رشته مهندسی پلیمر در زیر گروه رشتهی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاههایی که میتوان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور میباشد. همچنین میتوان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی پلیمر ادامه تحصیل داد.
گزیدهای از آنچه باید دربارهی مهندسی پلیمر بدانید؛
معرفی رشته مهندسی پلیمر
رشته مهندسی پلیمر یکی از زیرمجموعههای گروه آزمایشی ریاضی فیزیک است و به نسبت بعضی از مهندسیها، رشتهای جوان محسوب میشود، اما بهدلیل کاربرد گسترده آن در ابعاد مختلف زندگی بشر، به سرعت رشد کرده و جای خود را در میان صنایع پیدا کرده است. مهندسی پلیمر رشتهای است که دانشجویان را برای تولید انواع محصولات پلیمری شامل لاستیک، پلاستیک، الاستومر، چسبها، رزین و محصولات دیگری که برای صنایع لازم است، آماده میکند در واقع میتوان گفت مهندسان پلیمر مواد اولیه بسیاری از صنایع دیگر را فراهم میکنند. برای مثال؛ انواع الیاف برای شیشههای فایبرگلاس در کامپوزیت به یاری مهندسان پلیمر ساخته میشود و یا برای تولید انواع تایرها از لاستیکهایی که مهندسان پلیمر تولید کردهاند، بهره میبرند. مهندسی پلیمر، پایه بسیاری از صنایع و حتی پزشکی است و دانشی زیربنایی به شمار میرود، وجود چنین دانشی برای پیشرفت یک کشور ضروری است. هدف از ایجاد رشته مهندسی پلیمر، تربیت متخصصانی برای بهرهبرداری در زمینه تولید مواد پلیمر خام و تبدیل مواد پلیمری به پلاستیک، لاستیک، پلیمرهای تقویت شده مواد اسفنجی، رزین، چسب، الیاف مصنوعی و نظایر اینها است.
گرایشهای رشته
- دوره کارشناسی: گرایش صنایع پلیمر، گرایش تکنولوژی و علوم رنگ؛
- دوره کارشناسی ارشد: گرایش صنایع رنگ، مهندسی رنگ گرایش صنایع رنگ، گرایش فرآیند پلیمریزاسیون، گرایش نانو پلیمر، مهندسی علوم و فناوری چاپ و گرایش صنایع رنگ؛
- دوره دکتری: گرایش صنایع رنگ، گرایش رنگ و چاپ، گرایش فرآیندهای پلیمریزاسیون و مهندسی رنگ؛
دانشگاههای برتر
- داخل کشور: دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی سهند تبریز و دانشگاه صنعتی قم؛
- خارج کشور: دانشگاه آکرون، دانشگاه صنعتی کالیفرنیا و مؤسسه مرکزی مهندسی و فناوری پلاستیک CIPAT؛
مهارتهای مورد نیاز
- ذهن خلاق
- ذهن کنجکاو
- توانایی کار تیمی
- تسلط بر زبان انگلیسی
- مهارت استفاده از کامپیوتر
- به روز بودن دانش و اطلاعات در زمینه پلیمر
- مهارت در دانشهای فیزیک، شیمی و ریاضیات
- توانایی تجزیه و تحلیل همه جنبههای فرآیند تولید یک محصول
شرح وظایف مهم
- طراحی و تولید فرمولاسیون انواع مرکبهای چاپ
- طراحی و ساخت انواع رزینها مثل اکریلیک، آمینو و ...
- طراحی و تهیه فرمولاسیون انواع پلیمرها و ساخت آنها
- طراحی و ساخت فرمولاسیون انواع پوششهای پلیمری
- مدلسازی، شبیهسازی و طراحی فرآیندهای پلیمر شدن
- تولید پلیمرهای نانو مثل نانو الیاف پلیمری، نانو کامپوزیتها، نانو روکشها و ...
- نظارت بر بخش تولید پلیمرها و کنترل کیفی محصولات پلیمری در کارخانهها
بازار کار
همانطور که قبلتر بیان شد پلیمرها پایه و اساس بسیاری از صنایع هستند. صنعتی نیست که قسمتی از آن پلیمری نباشد. اگر نگاهی به اطراف خود کنید متوجه میشوید که اکثر اجسام قسمتی پلیمری دارند. از اینرو، مهندسین پلیمر بیکار نمیمانند؛ صنایع پلیمری به صورت عمده در کشور ایران به دو دسته پلاستیک و لاستیک تقسیم میشوند. اخیراً صنایع دارویی و زخم پوشها نیز وارد صنعت ایران شدهاند. قسمت دیگری که به نزدیکی با بخش پلیمری کار میکند تولید افزودنیهای پلیمری است؛ ناگفته نماند که نانو مواد هم زیر مجموعه این صنعت به حساب میآیند و اخیرا بازار خوبی پیدا کردهاند. زمینه دیگر و بهترین زمینهای که مهندسان پلیمر میتوانند در آن وارد شوند، تأسیس شرکت جهت تولید محصولات نوین پلیمری است. با ورود به این قسمت، مهندسان پلیمر میتوانند هم درآمد بسیار بالاتری نسبت به زمینههای قبلی داشته و هم در جهت به حرکت در آوردن چرخ پیشرفت اقتصادی کشور گام مثبتی را بردارند.
