رشته مهندسی مواد در زیر گروه رشتهی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاههایی که میتوان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور میباشد. همچنین میتوان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی مواد و متالوژی ادامه تحصیل داد.
معرفی رشته
رشته مهندسی مواد و متالورژی یکی از زیرمجموعههای گروه آزمایشی ریاضی فیزیک است که در جهان امروز کاربرد فراوانی دارد. مهندسان مواد و متالورژی در این رشته با مواد گوناگونی سروکار دارند. منظور از مواد انواع مواد معدنی و غیر معدنی است که در اطراف خود میبینیم نظیر فلزات، سرامیکها، مواد الکترونیکی، پلیمرها، نیمههادیها، مواد فوتونیک، و بیومتریالها و ... است. به دلیل سروکار داشتن با مواد گوناگون، این رشته در مجموعه مهندسی جایگاه ویژهای داشته و یکی از رشتههای پیشزمینه برای بسیاری از صنایع و سایر مهندسیهاست که میتوان از آن تحت عنوان رشتهای مادر یاد کرد. اگر شما شخصی هستید که به شغلهای مهندسی علاقه دارید و از بحثهای شیمی و فیزیک لذت میبرید باید بدانید که شغل مهندسی مواد میتواند مناسب شما باشد. مهندس مواد دست اندر کار استخراج، عملآوری، و امتحان موادی است که در تولید فرآوردههای گوناگون، از چیپهای کامپیوتری و صفحات تلویزیون گرفته تا فلز بکار رفته در خودروها به کار میروند.
مهندس مواد با فلزات، سرامیکها، مواد پلاستیکی، نیمه هادیها و ترکیباتی از موادی که به آنها کامپوزیت میگویند، برای بوجود آوردن موادی که دارای خصوصیات خاص مکانیکی، الکتریکی و شیمیائی باشند کار میکند. از جمله کارهای مهندس مواد انتخاب مواد برای کاربردهای جدید نیز میباشد. در یک تقسیمبندی، مهندس مواد متخصص در فلزات را «مهندس متالوژی» و متخصص در سرامیک را «مهندس سرامیک» میگویند. مهندس سرامیک مواد سرامیکی را تولید کرده و روشهای تبدیل آنها را به فرآوردههای مفید ایجاد میکند. مهندس سرامیک بر روی موادی گوناگون از شیشهآلات گرفته تا قطعات اتومبیل و هواپیما، خطوط ارتباطی فیبر نوری، کفپوش و عایقهای الکتریکی کار میکند. در مهندسی مواد شناخت ساختار مواد و خواص آن و شناخت ارتباط بین این ساختار و خواص در جهت افزایش زمینههای کاربردی و طراحی مواد نوین و ترکیبات جدید از اهمیت ویژهای برخوردار است.
گرایشهای رشته
- کارشناسی: مهندسی و علم مواد، مهندسی متالوژی؛
- کارشناسی ارشد: شکل دادن به فلزات، جوشکاری، شناسایی و انتخاب مواد، خوردگی و حفاظت مواد، ریختهگری، سرامیک، استخراج فلزات، بیومتریال و نانو مواد؛
- دکتری: مواد پیشرفته، خواص فیزیکی و مکانیکی مواد، سرامیک، فرآیندهای استخراج فلزات و مواد، خوردگی و پوشش و مهندسی سطح، متالورژی پودر، جوشکاری و اتصال مواد، شکل دادن فلزات و مواد؛
دانشگاههای برتر
- داخل کشور: دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه شیراز، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه شهید چمران اهواز؛
- خارج کشور: مؤسسه فناوری ماساچوست، دانشگاه استنفورد، دانشگاه نانیانگ و دانشگاه کمبریج؛
مهارتهای مورد نیاز
- مهارتهای تحلیلی
- مهارتهای رهبری
- مهارت حل مسئله خلاقانه
