه کرد که گاهی فرزند ما به دلیل افسردی، ترس، کم‌خوابی و... کارهایش را انجام نمی‌دهد. در این شرایط باید با او صحبت کنیم و مشکلش را ریشه‌یابی کنیم. در چنین شرایطی گفتگو با یک مشاور و روانشناس می‌تواند کمک‌کننده باشد. نکته دیگر که باید در نظر داشته باشیم آن است که نحوه تربیت و پرورش فرزند تاثیر زیادی در تنبلی نوجوان ما دارد. اگر شیوه تربیتی ما پشتیبانی و حمایت بیش از اندازه از فرزندمان باشد مسلماً او در انجام کارهایش تنبلی می‌کند. شما فکر می‌کنید علت تنبلی نوجوانان چیست و چه درمانی دارد؟