تشخیص نیازهای جسمی کودکان خیلی راحت‌تر از نیازهای عاطفی آن‌هاست. وقتی یک کودک گرسنه باشد، خیلی راحت این موضوع را با والدین خود در میان می‌گذارد. ماجرا وقتی پیچیده می‌شود که پای نیازهای عاطفی در میان باشد. معمولا کودکان به‌خصوص قبل از رسیدن به سن مدرسه، نیازهای عاطفی خود را مستقیما با والدین مطرح نمی‌کنند. در این شرایط وظیفه والدین برای شناسایی و پاسخ‌گویی مناسب به نیازهای روانی و عاطفی فرزندان بسیار مهم است. قبل از هر چیز باید بدانید که نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان پیش دبستانی چیست؟ در ادامه قصد داریم روی این موضوع کلیدی تمرکز کنیم. حتما تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان
اگر نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان بیش از نیازهای جسمی نباشد، کمتر از آن‌ها نیست. پاسخ‌گویی مناسب به احساسات و عواطف کودکان کمک می‌کند تا آن‌ها در مسیر پیشرفت روانی و شخصیتی قرار بگیرند. از جمله مهم‌ترین نتایج توجه به نیازهای عاطفی فرزندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
احساس شایستگی و عزت نفس
وقتی یک کودک به‌خوبی از نظر شرایط عاطفی از سوی والدین تامین شود، احساس شایستگی در زندگی او ساری و جاری می‌گردد. عزت نفس را نباید با غرور و خودسری اشتباه بگیرید. هر فردی مجموعه‌ای از توانمندی‌ها را در وجود خود دارد که به‌خوبی از آن‌ها آگاه است. با وجود این، تنها کسانی قادر هستند توانمندی‌های خود را به منصه ظهور برسانند که از عزت نفس کافی برخوردار باشند. بدون تردید احساس شایستگی را باید در ردیف مهم‌ترین نیازهای عاطفی کودکان برای رشد قرار داد.
روابط اجتماعی موفق
یک کودک پیش دبستانی تقریبا اولین تجربه رسمی حضور خود در اجتماع را تجربه می‌کند. به‌همین دلیل در این دوره زمانی عملا وارد مجموعه‌ای از روابط اجتماعی می‌شود. میزان موفقیت او در برقراری رابطه با دیگر هم سن و سالان، رابطه تنگاتنگی با شرایط روانی و عاطفی‌اش دارد. اگر یک کودک از نظر نیازهای عاطفی به‌خوبی در خانواده تامین نشده باشد، شخصیت‌اش به‌طور کامل شکل نمی‌گیرد. به‌این ترتیب با نوعی خلاء وارد جامعه می‌شود. نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان را باید در روابط اجتماعی آن‌ها جستجو کرد. کودکی که می‌تواند با دیگران روابط اجتماعی استاندارد و سالم برقرار کند، قطعا از نظر عاطفی در وضعیت مطلوب قرار دارد.
خویشتن‌داری
نیازهای عاطفی کودکان برای رشد در مهارت آن‌ها برای مدیریت روابط‌شان نیز خودنمایی می‌کنند. به‌عبارت دیگر کودکی که از نظر روحی و روانی در وضعیت مناسب باشد، هوش هیجانی مطلوبی دارد. به‌همین دلیل قادر است به‌خوبی روابط خود را با دیگران مدیریت کند. واقعیت از این قرار است که در شرایط سنی بین 5 تا 10 سال، هیجانات در روابط کودکان موج می‌زنند. به‌همین دلیل لازم است که مهارت مدیریت این هیجانات برای کودکان نهادینه شود. والدین با پاسخ‌گویی مناسب به‌نیازهای عاطفی فرزندان‌شان می‌توانند در تحقق این هدف نقش موثری را ایفا کنند.
