اشتغال مادران میتواند معایب و مزایایی داشته باشد. فرزندان مادران شاغل ممکن است دچار مشکلاتی شوند یا شاید به دلیل اشتغال مادرشان فرصتها و امتیازاتی را بدست آورند. مادران شاغل نیز همین وضعیت را دارند. آنها میتوانند به دلیل شاغل بودن و داشتن استقلال مالی وضعیت خوبی داشته باشند اما به دلیل داشتن نقش مادری و نگهداری از فرزند دچار مشکلاتی میشوند.
کسب فرصت برابر
با انقلاب صنعتی و توسعه جوامع و نیاز به نیروی کار بیشتر، زنان نیز فرصتی یافتند که درس بخوانند، دانشگاه بروند و به مشاغل عالی دست پیدا کنند. استفاده از این فرصت برابر برای تحصیل و داشتن شغل و کسب درآمد از جهاتی برای زنان که همیشه مسئول کارهای خانه و تربیت فرزندان بودند و کمتر، امکانی برای تحصیل و کسب درآمد و استقلال مالی داشتند، اتفاق خوبی بود و موفقیت بزرگی به حساب میآمد. اما زن همچنان در خانواده نقش همسر و مادر را برعهده دارد و انجام کار بیرون از خانه نقشی جدید بر دوش او میگذارد. حضور زن در بیرون خانه به اقتصاد خانواده کمک میکند اما گاهی با وظیفه زن به عنوان مادر و تربیتکننده فرزندان تداخل دارد و او را دچار کشمکش درونی میکند که باید کدام وظیفهاش را فدای دیگری بکند یا اصلاً چگونه این دو نقش را در کنار هم پیش ببرد.
مشکلات مادران شاغل
مادران شاغلی که هم باید به کارهای بیرون از خانه بپردازند و هم به خانه و فرزندان رسیدگی کنند دچار مشکلاتی میشوند و استرس و فشار زیادی را برای ادامه وظایف خود تحمل میکنند.
احساس گناه در مادر شاغل؛
شاید هر مادر شاغلی این احساس گناه درباره پرداختن به شغل و غفلت از فرزند را تجربه کرده باشد. گاهی مادران شاغل خود را برای بیمار شدن فرزندشان یا ضعف تحصیلی او سرزنش میکنند و احساس میکنند اشتغال آنها باعث شده که نتوانند مادر خوبی باشند و وظایف مادری خود را به خوبی ایفا کنند. بسیاری از مادران شاغل از اینکه نمیتوانند همیشه در کنار فرزندان خود باشند، بهخصوص در سالهای اولیه زندگی، احساس گناه میکنند. غالب اوقات کنار آمدن با این احساس برای مادر دشوار است.
ایجاد تعادل بین کار و خانواده؛
مادران شاغل اغلب برای ایجاد تعادل میان وظایف کاری و مادری خود دچار مشکل میشوند و اگر آنها فرزندان خردسال یا ساعات کاری طولانی و نامنظم داشته باشند مجبورند استرس و فشار بیشتری را تحمل کنند.
یافتن جایگزین مادر؛
یافتن مراقبی که مطمئن و کاربلد باشد میتواند برای بسیاری از مادران شاغل چالش بهوجود آورد. مادران شاغل همیشه این مشکل را دارند که در نبودشان چه کسی مراقبت از فرزند را به عهده میگیرد. آنها یا مجبورند به پرستار بچه اعتماد کنند و فرزندشان را به او بسپارند یا مهدکودکی متناسب با معیارهای خود پیدا کنند و کودک را به آنجا بفرستند یا از مادر یا خویشاوندان خود بخواهند مراقبت از فرزندشان را بر عهده بگیرد. مادر در مورد تمام این گزینهها احساس نگرانی میکند و هیچ کدام برای او جایگزین مناسب خودش برای فرزندش نیست.
مشکل انتخاب یک گزینه؛
برای یک مادر انتخاب بین شغل و فرزند سختترین کار است. خیلی اوقات پیش میآید که مادر یک جلسه کاری مهم دارد و درعین حال فرزندش بیمار است و او باید یک گزینه را انتخاب کند. او مجبور است یا ماندن در خانه و پرستاری از کودک بیمار را انتخاب کند و یا برای حفظ موقعیت شغلی خود به دنبال برنامه کاری خود برود. قرار گرفتن در این شرایط و انتخاب یک موقعیت برای مادران بسیار دشوار است.
پیدا کردن زمان با کیفیت؛
مادر شاغل همیشه احساس میکند از زمانی که دارد باید بیشترین استفاده را برای بودن در کنار فرزندش بکند. برای مادر شاغل مهم است که بتواند ساعاتی از روز یا هفته را با فرزند خود بگذراند و ساعات نبودش را جبران کند.
