حتماً شما هم بارها و بارها خبر افتخارآفرینی دانش‌آموزان ایرانی را در مسابقات جهانی اعم از علمی، ورزشی و ... شنیده‌اید. استعدادهای ایرانی از همان دوران نوجوانی به دنبال کسب موفقیت‌های بزرگ پا به عرصه‌های بین‌المللی می‌گذارند. سالانه در سطح دنیا تعداد زیادی المپیاد و مسابقه برگزار می‌شود. کشور ما نیز معمولاً پای ثابت برخی از این مسابقات جهانی است. اگر کنجکاو هستید تا درباره مهم‌ترین مسابقات جهانی و موفقیت‌های دانش‌آموزان ایرانی در آن‌ها بیشتر بدانید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
7 تا از مهم‌ترین مسابقات جهانی دانش‌آموزان
باشگاه دانش پژوهان جوان به عنوان نهاد اصلی متولی گزینش و اعزام دانش‌آموزان ایرانی به مسابقات و المپیادهای جهانی شناخته می‌شود. این سازمان معمولاً در طول سال چند مسابقه داخلی برگزار می‌کند تا از بین دانش‌آموزان متقاضی، برترین استعدادها را شناسایی کند. سپس دوره‌های آموزشی را برای دانش‌آموزان منتخب برگزار کرده و آن‌ها را برای اعزام به مسابقات بین‌المللی مهیا می‌کند. جالب است بدانید که باشگاه دانش پژوهان جوان زیر نظر سازمان استعدادهای درخشان (سمپاد) است. البته باید اشاره کنیم که اعزام دانش‌آموزان ایرانی به تمام مسابقات جهانی از طرف باشگاه دانش پژوهان صورت نمی‌گیرد بلکه این سازمان صرفاً روی زمینه المپیادهای علمی جهانی متمرکز است. در هر صورت 7 مورد از مهم‌ترین مسابقات بین‌المللی دانش‌آموزان که معمولاً نمایندگانی از کشور ما نیز در آن‌ها حضور دارند را در ادامه معرفی می‌کنیم.
المپیاد جهانی شیمی
المپیاد جهانی شیمی (ICHO) همه ساله در سطح دانش‌آموزان مقطع متوسطه برگزار می‌شود. این المپیاد در حالت عادی از دو بخش تئوری و آزمایشگاهی تشکیل می‌شود. در قالب آزمون تئوری معمولاً کمتر از 10 پرسش در قالب مسئله در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. همچنین یک یا دو پرسش نیز در آزمون آزمایشگاهی باید پاسخ داده شود. جمع نمره آزمون 100 نمره است که 60 نمره آن به آزمون تئوری اختصاص دارد. آزمون به صورت تیمی برگزار می‌شود و معمولاً هر تیم متشکل از چهار دانش‌آموز و دو ناظر علمی است. شرط سنی برای حضور در آزمون این است که داوطلبان کمتر از 20 سال داشته باشند و هنوز وارد دانشگاه نشده باشند. سرفصل‌های آزمون نیز شامل موضوعاتی از قبیل شیمی معدنی، آلی، شیمی فیزیک، تجزیه، بیوشیمی و ... می‌شود. اولین حضور ایران در المپیاد جهانی شیمی به سال 1993 در کشور ایتالیا برمی‌گردد. کارنامه ایران در المپیاد جهانی شیمی تا سال 2019 و قبل از شیوع کرونا بسیار درخشان بوده است. 36 مدال طلا، 48 مدال نقره و 23 برنز ماحصل تلاش‌های نخبگان دانش‌آموزان ایرانی در این المپیاد است.
المپیاد جهانی زیست شناسی
المپیاد جهانی زیست شناسی یکی دیگر از مسابقات علمی دانش‌آموزی است که در قالب آن مسائل علمی تخصصی در زمینه زیست‌شناسی در قالب آزمون مطرح می‌شوند. هر کشور می‌تواند در سال 4 دانش‌آموز را برای شرکت در آزمون اعزام کند. ایران در سال 1999 نخستین حضور خود را در این آزمون جهانی در کشور آلمان تجربه کرد. اولین مدال جهانی ایران در این آزمون در سال 1378 کسب شد که به رنگ نقره بود. جالب است بدانید که تا سال 2022 دانش‌آموزان ایرانی موفق به کسب 15 مدال طلا، 51 نقره و 28 برنز در این مسابقات علمی شده‌اند. بهترین نتیجه ایران نیز در المپیاد سال 2022 در کشور ارمنستان رقم خورد. در این دوره هر چهار دانش‌آموز ایرانی موفق به دریافت مدال طلا شدند و رتبه نخست را کسب کردند.
