رشته میکروبیولوژی در زیر گروه رشته‌ی علوم تجربی قرار دارد. نوع دانشگاه‌هایی که می‌توان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی می‌باشد. همچنین می‌توان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته میکروبیولوژی ادامه تحصیل داد.
معرفی رشته
در ابتدا برای آشنایی با این رشته لازم است بدانید که میکروبیولوژی، پایه و اساس بسیاری از علوم از جمله بیوشیمی، بیوتکنولوژی، ژنتیک و پزشکی می‌باشد که در تشخیص بیماری‌ها نقش مهمی دارد. در واقع این رشته با هدف شناسایی جانداران میکروسکوپی و مسائل مختلف مربوط به زندگی آن‌ها ایجاد شده است. تحصیل در رشته‌های آزمایشگاهی علاقه‌مندان زیادی دارد و دانش‌آموزان بسیاری به دنبال قبولی در این رشته‌ها هستند. میکروبیولوژی رشته آزمایشگاهی پرکاربردی محسوب می‌شود که علاوه بر شاخه طبی، سایر شاخه‌ها را نیز در برمی‌گیرد.
میکروبیولوژی در زبان فارسی به معنای زیست‌شناسی سلولی و مولکولی است. رشته میکروبیولوژی مباحث بسیار زیادی از رشته زیست‌شناسی را شامل می‌شود، تعداد زیادی از واحدهای این رشته از جمله فیزیولوژی، ویروس‌شناسی، ایمنی‌شناسی و... مشابه رشته پزشکی می‌باشد در واقع دانشجویان در این رشته‌ها به بررسی دقیق رفتار میکرو ارگانیسم‌ها یا جانداران میکروسکوپیک دیگر اعم از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و تک‌سلولی‌ها می‌پردازند. هدف از مطالعه میکروبیولوژی شناخت میکروارگانیسم‌ها و عوامل بیماری‌زا و خطرناکی است که حیات جانداران روی زمین را به خطر می‌اندازد و هدف از ایجاد این رشته در سطح دانشگاهی تربیت نیروی متخصصی است که بتوانند با شناخت مسیر ایجاد بیماری، آن را متوقف کرده و از بروز یا پیشروی بیماری جلوگیری کنند.
گرایش‌های رشته
- کارشناسی ارشد: ژنتیک- میکروبیولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک، زیست فناوری، گرایش میکروبی و زیست فناوری دریا؛
- دکتری: میکروبیولوژی، باکتری‌شناسی و توکسین‌های میکروبی؛
دانشگاه‌های برتر
- داخل کشور: دانشگاه غیرانتفاعی علم و هنر یزد، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشگاه تهران، دانشگاه شهید چمران، دانشگاه شاهد تهران و دانشگاه الزهرا؛
- خارج کشور: دانشگاه لی‌های پنسلوانیا آمریکا، دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا، دانشگاه لیبرتی آمریکا، دانشگاه مریلند ایالات متحده، دانشگاه گریفیث استرالیا، دانشگاه درکسل آمریکا و دانشگاه فلوریدا؛
مهارت‌های مورد نیاز
- حافظه خوب
- علاقه به علوم پزشکی
- ذهن جستجوگر و خلاق
- داشتن صبر و حوصله زیاد
- مهارت خوب در حل مسئله
- دقت بالا و توجه به جزئیات
- داشتن مهارت ارتباطی بالا
- توانایی کار با نرم‌افزارها و دستگاه‌های مربوطه
- به روز بودن و آگاهی از آخرین پیشرفت‌های علمی
شرح وظایف مهم
- ارائه نتایج پژوهش‌ها به افراد و منابع معتبر
- با انجام آزمایشات مختلف برای شناسایی انواع میکروب‌ها
- بررسی و شناسایی میکروب‌ها جهت کنترل بیماری‌های عفونی
- استفاده از روش‌های مختلف برای تهیه و آزمایش داروهای جدید
- انجام آزمایشات مختلف در جهت استفاده از میکروارگانیسم‌ها برای کنترل آلودگی‌ها
- انجام آزمایش‌ها و پژوهش‌های مختلف برای کنترل کیفیت مواد غذایی
بازار کار
در دهه‌های گذشته، میکروبیولوژی، عمدتاً در محیط تحقیقات آزمایشگاهی کار می‌کردند. با شناسایی اهمیت نقش میکروب‌ها در جهان، اکنون میکروبیولوژیست‌ها در زمینه‌های مختلفی از جمله تولید مواد غذایی، علوم زیست محیطی، پزشکی و تحقیقات اساسی نیز فعالیت می‌کنند و در عناوین شغلی مختلفی از کارشناس ایمنی زیستی گرفته تا استاد دانشگاه مشغول به کار هستند. اکثر مشاغل موجود در میکروبیولوژی، حداقل به تحصیل تا مقطع کارشناسی نیاز دارند. دانش آموختگان با داشتن مدرک کارشناسی، می‌توانند به عنوان کارشناس تحقیق و پژوهش در آزمایشگاه دانشگاهی یا صنعتی مشغول به کار شوند و پشتیبانی فنی ارائه دهند. علاوه بر مشاغل آزمایشگاهی و فنی این رشته، چندین مسیر شغلی دیگر نیز وجود دارد که می‌توانند با لیسانس میکروبیولوژی طی کنند. ترکیب میکروبیولوژی با یک رشته دیگر مانند آموزش، تجارت، روزنامه‌نگاری علمی، طیف گسترده‌تری از گزینه‌های شغلی را فراهم می‌کند. چنین گزینه‌های شغلی شامل تدریس در مدارس، فعالیت به عنوان نماینده علمی، نوشتن مطالب علمی برای عموم مردم یا انجام امور نظارتی بهداشتی هستند. تکمیل مدرک کارشناسی میکروبیولوژی نیز زمینه لازم برای ادامه تحصیل در زمینه‌های پزشکی، دام‌پزشکی، دندان‌پزشکی یا پزشکی قانونی را فراهم می‌کند. با پیشرفت در مقاطع تحصیلی در رشته میکروبیولوژی، انتخاب‌های شغلی در این رشته بیشتر گسترش می‌یابد.