- آگاهی از فرآیندهای تولید
- توانایی کار تیمی و تصمیمگیری
- توانایی اولویتبندی و برنامهریزی مؤثر
- مهارتهای ارتباطی و ارائه مطالب در حد خوب
- توانایی و استعداد در ریاضی، علوم و فناوری اطلاعات
شرح وظایف مهم
- نظارت بر تکنسینها
- آزمایش مواد تحت شرایط متفاوت
- طراحی فرآیند تولید محصولات با مواد جدید
- تولید نمونههای اولیه محصولات جدید و بهینهتر
- بررسی علت شکستهای ساختاری و جزئی
- تعیین عملکرد مواد و طریقه فاسد شدن و از بین رفتن آنها
- تحقیق روی خاصیت مواد و راههای جدیدی جهت ترکیب آنها
- تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزارهای مدلسازی کامپیوتر
- راهبری سیستمهای تولید، خطوط تولید قطعات و مواد مهندسی
بازار کار
از آنجاییکه امروزه شاهد رشد و افزایش صنایع تولیدی در کشور هستیم و بخش اصلی چرا، مواد است، فرصتهای شغلی خوبی برای این مهندسین در همه صنایع وجود دارد. البته شرط اصلی ورود به بازار کار این رشته داشتن مهارت کاری است نه تنها مدرک تحصیلی، چرا که در دوران دانشگاه نه تنها در این رشته، بلکه در دیگر رشتههای فنی مهندسی مانند مهندسی کامپیوتر، مهندسی مکانیک، مهندسی برق و ... تنها به ارائه تئوریها میپردازند و از لحاظ عملی و مهارت کاری فارغالتحصیلان ضعیف هستند لذا دانشجویانی در بازار کار این رشته موفقتر عمل میکنند که در کنار تحصیل خود به کسب مهارتهای عملی و کاری میپردازند. وجود مهندسان مواد و متالورژی در هر کارخانهای سبب بهبود کیفیت محصول و بازدهی بیشتر میشود. میزان حقوق این مهندسین با توجه به خصوصی یا دولتی بودن کار، سطح تحصیلات، سمت شغلی (کارشناس، سرپرست و مدیر) بسیار متفاوت است. مهندسینی که در بخشهای دولتی کار میکنند، حقوقی مطابق قانون مدیریت کشوری دریافت میکنند و حقوق افرادی که در بخشهای خصوصی کار میکنند، طبق توافق با کارفرما تعیین میشود.
موقعیت شغلی
سوءتفاهم
شرایط تحصیل در خارج از کشور
رشته نو ظهور مهندسی مواد و متالوژی از جایگاه ویژهای در تمامی کشورهای جهان برخوردار است. این رشته مهندسی در دانشگاههای مطرح دنیا طرفداران بسیاری دارد لذا امروزه به عنوان یکی از درگیریهای ذهنی بسیاری از دانشجویان و فارغالتحصیلان در رشته مهندسی مواد در مقاطع مختلف، مهاجرت برای ادامه تحصیل و یا کار به کشورهای دیگر است چرا که بسیاری از دانشگاههای جهان به ویژه در مقاطع ارشد و دکتری، شرایط خوبی از لحاظ محتوای درسی و امکانات برای ادامه تحصیل ایجاد کردهاند که باعث شده بسیاری از افراد چه دانشجو و چه فارغالتحصیل به دنبال اخذ پذیرش برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر در کشورهای دیگر باشند. البته فارغا لتحصیلان و دانشجویانی که قصد مهاجرت دارند باید قبل از هر اقدامی برای مهاجرت ابتدا سطح دانشگاه و شرایط کشور مدنظر خود را به خوبی بسنجند و با توجه به تواناییها، مهارتها، استعدادها، و فرهنگ خود کشور و دانشگاه مقصد را انتخاب نمایند. از جمله کشورهایی که پیش رو دانشجویان و فارغالتحصیلان رشته مهندسی مواد و متالوژی قرار دارد میتوان به آمریکا، کانادا، آلمان، استرالیا و انگلستان اشاره کرد.