در طی همه‌گیری ویروس کرونا، کادر سلامت و درمان با چالش‌های بزرگی مواجه شده‌اند. این بیماری که در ابتدا فقط یک عامل تنفسی بود، حال شبیه مهاجمی است که اندام‌های حیاتی بدن را مورد هدف قرار می‌دهد. اخیراً نیز تحقیقات نشان داده‌اند که این بیماری علاوه بر مشکلاتی که در طول دوره‌ی درمان برای افراد ایجاد می‌کند، عوارض و پیامدهای منفی بلندمدتی نیز به همراه خواهد داشت. عوارض کرونا می‌توانند حدود 6 ماه تا یک سال و حتی بیشتر ادامه داشته باشند. از این رو افراد بعد از درمان کاملاً به حالت اولیه‌ی خود باز نمی‌گردند. اما این عوارض بلندمدت و کوتاه‌مدت کرونا چه قسمت‌هایی از بدن را درگیر می‌کنند؟
عوارض کوتاه‌مدت کرونا
همان‌طور که می‌دانید کووید19 ویروسی جدید و ناشناخته است. به همین دلیل اعلام قطعی این که عوارض کرونا در بیماران تا چه حد باقی می‌مانند، نیازمند زمان بیشتر و اطلاعات دقیق‌تری است. تا امروز عوارض کوتاه‌مدت کرونا شامل سرفه‌های طولانی، ضعف، کمبود اکسیژن و تنگی نفس (به علت آسیب به ریه‌ها) می‌شوند که تا مدت‌ها همراه بیمار خواهند بود. برخی از مبتلایان نیز حس بویایی و چشایی خود را از دست می‌دهند.
عوارض بلندمدت کرونا
اخیراً در نشریه وال استریت ژورنال، گزارشی درباره‌ی مردی سنگاپوری منتشر شد. این مرد در فصل بهار به بیماری کرونا مبتلا شده بود. اما متأسفانه بعد از پاک‌سازی بدنش از این ویروس با علائم شدیدی از خستگی، درد در قفسه‌ی سینه و التهاب قلب مواجه شد. حال او به حدی وخیم گزارش شده که توانایی کافی برای رفتن به محل کار و حتی دیدار با خانواده‌اش را نداشته است. از این رو متخصصان معتقدند افرادی همانند این شخص که بعد از اتصال به دستگاه تنفس مصنوعی زنده مانده‌اند، برای بازگشت به حالت اولیه به حداقل یک سال زمان احتیاج دارند. در حالت کلی عوارض بلندمدت کرونا که تاکنون در بین بیماران مشاهده شده شامل خستگی، تپش قلب، تنگی نفس، درد در مفاصل، از دست دادن قدرت تفکر، نداشتن حس بویایی، آسیب به قلب، ریه‌ها، مغز و کبد است. شدت این علائم در افراد مختلف، متفاوت و تشخیص آن دشوار است. نتایج حاصل از تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهند، سارس (کووید 2؛ القاکننده‌ی کووید 19) باعث تخریب بافت‌های تنفسی می‌شود. این عامل روی سطح خود پروتئین میخی شکلی دارد که از آن برای چسبیدن به سلول‌هایی با گیرنده‌های ACE2 استفاده می‌کند. متأسفانه سلول‌های بافت‌های ریه‌ها، قلب، کلیه‌ها، روده، عروق خونی، کبد و مغز دارای این نوع گیرنده هستند؛ از این رو تمامی اندام‌های ذکر شده در برابر کرونا به شدت آسیب‌پذیرند. بنابراین ویروس کرونا می‌تواند واکنش التهاب قابل توجهی را در بدن ایجاد کند. متأسفانه آثار منفی کرونا در دراز مدت ممکن است ماندگار باشند زیرا افراد زیادی وجود دارند که بعد از گذشت 3 تا 4 سال از التهاب مغز، همچنان قادر به فکر کردن نیستند.
احساس خستگی
طبق گزارشات و تحقیقات انجام شده درباره‌ی عوارض بلندمدت کرونا احساس خستگی بعد از طول درمان در 100% مبتلایان مشاهده شده است. دکتر آنتونی فائوچی نیز این حس را به پدیده‌ی آنسفالومیلیت مایالژیک (سندروم خستگی مزمن) ربط داده است. به گفته‌ی این پزشک متخصص بیماری‌های عفونی، همه‌ی کسانی که در ظاهر این ویروس را شکست داده‌اند، تا ماه‌ها با حس خستگی و تنگی نفس مواجه خواهند بود.
مشکلات روحی و روانی
آمارها نشان می‌دهند که حدود 50 درصد افراد بستری در ICU و 24 درصد از مبتلایان موارد خفیف، دچار مشکلات روحی و روانی شده‌اند که شامل اختلال استرس بعد از درمان است. البته شدت این علائم در دو گروه بسیار متفاوت است. طبیعتاً مشکلات روحی در کسانی که بستری بوده‌اند، شدیدتر خواهد بود. عوامل بسیاری نیز در بروز نشانه‌های روحی و روانی دخیل هستند. ترس از مردن، درمان تهاجمی، درد، دلیریوم، ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران، ضعف، حرکت نکردن، مشکلات حسی و کمبود خواب از عوامل مؤثر در بروز این اختلال به شمار می‌روند. معمولاً متوسط سن افرادی که دچار این مسئله شده‌اند 47 الی 59 سال بوده است و متأسفانه این افراد قبل از ابتلا به کووید 19 هیچ بیماری روحی نداشته‌اند.