فارغ‌التحصیلان این رشته با مدرک کارشناسی ارشد می‌توانند به عنوان سرپرست آزمایشگاه یا مربی در دانشگاه واجد شرایط فعالیت کنند. مدرک دکتری میکروبیولوژی تقریباً برای موقعیت‌های شغلی بالاتر در این رشته و سایر علوم مرتبط لازم است. با مدرک دکتری در میکروبیولوژی، فارغ‌التحصیلان می‌توانند واجد شرایط برای انجام تحقیقات مستقل، تدریس برای دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد باشند و یا مسئولیت‌های اجرایی در زمینه‌های مختلف میکروبیولوژی عمومی و کاربردی را بر عهده بگیرند. درآمد میکروبیولوژیست‌ها نسبت به محلی که در آن مشغول به کار هستند متفاوت است. مثلاً در آزمایشگاه‌های طبی درآمد کارشناسان طبق مصوبه وزرات بهداشت خواهد بود ولی در پالایشگاه‌های نفتی که به عنوان مسئول فنی در آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی تولید آنزیم و سایر موارد پرکاربرد صنعتی فعالیت می‌کنند، درآمدی قابل قبولی خواهند داشت. همچنین تعدادی از میکروبیولوژیست‌ها به واسطه ابداع روش‌های جدید در تولید برخی از مواد صنعتی و یا کشف ماده‌ای جدید به طور مداوم و در مبالغ بسیار بالا درآمد کسب می‌کنند. در واقع میزان درآمد در این رشته به تلاش و علاقه و میزان مهارت کارشناسان میکروبیولوژی شما به این رشته بستگی دارد.
موقعیت شغلی
سوءتفاهم
شرایط تحصیل در خارج از کشور
افرادی که برای تحصیل میکروبیولوژی در خارج از کشور اقدام می‌کنند معمولاً در رشته‌هایی مانند شیمی، فیزیک، آمار، بیوشیمی و ژنتیک فارغ‌التحصیل می‌شوند البته علاقه‌مندان به رشته میکروبیولوژی می‌توانند بعد از اتمام دوران دبیرستان مستقیما برای رشته کارشناسی میکروبیولوژی در خارج از کشور اقدام نمایند. انتخاب دانشگاه درست و معتبر در هر رشته و هر مقطعی سبب فرصت‌های شغلی فراوان می‌شود و از آن‌جایی که دانشجویان سال‌های زیادی را صرف تحصیل می‌کنند، به احتمال زیاد انتخاب دانشگاه مناسب آینده کاری آن‌ها را تضمین خواهد کرد. رشته میکروبیولوژی رشته‌ای بسیار مهم در سراسر جهان است که هر ساله دانشگاه‌های زیادی برای برتری در این رشته با هم به رقابت می‌پردازند. بیشتر دانشگاه‌ها دوره‌های عملی و آزمایشگاهی را نیز برای دانشجویان در نظر گرفته‌اند برخی دانشگاه‌ها نیز گواهی‌های خاصی را در این رشته اعطا می‌کنند که دانشجویان می‌توانند در حوزه‌ای خاص تخصص بگیرند این گواهی‌ها بیشتر برای افرادی که در حوزه‌های خاصی مثل مواد غذایی، حوزه دارویی و میکروبیولوژی فعال هستند بسیار کاربردی است اگرچه الزامات ورود به این رشته و درخواست برای تحصیل در خارج از کشور از دانشگاهی به دانشگاه دیگر متفاوت است.