تصمیم‌گیری‌های منطقی
فرقی نمی‌کند که انسان در چه بازه سنی قرار داشته باشد. وقتی فردی وارد عرصه اجتماع می‌شود، دائما در معرض انتخاب‌های گوناگون قرار می‌گیرد. هر یک از این انتخاب‌ها در شرایط سنی خاص، پتانسیل آن را دارند که آینده یک فرد را شکل دهند. به‌همین دلیل بسیار مهم است که افراد بتوانند در هر شرایطی منطقی تصمیم بگیرند و انتخاب‌های هیجانی در زندگی نداشته باشند. نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان پیش دبستانی را باید در تصمیم‌گیری‌های آن‌ها نیز مشاهده کرد. اگر یک کودک به‌هر دلیل از ضعف‌های روحی و عاطفی ناشی از بی‌توجهی از خانواده رنج ببرد، ممکن است در واکنش به این وضعیت به‌جای تصمیم‌گیری عقلانی، به‌سراغ انتخاب‌های هیجانی برود. در این شرایط طبیعی است که نمی‌توان از اشتباهات ریز و درشت آن‌ها اجتناب کرد.
راهکارهای پاسخ‌گویی به نیازهای عاطفی کودکان برای رشد اجتماعی
اگر مشاهده نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان پیش دبستانی شما را مجاب کرده است که به این موضوع بیش از پیش اهمیت دهید، باید بدانید که چگونه می‌توانید اقدامات درستی را در مواجهه به آن‌ها انجام دهید. صحبت درباره این موضوع بسیار مفصل است؛ اما در این جا تنها به چند مورد از مهم‌ترین وظایف والدین در پاسخ‌گویی به نیازهای عاطفی کودکان برای رشد اجتماعی می‌پردازیم.
القای احساس حق انتخاب و آزادی
یکی از مهارت‌های کلیدی والدگری مثبت، توانایی القای احساس حق انتخاب و آزادی به فرزندان است. متاسفانه بعضی در این مسیر دچار افراط و تفریط می‌شوند. عده‌ای به بهانه تامین امنیت و خواسته‌های فرزندشان اجازه نمی‌دهند که آن‌ها دست به سیاه و سفید بزنند. در مقابل برخی دیگر نیز فرزندان در کوران زندگی به حال خود رها می‌کنند. رفتار درست در اینجا ارائه مجموعه‌ای از انتخاب‌های سالم و امن در موقعیت‌های گوناگون به فرزندان است. در واقع این ایده کمک می‌کند تا فرزندان نه رها باشند و نه خود را در برابر اجبار به انجام کاری ببینند. به عنوان مثال در لباس پوشیدن به‌جای مجبور کردن آن‌ها به پوشیدن یک لباس، می‌توانید چند گزینه مناسب را در مقابل آن‌ها قرار دهید و حق انتخاب را به فرزندان خود واگذار کنید.
مطمئن شدن کودکان از حضور والدین
اگر قرار است نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان را به نحو احسن ایفا کنید، باید خود را به‌عنوان یک تکیه‌گاه برای آن‌ها نشان دهید. تکیه‌گاهی مطمئن که هر وقت فرزندان شما به آن نیاز داشته باشند، در دسترس آن‌ها قرار بگیرد. در این صورت چتر حمایتی شما روی سر فرزندتان قرار می‌گیرد. همدلی شما با کودکان باعث می‌شود که آن‌ها احساس تنهایی نکنند. در نتیجه تصمیم‌های خود را در زندگی با قاطعیت بیشتری می‌گیرند و ماجراجویی‌های خود را در زندگی دنبال می‌کنند.
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی نقش نیازهای عاطفی در رشد کودکان پیش دبستانی پرداختیم. هر چند بخش قابل توجهی از مشکلات عاطفی افراد در بازه سنی بین 18 تا 24 سال رخ می‌دهند؛ اما نباید فراموش کنید که پایه و اساس این مشکلات از همان دوره کودکی شکل می‌گیرد. به‌همین دلیل باید نیازهای عاطفی کودکان برای رشد اجتماعی را جدی بگیرید. به‌این ترتیب می‌توانید نقش مثبت خود را در شکل‌گیری شخصیت فرزندان‌تان به بهترین شکل ممکن ایفا کنید.