مطالعه و کتاب خواندن از اصول مهم موفقیت هستند که باعث افزایش دانش و آگاهی در افراد می‌شوند. انسان برای زیستن نیازمند مهارت‌هایی است که فراگیری آنها از طریق مطالعه امکان‌پذیر است. پس لازم است کتابخوانی در زندگی ما نهادینه شود. اکثر عادات افراد، ریشه در دوران کودکی آنها دارد؛ بنابراین والدین باید از همان سال‌های اول زندگی فرزندانشان، آنها را به این کار عادت دهند. محققان معتقدند افرادی که قبل از ورود به مدرسه با کتاب انس می‌گیرند، در تحصیل موفق‌ترند و این یکی از مهم‌ترین فواید کتابخوانی برای کودکان است.در این مقاله قصد داریم به لزوم کتابخوانی در کودکان، فواید و راه‌های افزایش کتابخوانی در کودکان بپردازیم.
لزوم کتابخوانی در کودکان
لزوم کتاب خواندن برای کودکان چیست؟ همان‌طور که می‌دانید هر شخصی برای داشتن یک زندگی موفق، باید توانایی‌ها و مهارت‌هایی را یاد بگیرد که کتاب منبع مهمی در این زمینه است. مطالعه در حقیقت به تعامل و برخورد با دیگران، خوب گوش دادن، افزایش دایره‌ی لغات و تمرکز، پرورش خلاقیت و کنجکاوی، یادگیری روش‌های حل مسئله و کسب مهارت‌های اجتماعی کمک بسیار زیادی می‌کند. کتابخوانی بر شکل‌گیری شخصیت کودکان اثر می‌گذارد و تمرینی برای کسب مهارت های اجتماعی، تعامل و گفت‌وگو با دیگران و نیز تمرین و تجربه‌ای برای خوب گوش دادن به شمار می رود. انتخاب کتاب مناسب برای مطالعه‌ی کودکان یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است. منابع مطالعاتی باید اطلاعاتی درباره‌ی محیط پیرامون و جهان در اختیار آنها قرار دهند و همچنین در شکوفایی استعدادهایشان کمک کنند.
فواید کتابخوانی برای کودکان
کتابخوانی بر انگیزه، نگرش و خلق و خوی کودکان به صورت مستقیم تأثیر می‌گذارد. اگر دقت کرده باشید، بچه‌ها معمولاً در بازی‌ها، خود را جای شخصیت‌های اصلی داستان می‌گذارند. جالب‌تر اینکه آنها به سرنوشت قهرمان‌های قصه اهمیت می‌دهند. خواندن کتاب برای کودکان در واقع تمرینی برای کسب مهارت‌های اجتماعی، آماده شدن برای خواندن و نوشتن، احترام گذاشتن به دیگران، تقویت تخیل و نیروی ابتکار است. از جمله فواید روحی و اجتماعی این کار می‌توان به عمل‌کرد بهتر در تحصیل و مدرسه، گستردگی گنجینه‌ی لغات، تقویت دستور زبان و انشانویسی ، افزایش اعتماد به نفس، خلاقیت و ... اشاره کرد.
راه‌های افزایش کتابخوانی در کودکان
معمولاً پدر و مادر برای ایجاد عادات رفتاری در فرزندشان از روش‌های خاص خود استفاده می‌کنند. در صورتی‌که این شیوه‌ها غیراصولی باشند نه تنها به هدفشان نمی‌رسند، بلکه باعث ایجاد نوعی تنفر در کودکشان می‌شوند. به عنوان مثال برخی والدین با اینکه خودشان به ندرت مطالعه می‌کنند، اما از فرزندانشان توقع کتابخوانی دارند. باید بدانید که کودکان از رفتارهای پدر و مادر خود الگوبرداری می‌کنند. پس اگر می‌خواهید بچه‌هایی کتاب‌خوان داشته باشید، باید ابتدا از خودتان شروع کنید. علاوه بر الگوسازی می‌توانید از طریق راه‌های زیر کتابخوانی را در فرزندان خود ارتقا دهید:
