نماز یکی از واجبات دین ماست و بچه‌ها از همان ابتدای سال‌های تولد در خانه با آن آشنا شده و به‌سمت انجام آن جلب می‌شوند. حتی دیده‌اید که این مسئله گاهی آن‌قدر برایشان جذاب است که بدون اینکه معنا و مفهومی از آن بدانند، موقع نماز در کنار والدین خود می‌ایستند و تمام حرکات آنها را تقلید می‌کنند. پس می‌توان گفت که خشت اول در علاقمند کردن دانش آموزان به نماز در خانه و خانواده گذاشته می‌شود. اینجاست که بازهم باید گفت والدین اولین الگوی بچه‌ها هستند و اگر فرزند از کودکی والدین خود را در حال خواندن نماز ببیند، در ضمیر ناخوداگاهش ثبت شده و در آینده کار مسئولان مدرسه در علاقمند کردن دانش آموزان به نماز راحت‌تر خواهد بود.
راه‌های تشویق دانش آموزان به نماز خواندن
بی‌شک همه‌ی انسان‌ها در ضمیر ناخوآگاه خود و به‌صورت فطری به پرستش معبود ازلی و ابدی خود گرایش دارند؛ اما چیزی که مهم است، نحوه‌ی آموزش صحیح انجام و انتقال این موضوع است. طبیعتاً انجام هیچ کاری با زور و اجبار به نتیجه مطلوب نخواهد رسید، مخصوصاً انجام امور دینی. چون درپیش‌گرفتن روش اشتباه در مسیر آموزش، مخصوصاً در سال‌های ابتدایی که تشویق دانش آموزان به نماز خواندن بیشترین تأثیر را دارد، می‌تواند در فرایند علاقمند کردن دانش آموزان به نماز نتیجه عکس داده و آنها را دچار دلزدگی کند، طوری که دیگر هیچ وقت تلاش برای ایجاد انگیزه برای نماز خواندن در آنها به ثمر نرسد و برای همیشه از این مسیر الهی و اتصال به معبود دور شوند.
در اینجا چند نکته را که می‌تواند در علاقمند کردن دانش آموزان به نماز مؤثر باشد می‌آوریم:
- اینکه والدین کودک از همان سال‌های ابتدایی تولد جلوی او نماز بخوانند.
- در مدرسه محیط مناسب و شاد برای انجام نماز و امور دینی در نظر گرفته شود.
- مسئولان مدرسه، ازجمله مدیر و معاون و معلمان مدرسه در نماز جماعت مدرسه شرکت کنند.
- قبل یا بعد از زمان برگزاری نماز جماعت، چند دقیقه‌ای را برای گفت‌وگوی صمیمانه با دانش‌آموزان در نظر بگیرند.
- بچه‌ها را به حضور در نماز مجبور نکنند، بلکه از کارهای انگیزشی استفاده کنند.
- مسابقات نمازخوانی و برنامه‌های آموزشی برگزار کنند.
ایجاد خلاقیت و ابتکار در اقامه نماز و علاقمند کردن دانش آموزان به نماز
برای علاقمند کردن دانش آموزان به نماز باید از روش‌های خلاقانه نیز کمک گرفت. آموزش صرف هیچ‌وقت و در هیچ زمینه‌ای به‌تنهایی کافی نبوده و نیست، حتی در خواندن و اقامه نماز. بچه‌ها باید حال معنوی و فضای روحانی‌ای که آنها را به خواندن نماز تشویق کند بیشتر تجربه کنند. مثلاً برگزاری اردوهای سیاحتی و زیارت کوتاه، مثل رفتن به امامزاده‌ها و اماکن مذهبی هر شهر می‌تواند در این مسیر بسیار کمک‌کننده باشد. در چنین فضاهایی روح انسان بیشتر آرامش یافته و به‌خودی‌خود برای انجام واجبات و مستحبات دینی بیشتر تشویق می‌شود. هنگام حضور در این اماکن مذهبی و روحانی نیز نباید از بچه‌ها خواست تمام مدت حضورشان را به خواندن نماز و انجام واجبات بگذرانند. مثلاً می‌توان مسابقات تلاوت قران برگزار کرد که هم مستحبی است لذت‌بخش و هم وقتی همراه با شور مسابقه باشد، هیجان‌انگیزتر و ترغیب‌کننده تر خواهد بود. خود مسئولان مدرسه نیز هرچه بیشتر در این اردوها همراهی کنند، تأثیر این اقدامات چند برابر خواهد بود.
