کودکان در زندگی رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهند؛ برخی از آن‌ها به تنهایی می‌توانند با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار کنند، روابطی دوستانه و قوی داشته باشند و حتی به تنهایی بازی کنند. در مقابل کودکانی وجود دارند که به خانواده، به خصوص مادر وابسته‌اند. این افراد، در صورت حضور در مکانی بدون خانواده، احساس ترس می‌کنند و گوشه‌گیر می‌شوند. طرز برخورد با کودکان وابسته به والدین، باید با توجه به ویژگی‌های رفتاری آن‌ها باشد. پس والدین موظف‌اند آگاهی خود را نسبت به دلایل وابستگی و روش‌های از بین بردن آن و همچنین ویژگی کودکان وابسته بالا ببرند.
دلیل وابستگی کودکان به والدین
یکی از مشکلاتی که آینده‌ی کودکان را به خطر می‌اندازد، وابستگی شدید آن‌ها به والدین است. همه‌ی افراد وابستگی را به نوعی در زندگی تجربه می‌کنند. گاهی این حس نسبت به یک فرد یا حتی یک شئ در افراد ایجاد می‌شود. در بعضی موارد این حس کاملاً طبیعی است و جزء هیچ‌کدام از اختلالات روانی محسوب نمی‌شود؛ اما گاهی اوقات برخی به طرز بیمارگونه و افراطی به چیزی وابستگی پیدا می‌کنند. این رفتار در کودکان بیشتر دیده می‌شود. دو نوع وابستگی در کودکان نسبت به والدین وجود دارد که شامل وابستگی ایمن و اجتنابی و آشفته می‌شود. مطلوب‌ترین حالت، وابستگی ایمن است. در این حالت مادر با محبت بی چون و چرا به فرزندش نوعی حس ایمنی در او ایجاد می‌کند. کودکانی که به این نوع وابستگی دچارند، در نبود مادر کمی گریه می‌کنند و به محض برگشتن او آرام می‌شوند. این بچه‌ها معمولاً در آینده به افرادی مهربان و اجتماعی تبدیل خواهند شد که با دیگران روابط متعهدانه و صمیمی‌تری برقرار می‌کنند. در وابستگی اجتنابی و آشفته، وابستگی کودکان بدون احساس امنیت است. به این معنی که اگر مادر فرزندش را برای مدتی تنها بگذارد، بعد از بازگشت، کودک از او دوری خواهد کرد. برای آن که کودک بتواند در برقراری ارتباط با دیگران احساس امنیت کند، مادر باید وابستگی را به شکل صحیح در وجود او نهادینه کند. محبت باید به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای عاطفی برطرف شود؛ اما نباید آنقدر افراطی باشد که وابستگی شدید در کودک ایجاد شود. گاهی اوقات مشکلات بین پدر و مادر منجر به ایجاد ترس و عدم امنیت در فرزندان می‌شود. اگر درگیری و نزاع بین والدین ادامه‌دار باشد، کودک به مرور دچار اختلال شخصیتی از نوع وابستگی خواهد شد. افراد مبتلا به این اختلال در بزرگسالی قادر به انجام فعالیت‌های روزمره‌ی خود بدون کمک دیگران نخواهند بود. به همین دلیل کارها و مسئولیت‌های مهم زندگی را به دیگران واگذار می‌کنند. علاوه بر ناامنی محیط خانه، انجام تمام کارهای فرزند توسط والدین می‌تواند موجب بروز این اختلال شود. مادران متأسفانه با حمایت بیش از حد از فرزندانشان فرصت مستقل شدن را از آن‌ها می گیرند. همین موضوع باعث می‌شود که کودک از انجام فعالیت‌های خود شانه خالی کرده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد.
ویژگی‌های کودکان وابسته به والدین
وابستگی در کودکان معمولاً از سن 6 تا 8 ماهگی شروع و تا 22 سالگی ادامه می‌یابد. ترس جدایی از والدین در 10 تا 18 ماهگی امری کاملاً طبیعی است و در حقیقت بخشی از مراحل رشد کودک به حساب می‌آید. بچه‌ها معمولاً با توجه به نیازهای عاطفی و رشدی خود یکی از والدین را بر دیگری ترجیح می‌دهند. بنابراین پدر و مادر باید در این دوران احساساتشان را کنترل کرده و مراقب رفتار و اعمال خود باشند تا شخصیت فرزندشان به خوبی شکل گیرد. اما «چگونه متوجه وابستگی کودکان شویم؟» سؤالی است که ذهن بسیاری از خانواده‌ها را به خود درگیر کرده است. کودکان وابسته به والدین معمولاً برای جلب توجه بیش از حد سؤال می‌پرسند. برای انجام کارهای کوچک به پدر یا مادر خود مراجعه می‌کنند، به علت ترس از جدایی و تنهایی همیشه همراه والدین هستند و در جمع اقوام و آشنایان چهره‌ی مضطرب دارند. همچنین اگر پدر و مادر آن‌ها به فرد دیگری توجه نشان دهد، رفتارهایی مانند گریه کردن، جیغ زدن و ... از خود نشان می‌دهند. بنابراین در صورت مشاهده‌ی هر کدام از این نشانه‌ها برای پیشگیری از بروز اختلالات ناشی از وابستگی‌های شدید، باید آگاهی خود را در رابطه با طرز برخورد با کودکان وابسته افزایش دهید.
