همان‌طور که می‌دانید، مطالعه کتاب یکی از کارهایی است که در اوقات فراغت باعث ایجاد حس آرامش در افراد می‌شود. امروزه، با پیشرفت تکنولوژی، نمونه‌های الکترونیکی زیادی نیز در دسترس عموم قرار گرفته است. اینکه کدام نوع کتاب (الکترونیکی یا کاغذی) تأثیر بیشتری روی بچه‌ها می‌گذارد، ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول کرده است. در همین راستا، پژوهش‌های زیادی روی موضوع کودک و کتابخوانی و کتاب الکترونیکی و کودکان انجام گرفت. نتایج حاصل از تحقیقات نشان می‌دهد که خواندن کتاب کاغذی نسبت به نمونه‌ی پیشرفته‌ی آن مفیدتر واقع می‌شود. با‌این‌حال، برخی پدر و مادرها استفاده از متن‌های دیجیتالی را بنا به دلایلی ترجیح می‌دهند. برای آگاهی از اهمیت موضوع کودک و کتابخوانی، همچنین مزایا و معایب خواندن رساله‌های مجازی برای بچه‌ها با ما همراه باشید.
اهمیت و لزوم مطالعه کتاب
متأسفانه بسیاری از مردم از مزایای مطالعه کتاب آگاهی ندارند، در‌حالی‌که با روزی 10 دقیقه خواندن، می‌توانند وارد دنیای جدیدی از زندگی شوند؛ زیرا با هر کتابی که خوانده می‌شود، مطالب تازه و جدیدی یاد می‌گیرند که به بهبود شرایط زندگی آن‌ها کمک بسیار زیادی می‌کند. از طرفی، نتایج حاصل از تحقیقات نیز نشان می‌دهد که مطالعه کتاب، احتمال بروز بیماری‌های حافظه، ازجمله آلزایمر را کاهش می‌دهد. با این کار، درحقیقت ذهن انسان از موضوعات جدید پر می‌شود و مغز فعال می‌ماند. معمولاً کسانی که اهل مطالعه هستند، از نظر اجتماعی جایگاه بهتری نسبت به سایرین دارند. پس اگر می‌خواهید فرزندانی موفق، باهوش، باشخصیت و جذاب‌تر داشته باشید، مهارت کتابخوانی را در آن‌ها تقویت کنید. این توانایی به کودکان کمک می‌کند تا علاوه بر یادگیری مطالب جدید و گسترش دایره‌ی لغات، دیگران را بهتر درک کنند. در حالت کلی، افرادی که کتاب می‌خوانند، شغل و زندگی بهتری نسبت به بقیه دارند. امروزه نیز با پیشرفت تکنولوژی استفاده از کتاب‌های دیجیتال در بین مردم بسیار رایج شده است. با‌این‌حال برخی ناشران از مزایا و بعضی دیگر از معایب و آسیب‌های این ابزار می‌گویند. اینکه خواندن کتاب‌های کاغذی برای کودکان بهتر است یا الکترونیکی، موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.
کتاب الکترونیکی چیست؟
کتاب الکترونیکی یا E-book، نسخه‌های مجازی هستند که به‌صورت دیجیتال تولید و خوانده می‌شوند. البته در این نمونه‌ها فقط با متن سروکار نداریم، بلکه فیلم، صوت و پویانمایی را نیز شامل می‌شوند. برای مطالعه کتاب کودک دیجیتالی باید از رسانه‌هایی مانند رایانه، موبایل، تبلت و... استفاده کرد. پروژه‌ی گوتنبرگ، جنبشی بود که در سال 1971 با هدف جایگزینی کتب الکترونیکی به‌جای کاغذی پایه‌گذاری شد. با تلاش‌های این گروه، امروزه هزاران رسانه‌ی دیجیتالی در دسترس عموم قرار دارند. در سال 2000، فروش این نمونه‌ها در اینترنت افزایش یافت و طرف‌داران زیادی پیدا کرد. دلیل اصلی افراد برای تهیه‌ی کتاب‌های الکترونیکی نیز هزینه‌ی کم و تنوع انتخابی بیشتر بود.