حل موانع شرکت در نماز جماعت
بسیاری از اوقات مسئولان تمام تلاش خود را برای علاقمند کردن دانش آموزان به نماز انجام می‌دهند و از تمام روش‌های ترغیبی و تشویقی نیز کمک می‌گیرند، اما به نتیجه چندان مطلوبی نمی‌رسند؛ چرا؟ گاهی‌اوقات مشکل در تشویق و ایجاد تمایل نیست، مشکل در موانعی است که شاید به چشم نیایند و یا مسئولان و والدین از آن بی‌خبر باشند؛ درنتیجه تا زمانی که آن موانع برطرف نشود، هیچ‌کدام از تلاش‌های مسئولان و والدین در علاقمند کردن دانش آموزان به نماز مؤثر و مفید نخواهد بود. مثلاً در بررسی علل بی‌میلی دانش آموزان به حضور در نمازخانه موارد زیر بسیار عنوان شده است:
دعوت از امام جماعت خوش خلق برای علاقمند کردن دانش آموزان به نماز
هیچ‌وقت به تصویر ذهنی امام جماعت مدرسه خود در زمان تحصیلتان فکر کرده اید؟ چه حسی در شما بیدار می‌کند؟ از یادآوری چهره و رفتار او خوشحال شده و دلتنگ نماز‌های جماعت مدرسه می‌شوید یا خیر؟ جواب شما به این سؤال به یکی از مهم‌ترین نکته‌ها در علاقمند کردن دانش آموزان به نماز اشاره می‌کند؛ یعنی انتخاب امام جماعت خوش‌رو، خوش‌خلق و آراسته که بچه‌ها به شوق دیدن و شنیدن سخنان او راهی نمازخانه می‌شوند. درواقع تشویق دانش آموزان به نماز خواندن و آوردنشان به نمازخانه‌ی مدرسه کار مسئولان و معلمان تربیتی است، اما مسئولیت نگه‌داشتن و حفظ دائمی این حضور با امام جماعت است؛ امام جماعتی که با حضور خود بچه‌ها را سر شوق بیاورد و با گفتن احکام و دستورات دینی در قالب حکایات جذاب و نیز بذله‌گویی‌های بجا و درست، کاری کند که بچه‌ها برای رسیدن به زمان نماز و حضور در صف‌های نماز جماعت لحظه‌شماری کنند. مدیر مدرسه که مسئول جذب امام جماعت است، باید به این مسئله توجه ویژه داشته باشد و در انتخاب خود بسیار دقت کند. البته خود مسئولان مدرسه نیز که در نماز جماعت شرکت می‌کنند، باید به مسئله خوش‌اخلاقی و داشتن روی خوش توجه کنند. درواقع، در محیط نمازخانه باید بیشتر دوست و رفیق بچه‌ها و دانش‌آموزان باشند تا مدیر و معاون و سرپرست و... .
سخن آخر
هرچه بچه‌ها از سنین پایین‌تر با نماز و قرآن مأنوس شوند، در آینده افرادی آرام‌تر و موفق‌تر خواهند بود که همیشه در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی با یاد خدا و امید و توکل به او بهتر عمل خواهند کرد. شرط این انس و الفت هم حضور بیشتر در چنین فضاهای روحانی و معنوی‌ای است. پس نه با اجبار که با چشاندن لذت انس با خدا و قرآن، باید در مسیر علاقمند کردن دانش آموزان به نماز قدم برداشت.