عصبانیت نیز مانند تمامی احساسات دیگر همچون شادی و هیجان، یک احساس طبیعی است و در صورتی که به درستی کنترل شود، میتوان از آن نکتههای بسیاری آموخت. برعکس این موضوع نیز وجود دارد؛ به این معنی که عدم کنترل خشم و عصبانیت بدون شک عواقب ناخوشایندی را پیش رو خواهد داشت که به زندگی کودکان و تأثیر آن در آیندهشان مربوط میشود.
کودکان سرمایههای زندگی هر پدر و مادری هستند ولی متاسفانه برخی از والدین با شیوههای اشتباه، این سرمایههای با ارزش را از خود دور میکنند. والدین باید بدانند که فریاد زدن بر سر کودکان، چه تأثیرات منفی در زندگی و آیندهی آنها میگذارد و چه عواقب جبرانناپذیری را در پی دارد.
داد زدن باید فقط شیوهای از هشدار باشد
داد زدن، شکلی مؤثر از هشدار برای بچهها در مواقعی است که در موقعیتی خطرناک قرار میگیرند. یعنی داد زدن باید فقط شیوهای از هشدار باشد، نه بخشی از تنبیه یا روشی برای ادارهی امور روزمره! مطمئنأ خونسرد ماندن و فریاد نزدن خیلی سخت است زمانی که کودک شما برای دهمین بار وسایل کابینت را بیرون میریزد و یا برای دهمین بار دیوار پذیرایی را با خودکار و ماژیک خط خطی میکند. اما باید این را بدانید که فریاد زدن بر سر کودکان نه تنها اوضاع را بهتر نمیکند، بلکه وضع را بدتر نیز میکند.
فریاد زدن بر سر کودکان، آنها را لجباز میکند
فریاد زدن بر سر کودکان شاید برای دقایقی، کودک را مطیع و آرام کند، اما این آرامش ابدی نخواهد بود. چرا که این واکنش به خاطر ترس او از والدین است که به دنبال آن، کودک آرامش و سپس اعتمادش را نسبت به شما را از دست میدهد. در حقیقت این اقدام نه تنها فرزند شما را وادار به انجام کار صحیح نمیکند، بلکه احتمال دارد کودک شما را لجباز کند و او رفتارش را به شکلی بدتر، مجددأ تکرار نماید. در واقع بهترین راه برای مقابله با لجبازی کودک، این است که شیوهی برقراری ارتباط با او را تغییر دهید و به جای فریاد زدن بر سر او، رفتاری خونسردانه و در عین حال احترامآمیز داشته باشید. کودکانی که با والدین خود ارتباط عاطفی عمیقتری دارند، راحتتر تربیت میشوند. همچنین زمانی که کودکان احساس امنیت کنند به صحبت کردن در آرامش تمایل بیشتری نشان داده و قبل از شدت یافتن بحث و تبدیل شدن آن به فریاد زدن، به حرفهای والدین خود گوش میدهند.
کودکان همه چیز را از والدین خود یاد میگیرند
کودکان همه چیز را از والدین خود یاد میگیرند و رفتار آنها را تکرار میکنند. بنابراین اگر خشونت و فریاد زدن در خانوادهی شما امری عادی باشد، بدون شک کودک نیز این موضوع را عادی میبیند و آن را تکرار میکند. در واقع والدین با هر بار فریاد زدن بر سر کودکان، قوهی درک آنها را کم میکنند.