چگونگی طرز برخورد با کودکان وابسته به والدین
با توجه به آسیب‌های ناشی از اختلال وابستگی بر آینده‌ی کودکان، باید نحوه‌ی برخورد صحیح با فرزندان را آموخت. به همین دلیل ما در این بخش قصد داریم نکات مهمی را جهت پیشگیری از بروز این مشکلات برای شما عزیزان ارائه دهیم. با رعایت موارد زیر از میزان وابستگی کودکانتان به خود بکاهید: 1- گاهی اوقات کودک خود را تنها بگذارید. فرزند شما باید بداند که همیشه در کنارش نیستید. مثلاً او را برای مدت کوتاهی نزدیک یک فرد مطمئن مانند مادرتان بگذارید. در این شرایط برای کاهش اضطراب او درباره‌ی فعالیت‌هایی که قصد انجام آن‌ها را دارید، با او صحبت کنید. 2- هرگز بدون اطلاع قبلی خانه را ترک نکنید. زیرا این کار فرزندتان را نسبت به شما بی‌اعتماد می‌کند. 3- با کودک خود قایم‌موشک بازی کنید. این سرگرمی ساده به او می‌فهماند، که می‌تواند کسانی را که دوست دارد، دوباره ببیند. 4- هنگام خروج از خانه حتماً زمان بازگشت به فرزندتان بگویید و در همان ساعت برگردید. اگر در موعد مقرر بازنگردید، کودک شما نسبت به عدم بازگشتتان دچار اضطراب خواهد شد. معمولاً در ابتدا، کودک گریه می‌کنند. بنابراین صبور باشید و خود را برای این موضوع آماده کنید. این رفتار در او به مرور کاهش می‌یابد. 5- از کودک خود برای تحمل دوری شما تعریف کنید. مثلاً بگویید: «خیلی خوشحالم که بزرگ شده‌ای و بدون من می‌توانی بازی کنی.» 6- هنگامی که در خانه حضور دارید، زمانی را در کنار کودکتان و مدتی را دور از او بگذرانید. به کارهای روزمره‌ی خود رسیدگی کرده و بعد از اتمام کارها با او بازی کنید. با این کار فرزندتان می‌آموزد که بعد از انجام کارهایتان به سراغش می‌روید. 7- هرگز هنگامی که او را در آغوش گرفته‌اید، در رابطه با دوری و فاصله صحبت نکنید؛ زیرا باعث سردرگمی و آشفتگی او خواهید شد. 8- اگر کودکتان بیمار شد، برنامه‌ی خود را تغییر ندهید. هرگز در این دوران به او اجازه‌ی انجام کارهایی را که قبلاً برایش مجاز نبوده ندهید. 9- توجه کنید که وابستگی کودکان به والدین در 2 سال اول زندگی کاملاً طبیعی است. شما باید بعد از این زمان مراقب نحوه‌ی برخورد خود با آن‌ها باشید. 10- اولین قدم برای کاهش وابستگی در کودک، جدا کردن محل خواب او است. گام بعدی بردن فرزند به پارک یا خانه‌ی بازی است. این کار به او در برقراری ارتباط با همسالانش کمک زیادی می‌کند.
سخن آخر
تحقیقات انجام گرفته در زمینه‌ی وابستگی کودکان به والدین، نشان می‌دهند عدم برخورد مناسب با این موضوع می‌تواند مشکلات بسیاری در آینده برای آن‌ها به وجود آورد. به همین دلیل طرز برخورد با کودکان وابسته اهمیت بسیار زیادی دارد و باید به آن توجه شود. اگر با توجه به برخوردهای صحیح باز هم متوجه رفتارهایی ناشی از وابستگی آشفته در فرزندتان شدید، با یک مشاور صحبت کنید. برای دیدن نتایج عمل‌کرد خود صبور باشید.