کتاب الکترونیکی و کودکان
استفاده از کتاب‌های الکترونیکی مزایا و معایب خاص خود را دارد. همان‌طور که می‌دانید، برای تهیه‌ی کاغذ باید درختان زیادی قطع شوند تا درنهایت یک کتاب خوب عرضه شود. اما با پیشرفت تکنولوژی، الکترونیکی‌شدن مطالب باعث صرفه‌جویی در مصرف کاغذ و حفظ محیط‌زیست شده است. این کتب به دلیل حذف هزینه‌های چاپ و کاغذ، قیمت بسیار کمتری دارند و برخی از آن‌ها نیز به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار داده می‌شوند. بنابراین افراد می‌توانند حجم زیادی از این متن‌ها را در موبایل یا تبلت همیشه و همه‌جا همراه داشته باشند. نشانه‌گذاری، نگه‌داشتن کتاب در صفحه‌ی خوانده شده، جست‌وجوی عناوین، کلمات و... از دیگر مزایای کتاب‌های الکترونیکی به شمار می‌روند. به همین دلیل، والدین مطالعه کتاب الکترونیکی را نه‌تنها برای خود، بلکه برای فرزندانشان نیز ترجیح می‌دهند. از طرفی برخی کتاب‌ها هر سال به‌روز شده و چاپ جدیدی از آن‌ها منتشر می‌شود و آپدیت کتاب‌های الکترونیکی نسبت‌به کاغذی نه‌تنها آسان‌تر، بلکه هزینه‌ای نیز در بر نخواهد داشت. در نمونه‌های دیجیتالی علاوه بر متن‌ها، فایل‌های صوتی نیز وجود دارند که افراد در کنار انجام کارهای خود می‌توانند به آن‌ها گوش کنند. این کتب صوتی برای افراد نابینا بسیار کارآمد هستند. علاوه بر مزایای گفته‌شده، این رساله‌ها دارای معایبی نیز هستند. معمولاً برای خواندن این نوشته‌ها حتماً باید از لوازم و نرم‌افزارهای الکترونیکی استفاده کرد. همچنین کیفیت متن در موبایل یا تبلت بسیار پایین است و همین موضوع باعث خستگی و آسیب به چشم‌ها می‌شود. نور نمایشگرهای کامپیوتر، لپ‌تاپ و... نیز به دلیل اشعه‌های خطرناک در طولانی‌مدت باعث ضعیف‌شدن چشم و کم‌بینایی می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، یکی از اهداف کتابخوانی برای کودکان گسترش دایره لغات، رشد ذهنی، عاطفی و اجتماعی آن‌هاست. متأسفانه زمانی که والدین برای فرزندان خود متن‌های دیجیتالی را می‌خوانند، بچه‌ها از تمامی این فواید بهره‌مند نخواهند شد.
چرا کتاب کاغذی؟
کسانی که اهل مطالعه کتاب هستند، به‌خوبی می‌دانند که هیچ نمونه‌ی الکترونیکی قادر به انتقال حس آرامش ناشی از بوی کاغذ نیست. حتی اکثر مردم نیز خواندن نوع کاغذی آن را ترجیح می‌دهند. نتایج حاصل از مطالعاتی که روی کودک و کتابخوانی انجام گرفته نشان می‌دهد که افرادی که از کتب کاغذی استفاده می‌کنند، بهتر یاد می‌گیرند و عوارضی از قبیل آسیب چشم‌ها، اختلالات خواب و خستگی ذهن در آن‌ها کمتر است. همچنین لذت ورق‌زدن صفحات کتاب را هیچ نسخه‌ی دیجیتالی‌ای نمی‌تواند در وجود افراد ایجاد کند. بنابراین، برای ایجاد حس شیرین مطالعه در کودکانتان، از روی کتاب‌های کاغذی برای آن‌ها بخوانید. اجازه دهید صفحات را ورق بزنند و بوی آن را استشمام کنند.
سخن آخر
نتایج حاصل از تحقیقات انجام‌گرفته درزمینه‌ی کودک و کتابخوانی نشان می‌دهد مطالعه کتاب کاغذی برای بچه‌ها مفیدتر از رساله‌های الکترونیکی است؛ زیرا بچه‌ها حین خواندن کتاب‌های کاغذی تعامل و ارتباط بیشتری با والدینشان برقرار می‌کنند. به‌علاوه، این نوشته‌ها هیچ‌گونه آسیبی به ذهن و چشم فرزندان وارد نمی‌کنند.