کنار آمدن با نیازهای عاطفی؛
مادر شاغل بودن میتواند از نظر عاطفی خستهکننده باشد. او باید بیرون از خانه بر کارش تمرکز داشته باشد درحالیکه مجبور است زمان زیادی از فرزندش دور باشد و از دیدن لحظات شیرین بزرگ شدن کودک محروم شود. مادر برای تحمل این دوری باید بر احساسات خود غلبه کند و با این نیاز عاطفی خود کنار بیاید.
کودکانی با مادر شاغل چه مشکلاتی دارند؟
کودکان با مادر شاغل نیز مشکلاتی دارند که احساس ناخوشایندی به آنها میدهد.
احساس تنهایی؛
معمولا کودکانی که مادر شاغل دارند مجبورند زمانی را بدون حضور مادر سپری کنند. بسیاری از کودکان از تنهایی و نبود مادر در خانه احساس بدی دارند و ترجیح میدهند مادرشان در خانه باشد. چیزی که کودک را بیشتر آزار میدهد، نبود مادر در زمانی است که فرزند بیشتر به حضور او نیاز دارد مانند: جلسه والدین و معلمان، روزهای جشن و غیره که غیبت مادر عمیقاً احساس میشود.
احساس حسادت؛
کودکان همیشه به حضور و محبت مادرشان نیاز دارند.کودکانی که مادر شاغل دارند از اینکه ببینند مادر دوستشان در خانه است و او میتواند ساعات خود را با مادرش سپری کند احساس حسادت میکند.
انتظار کشیدن؛
کودک باید منتظر بماند تا مادرش از محل کار برگردد تا بتواند ماجراها و فعالیتهای خود را برای او بازگو کند. حالت انتظار از شور و شوق کودک میکاهد و او را از برقراری ارتباط و گفتگو سرد میکند.
اختلال در احساس امنیت و دلبستگی کودک؛
وقتی مادر شاغل است کمتر در دسترس کودک است. برخی تحقیقات نشان میدهد بخش عمده رشد عاطفی، شناختی و روانی حرکتی کودکان در سنین زیر سه سال اتفاق میافتد به همین دلیل در دسترس نبودن مادر در این سنین مشکلاتی برای کودک ایجاد میکند. دلبستگی میان مادر و فرزند در سالهای اولیه رشد کودک شکل میگیرد. زمانی که مادر سرکار میرود و مرحله دلبستگی اولیه قطع میشود کودک احساس ناامنی و اضطراب میکند.
مزایای اشتغال مادران
در کنار مشکلاتی که اشتغال مادران برای کودکان ایجاد میکند شاغل بودن مادر مزایایی نیز دارد:
بچهها مستقل بزرگ میشوند؛
وقتی مادران شاغل اند به دلیل شرایط موجود، فرزندان مسئولیتپذیرتر میشوند. کودکانی که مسئولیت انجام کاری را برعهده دارند زودتر مستقل میشوند و روی پای خود میایستند.
کودکان اجتماعیتر میشوند؛
تحقیقات نشان میدهد کودکان مادران شاغل به دلیل رفتن به مهد و تعامل با دیگران اجتماعیترند و مهارتهای گفتاری و رفتاری بیشتری دارند.
کودکان انعطافپذیرتر میشوند؛
گاهی مادران شاغل در شرایطی قرار میگیرند که فرزندشان جز با انعطافپذیری قادر به پذیرفتن موقعیت نیست. پس این کودکان انعطافپذیرتر بار میآیند و شرایط را راحتتر میپذیرند.
سخن آخر
مثل هرچیز دیگر اشتغال مادران نیز مزایا و معایبی دارد و افراد با در نظر گرفتن نقاط مثبت یا منفی یک کار آن را انجام میدهند یا رها میکنند. کودکان مادران شاغل در کنار مشکلاتی مثل تنهایی یا اضطراب یا داشتن زمان کمتر برای بودن در کنار مادرشان میتوانند امتیازاتی نیز داشته باشند. فرزندان مادران شاغل اغلب اجتماعی و مسئولیتپذیرند و میتوانند در اجتماع سریعتر پیشرفت کنند. انقلاب صنعتی و به دنبال آن ورود زنان به دنیای کار و تحصیل و بدست آوردن فرصت برابر با مردان تحولات مثبتی در زندگی زنان ایجاد کرد. زنان که تا پیش از این غالباً وظیفه رسیدگی به امور خانه و فرزندان را داشتند به جامعه وارد شدند و وظایف جدیدی بر عهده گرفتند. مادران شاغل گرچه فشار و اضطراب زیادی را بابت مسئولیتهای کاری و فرزندشان تحمل میکنند اما میتوانند با برنامهریزی و تقسیم وظایف در خانه به همه وظایف خود برسند و نقشهای خود را به بهترین شکل ایفا کنند.