درد مفاصل
متأسفانه بعضی از مبتلایان بعد از درمان دچار آسیب‌هایی در اندام شده‌اند. درد مفاصل، درد قفسه‌ی سینه، سرفه، خستگی، سردرد، سرگیجه، تب مداوم، مه مغزی و مشکلات عصبی مواردی‌اند که معمولاً بعد از ابتلا به عفونت‌های حاد کرونا در افراد بروز می‌کنند. البته این موضوع به آن معنا نیست که افراد مبتلا به موارد خفیف دچار این عوارض نمی‌شوند. این علائم در برخی از آن‌ها نیز گزارش شده است. بنابراین همه‌ی افراد مبتلا به کووید 19 در معرض خطر عوارض بلندمدت کرونا قرار دارند. درد در قفسه‌ی سینه نیز معمولاً به علت التهاب غضروفی که دنده‌ها را به استخوان سینه متصل می‌کند، به وجود می‌آید. سرفه‌های طولانی می‌توانند این درد را تشدید کنند. طبق مطالعات سرفه‌های حدود 43 درصد بیماران حتی بعد از 21 روز از آغاز ابتلا برطرف نشده است.
مشکلات قلبی
این ویروس قلب را از جهات مختلف مورد حمله قرار می دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که ویروس کرونا موجب التهاب در کل بدن به ویژه ریه‌ها، مغز و قلب می‌شود. کاردیومیوپاتی یکی از تأثیرات این بیماری بر روی قلب است. در این حالت عضلات قلب سفت، ضخیم یا کشیده می‌شوند که باعث کاهش توانایی پمپاژ خون خواهد شد. نامنظم بودن ضربان قلب، پرفشاری خون و التهاب قلب از عوارض این ویروس در دراز مدت است. از طرف دیگر استرس ناشی از مقابله با بیماری موجب ترشح آدرنالین و اپی‌نفرین می شود که اثرات مضر و خطرناکی بر روی قلب خواهد گذاشت.
مشکلات مغزی
سلامت مغز انسان به تأمین مداوم اکسیژن وابسته است. از این رو عفونت‌های تنفسی ناشی از این ویروس اکسیژن‌رسانی به مغز را کاهش می‌دهند. به همین دلیل بیماران با وضعیت حاد، علائم عصبی را در طول درمان تجربه می‌کنند. التهاب مغز نیز باعث بروز مشکلات روانی و عصبی مختلف می‌شود. در بیماران مبتلا به کووید 19 نه تنها علائم جسمانی از قبیل خستگی، تنگی نفس و ... حائز اهمیت است بلکه مسائلی مانند اختلال در حافظه، افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب باید مورد توجه قرار گیرند. طبق مطالعات حدود 55 درصد از بیماران این عوارض بلندمدت کرونا را حتی تا سه ماه بعد از ابتلا تجربه کرده‌اند.
تنگی نفس
همان‌طور که می‌دانید کرونا باعث التهاب و آسیب جدی به ریه‌ها می‌شود. به همین دلیل افراد دچار تنگی نفس می‌شوند. این وضعیت حتی بعد از درمان نیز تا 6 ماه ادامه خواهد داشت.
عوارض کرونا در کدام بیماران حادتر است؟
مسلماً شدت این ویروس در افراد مختلف، متفاوت است. احساس ضعف، خستگی، سرفه و درد در اندام‌های مختلف بعد از درمان در افراد مبتلا بروز می‌کنند. اما شدت آن‌ها در اشخاص مختلف یکسان نیست. در کل عوارض کرونا در افرادی که دچار مشکلات حاد تنفسی، پنومونی، دیابت، بیماری‌های مزمن کبدی، کلیه‌ها، ریه‌ها و قلب، اشخاص مسن بالای 65 سال، کسانی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند و آدم‌های چاق حادتر خواهد بود.
سخن آخر
با توجه به عوارض بلندمدت کرونا که احتمال ماندگاری آن‌ها نیز زیاد است، بهترین کار پیشگیری از ابتلا به کووید 19 است. بنابراین از حضور در مکان‌های شلوغ مثل رستوران‌ها، مهمانی‌های خانوادگی، بازار و... پرهیز کنید. فقط برای انجام کارهای ضروری از خانه خارج شوید. زدن ماسک را فراموش نکنید. دست‌ها و سطوحی که اغلب آن‌ها را لمس می‌کنید، به خوبی ضدعفونی کنید. یک رژیم غذایی سالم و مقوی را دنبال کنید. همچنین می‌توانید از مکمل‌های دارویی برای تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده کنید.