فریاد زدن بر سر کودکان باعث کاهش عزت نفس آنها میشود
فریاد زدن گاهی به مراتب بدتر از تنبیه بدنی است و میتواند تأثیرات مخرب و طولانی مدتی بر روح و روان کودک بگذارد. برخی از والدین در هنگام عصبانیت نمیتوانند خشم خود را کنترل کنند و برای تخلیهی خشم خود، از الفاظ و کلمات نامناسبی هنگام فریاد زدن بر سر کودکان خود استفاده میکنند که سبب آزار روح و روان آنها میشود و تا مدت طولانی در ذهن فرد باقی میماند. این آسیبهای روحی با گذشت زمان باعث اضطراب، کاهش اعتماد به نفس، از بین رفتن عزت نفس و افزایش رفتارهای خشونتآمیز از سوی آنها میشود. یکی از دلایل والدین برای فریاد زدن بر سر کودکان این است که آنها یاد بگیرند که دفعهی بعد، بدون فریاد زدن، کارشان را درست انجام دهند. در حالی که واقعیت چیزی برخلاف این است. به عبارتی شما با فریاد زدن بر سر کودکان به آنها یاد میدهید تا زمانی که سرشان داد نزدهاید، جدی نیستید و این اشتباهی است که اکثر والدین مرتکب میشوند.
حفظ احترام و شأن کودک در کنار آموزش
اگر میخواهید به کودک خود یاد دهید که چگونه لباسش را بپوشد، لازم نیست با الفاظی مانند «بی عرضه بودن و بی دست و پا بودن» این موضوع را به او بفهمانید چرا که وقتی شما با عصبانیت این کلمات را خطاب به او بیان میکنید، اعتماد به نفس او را از بین میبرید و اینجاست که تخریب روح و شخصیت او آغاز میشود. بنابراین سعی کنید در کنار آموزش، احترام و شأن او را نیز در نظر بگیرید.
فریاد زدن، به روند رشدی کودک آسیب میزند
البته درست است، فریاد زدن گاهی مفید و حتی لازم است، اما مدام فریاد زدن راه درستش نیست. اگر به آرامی نسبت به کار اشتباه فرزندتان، واکنش نشان دهید، اطمینان و عشق را در او پرورش خواهید داد. اما اگر مدام با داد و فریاد زدن کارتان را پیش ببرید و بخواهید از این طریق کودکتان را اصلاح کنید، مغز فرزندتان وارد حالت جنگ و گریز خواهد شد و ممکن است او نیز با فریاد زدن جواب شما را بدهد و در مقابل شما بایستد. طبق مطالعات انجام شده، فریاد زدن بر سر کودکان در بلند مدت، آنها را هم از لحاظ کلامی و هم از لحاظ فیزیکی، تهاجمیتر میکند.
فریاد زدن اصلأ راه حل صحیحی برای تربیت نیست
والدین باید بدانند که برخی از رفتارهای اشتباه کودکان، بخشی از روند رشدی آنهاست. مثلأ کودک یک سالهای را در نظر بگیرید که با وجود تذکرهای فراوان شما، برای بار سیام، اسباببازی و یا وسایل دیگر را در دهانش میگذارد. بدون شک خونسرد برخورد کردن با او اندکی سخت است ولی باید این را بدانید که کودکان در سنین پایین، در حال کشف دنیای اطرافشان هستند و فریاد زدن و خشونت اصلأ راه حل صحیحی برای تربیت و آموزش آنها نیست. بنابراین لازم است در عین آرامش، قاطعانه با آنها رفتار کنید؛ به گونهای که شخصیت آنها لطمه نبیند. همچنین متوجه شوند که رفتارشان اشتباه و غیر قابل تحمل است و باید آن را اصلاح کنند. در حقیقت فریاد زدن باعث میشود، پیام شما درست به کودک منتقل نشود چرا که کودک در آن زمان تنها به فکر محافظت از خودش است و به اصل مطلب دقت نمیکند. حال آنکه اگر در آرامش با او صحبت کنید، چون کودک احساس خطر نمیکند، روی حرف شما تمرکز میکند.
در نهایت والدین باید به یاد داشته باشند که فریاد زدن بر سر کودکان برای تصحیح رفتار کودک روش مناسبی نیست. آنها باید برای آموزش و تربیت صحیح کودکشان، برنامهریزی بلند مدتی را در نظر داشته باشند و برای اصلاح و آموزش فرزندشان وقت بگذارند و بدانند که فریاد زدن شاید بتواند در کوتاه مدت خطر را از کودک دور کند و او را برای دقایقی آرام و مطیع کند ولی عواقب جبرانناپذیری را در درازمدت به همراه خواهد داشت.