موقعیتهای شغلی در رشته مهندسی پلیمر برای کسانی وجود دارد که تا مقاطع بالاتر ادامه تحصیل میدهند، زیرا در دوره کارشناسی با مباحث پایهای مهندسی پلیمر آشنا میشوند که به خوبی پاسخگوی نیاز شرکتها و بازار کار نیست. همچنین در دوران کارشناسی ارشد توانایی کار عملی با پلیمرها را یاد میگیرند که به افزایش مهارتهای آنان میانجامد. یکی از بخشهای جذاب رشته مهندسی پلیمر بخش توسعه و تحقیق است که دارای جایگاه ویژهای است. با این وجود، این بخش دیر به درآمدزایی میرسد و برای کسانی که به دنبال کسب درآمد هستند، چندان مناسب نیست. حوزه فعالیت رشته مهندسی پلیمر بسیار وسیع است و هنوز به مرز اشباع در ایران نرسیده است، به همین دلیل از بازار کار خوبی برخوردار است و با توجه به رشد صنایع احساس نیاز به مهندسان پلیمر رو به فزونی است.
در خصوص میزان درآمد مهندسان پلیمر اطلاعات خیلی دقیقی در دسترس نیست اما زمانی که با افرادی که متخصص این رشته هستند صحبت میکنیم متوجه میشویم که درآمد این افراد به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله آن میتوان به میزان دانش و تخصص افراد و میزان تجربه و توانایی مدیریت کنترل پروژه و شخصیت و استعداد آنها بستگی دارد و با توجه به موفقیت آنها در استخدام، پیشرفت شغلی و موارد دیگر، حقوق آنها متفاوت خواهد بود. برای مثال اگر بتوانید تحت عنوان مهندس پلیمر در یکی از سازمانها و یا پژوهشگاههای دولتی استخدام شوید، با توجه به مدرک تحصیلی و میزان سابقه کارتان طبق قوانین و مقررات دولتی و یا دانشگاهی حقوق خواهید گرفت و اگر در بخش خصوصی کار کنید حقوق و دستمزد شما علاوه بر مواردی که گفته شد به صنعتی که در آن کار میکنید (خودروسازی، نساجی، نفت و گاز و ... )، نحوه رزومهنویسی و ارائه توانمندیهایتان و ارتباطات با بقیه متخصصین و مدیران بستگی دارد.
موقعیت شغلی
سوءتفاهم
اکثر داوطلبان به علت عدم شناخت کافی در مورد پلیمرها و کاربرد آنها بر این باورند که پلیمر تنها در صنایعی چون لاستیکها و پلاستیکها، الاستومرها و چسبها و رزینها و... کاربرد دارند این در حالی است که پلیمرها امروزه در صنایع نظامی، پزشکی، کشاورزی، بستهبندی، حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی و ... حضور چشمگیری دارند لذا با توجه به کاربرد وسیع پلیمرها در صنایع مختلف فارغالتحصیلان این رشته تواناییهای کافی در زمینههای ایجاد و برنامهریزی واحدهای تولیدی تبدیل پلیمر خام به مواد مصرفی و اشتغال در مجتمعهای بزرگ تولید پلیمر را خواهند داشت که با توجه به علایق خود میتوانند در حوزههای مختلفی مشغول به ادامه تحصیل و یا کار شوند.
شرایط تحصیل در خارج از کشور
رشته پلیمر در سرتاسر دنیا خواهان زیادی دارد از اینرو میتوان گفت رشته پلیمر یک رشته بینالمللی است. زیرا کاربردهای این رشته در کلیه صنایع الکتریکی، پزشکی، بستهبندی، ساختمانسازی و ... بسیار گسترده است. البته ناگفته نماند پذیرش دانشجویان ایرانی در برخی از دانشکدههای جهان، اکنون به دلایل مختلف قدری سختتر انجام میپذیرد؛ ولی باید بگوییم که این امر غیر ممکن نیست و هنوز هم گزینههای مناسبی برای فارغالتحصیلان رشته پلیمر در خارج از کشور وجود دارد در حال حاضر بازار کار در کشورهای خارجی برای افراد متخصص بسیار مناسب بوده و آیندهای روشن برای بسیاری از موقعیتهای شغلی مانند مهندسی پلیمر رقم خواهد زد. به عنوان مثال: کشور آلمان به عنوان بزرگترین مرکز اقتصادی اروپا و یکی از بزرگترین مراکز اقتصادی جهان، فرصتهای شغلی مطلوبی برای فارغالتحصیلان و متخصصان مهندسی پلیمر فراهم میکند. مهندسی پلیمر شاخههای متعددی دارد. در داخل ایران ممکن است در شاخههای متعددی فعالیت داشته باشید ولی در خارج از ایران میبایست فقط در یک گرایش و رشته تخصص داشته و فعالیت کنید. اولین و اساسیترین اقدام برای مهاجرت کاری مهندسی پلیمر اخذ تأییدیه مدرک این رشته توسط ارگان مربوطه در کشور مقصد میباشد. از جمله این کشورها نیز میتوان به کانادا، آلمان، نیوزلند و سوئد اشاره کرد.