المپیاد جهانی کامپیوتر
المپیاد جهانی کامپیوتر (IOI) یکی از مسابقات مهیج علمی در سطح دنیا است که معمولاً در زمینه مهارت‌های برنامه‌نویسی برگزار می‌شود. با توجه به عملی بودن این المپیاد، معمولاً کشورهای زیادی برای شرکت در آن داوطلب می‌شوند. ایران هم سال‌هاست که در این المپیاد شرکت می‌کند. خوشبختانه موفقیت‌های بزرگی نیز برای دانش‌آموزان ایرانی در این مسابقات به دست آمده است. تا پایان سال 2019 ماحصل نتیجه تلاش‌های دانش‌آموزان ایرانی در این المپیاد 24 مدال طلا، 57 نقره و 23 برنز بوده است.
المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک
از سال 2007 میلادی به این طرف المپیاد جهانی نجوم تغییر نام پیدا کرد و با نام المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک شناخته شد. این المپیاد نیز بین دانش‌آموزان مقطع دبیرستان برگزار می‌شود. جالب است بدانید که ایران یکی از کشورهایی است که ایده ابتدایی راه‌اندازی المپیاد نجوم و اختر فیزیک را مطرح کرد. المپیاد نجوم و اختر فیزیک در سه بخش برگزار می‌شود که عبارت‌اند از:
- آزمون نظری شامل 15 سوال با جواب کوتاه، 50 درصد نمره آزمون؛
- آزمون تحلیل داده با کامپیوتر، 25 درصد نمره آزمون؛
- آزمون رصد آسمان، 25 درصد نمره آزمون؛
المپیاد جهانی فیزیک
المپیاد جهانی فیزیک (IPHO) یکی دیگر از مسابقات علمی در سطح دنیاست که بین دانش‌آموزان مقطع دبیرستان برگزار می‌شود. المپیاد فیزیک صرفاً به صورت تئوری برگزار نمی‌شود. بلکه بخش آزمایشگاهی نیز برای آن وجود دارد که در قالب آن دانش‌آموزان آزمایش‌های خاصی را در زمینه فیزیک به سرانجام برسانند. دانش‌آموزان ایرانی تا پایان سال 2019 موفق به کسب 36 مدال طلا، 57 نقره و 35 برنز در این المپیاد شده‌اند. باید اشاره کنیم که نخستین حضور ایران در المپیاد جهانی فیزیک نیز به سال 1989 برمی‌گردد.
مسابقه جهانی محاسبات ذهنی WAMAS
کمی از فضای المپیادهای علمی رسمی در سطح دنیا فاصله بگیریم و به سراغ مسابقات دیگر نیز برویم. مسابقات جهانی محاسبات ذهنی یکی از آن‌هاست که در سال 2021 در کشور امارات برگزار شد. 14 دانش‌آموز ایرانی در این مسابقات علمی شرکت کردند که در بین آن‌ها 4 نفر موفق به کسب عنوان نخست و 7 نفر نیز مقام دوم را کسب کردند. این آزمون در مدت کوتاهی در حد 10 دقیقه برگزار می‌شود. دانش‌آموزان در این مدت باید به 400 سوال پاسخ دهند. افراد اعزامی به این مسابقه جهانی، برگزیدگان المپیاد کشوری ویراکاپ بودند که در سال 1400 برگزار شد.
مسابقات جهانی ورزشی دانش آموزان
در سطح دنیا مسابقات ورزشی دانش‌آموزان نیز برگزار می‌شود. فدراسیون جهانی ورزش مدارس متولی این مسابقات است. این مسابقات در رشته‌های مختلفی ورزشی (تابستانی و زمستانی) بین دانش‌آموزان 14 تا 17 سال برگزار می‌شود. شاید پر بی‌راه نباشد اگر مسابقات جهانی ورزشی دانش‌آموزان را به المپیک دانش‌آموزی تعبیر کنیم. بر خلاف حضور پر رنگ ایران در المپیادهای علمی، مشارکت قابل توجهی در مسابقات ورزشی جهانی را در کشورمان شاهد نیستیم. به نظر می‌رسد که مسئولان آموزش و پرورش باید توجه بیشتری به این مسابقات داشته باشند.
کلام پایانی
در این مطلب سعی کردیم گوشه‌ای از افتخارات دانش‌آموزان ایرانی در مسابقات جهانی را ذکر کنیم. خوشبختانه تنوع مسابقات جهانی به گونه‌ای است که علاقه‌مندان به رشته‌های مختلف علمی، ورزشی و ... فرصت حضور در عرصه بین‌المللی را پیدا می‌کنند. حضور در مسابقات جهانی و کسب موفقیت در آن‌ها، زمینه‌ساز ایجاد رزومه قوی برای دانش‌آموزان خواهد بود که قطعاً روی تحصیل دانشگاهی و همچنین زندگی کاری آن‌ها در آینده تاثیرات مثبت بسیار زیادی خواهد داشت.