1- زمان دادن به کودک گاهی اوقات کودکان به کتاب خواندن تمایلی ندارند. بهترین کار در این شرایط زمان دادن به آنها است. اصرار و مجبور کردن بچه‌ها به انجام کاری که دوست ندارند، نتیجه‌ی عکس می‌دهد. 2- کتاب خواندن به صورت جمعی کودکان معمولاً نسبت به فعالیت‌های جمعی تمایل زیادی دارند، به خصوص اگر افراد گروه پدر و مادر یا هر شخص مورد علاقه‌ی آنها باشد. پس برای مشتاق کردن فرزندانتان، شرایطی را فراهم کنید تا همراه شما یا دوستانشان کتاب بخوانند. 3- انتخاب کتاب را بر عهده‌ی خودشان بگذارید گاهی اوقات همراه با کودکتان به کتاب‌فروشی بروید و اجازه دهید خودش کتاب مورد علاقه‌اش را انتخاب کند. این کار به او حس استقلال می‌دهد. از طرفی بچه‌ها به خواندن داستانی که خودشان انتخاب کرده‌اند، اشتیاق بیشتری نشان می‌دهند. 4- کتابخوانی را به یک تفریح تبدیل کنید روخوانی یک داستان حتی اگر متنش بسیار جذاب باشد، به مرور خسته‌کننده می‌شود. از آنجاکه کودکان کارهای هیجانی را خیلی دوست دارند. پس خواندن را به صورت یک تفریح انجام دهید. به این صورت که با تغییر شخصیت‌ها، صدای خود را عوض کرده و با انرژی زیاد آنها را به وجد آورید. 5- استفاده از تکنولوژی خواندن کتاب‌های الکترونیکی و یا شنیدن کتاب‌های صوتی یکی دیگر از راه‌های افزایش علاقه‌ی کودکان به کتاب است. در صورت امکان از این طریق آنها را با این کار به کتابخوانی علاقه‌مند کنید. 6- خط و مرز تعیین نکنید برای کتاب‌خواندن قانون و قاعده تعیین نکنید. صبح، ظهر، یک یا دو کتاب در روز اهمیتی ندارد. کتاب خواندن برای کودکتان را در صورت رغبت او انجام دهید. اگر متوجه شدید کودکتان دیگر از کتاب خواندن لذت نمی‌برد، کتاب را ببندید؛ اجازه ندهید این کار برایش خسته‌کننده و حوصله سربر شود. 7- کتابخوانی را تبدیل به عادت کنید. اگر دوست دارید در آینده فرزندتان کتاب‌خوان باشد باید دائم در خانه کتاب بخوانید. عادت به کتابخوانی باید مثل عادت به غذا خوردن، خوابیدن و سایر عادات روزمره باشد.
انتخاب کتاب متناسب با سن کودکان
با توجه به تنوع کتاب‌ها برای کودکان، انتخاب داستانی متناسب با سن آنها کار دشواری است. در این بخش می‌خواهیم با ارائه‌ی نکاتی به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک کنیم. کودکان صفر تا 2 سال بیشتر به تصاویر علاقه نشان می‌دهند. زیرا هنوز درکی از داستان و گفته‌ها ندارند. آنها با عکس‌های کتاب سرگرم می‌شوند. پس بهترین انتخاب، کتاب‌هایی با تصاویر بزرگ و کلمات کم هستند. از 2 تا 4 سالگی به عنوان یک اسباب‌بازی از آنها استفاده می‌کنند و هنوز درک درستی از قصه‌های داخل کتاب ندارند. اما نسبت به داستان عکس‌ها کنجکاوند. کتاب‌های شعرگونه و آهنگین بهترین گزینه در این سن هستند. کودکان 4 تا 6 ساله قابلیت تشخیص برخی حروف را دارند و معمولاً به داستان‌های عجیب و کمدی تمایل نشان می‌دهند. در این سن براساس علاقه‌ی آنها کتاب تهیه کنید. 6 تا 8 سالگی نیز قادر به خواندن با کمی اشتباه هستند و از کشف کلمات جدید لذت می‌برند. پس داستان‌هایی در زمینه‌ی حیات‌وحش، شاهنامه و آثار تاریخی گزینه‌های مناسبی برای کودکان محسوب می‌شوند.
سخن آخر
گستردگی دایره‌ی لغات یکی از فواید کتابخوانی برای کودکان بود که در این مقاله به آن اشاره شد. اما باید دقت کنید که در انتقال مفاهیم تازه زیاده‌روی نکنید. زیرا بچه‌ها باید توانایی درک کلمات جدید را داشته باشند. مفاهیم مبهم و ناآشنا در حقیقت جذابیت داستان را برای آنها کاهش می‌دهند. انتخاب کتاب مناسب یکی از مهم‌ترین راه‌های افزایش کتابخوانی در کودکان است، که باید نسبت به آن حساس باشید.