ترس کودکان از آمپول، یکی از ترس‌هایی است که در اثر یادگیری، مشاهده و یا تجربه در آن‌ها به وجود می‌آید. والدین در به وجود آمدن این واهمه و از بین بردن آن نقش بسیار مهمی دارند. متأسفانه اکثر خانواده‌ها بر این باورند که با پنهان کردن واقعیت می‌توانند مانع از اضطراب فرزندشان شوند. در حالی‌که تحریف واقعیت روی احساسات بچه‌ها در آینده تأثیر منفی می‌گذارد. این که به کودک خود بگویید «آمپول درد ندارد» یک برخورد کاملاً غلط است؛ زیرا او درد را حس می‌کند و اعتمادش نسبت به شما از بین خواهد رفت. داشتن رفتار مناسب برای رفع ترس از آمپول نیازمند آشنایی با علت ترس کودکان از آمپول است.
علل ترس کودکان از آمپول
همان‌طور که می‌دانید آمپول زدن برای هیچ شخصی لذت بخش نبوده و نیست؛ حتی بعضی افراد با دیدن کسی که روپوش سفید بر تن دارد نیز، دچار اضطراب می‌شوند. این واهمه‌ها می‌توانند ناشی از رفتارهای غلط یا دیدن حوادث ناگوار و همچنین تجربه‌ی شخصی ایجاد شده در کودکان باشند. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین علل ترس کودکان از آمپول دروغ‌هایی است که والدین به آن‌ها می‌گویند. انکار حقیقت باعث ایجاد استرس در بچه‌ها، حتی با شنیدن نام دکتر و آمپول می‌شود. روانشناسان معتقدند که هراس از آمپول ریشه‌ی تاریخی دارد؛ در زمان‌های قدیم اشیای تیز مانند تیغ، نیزه، شمشیر و ... نشانه‌ی جنگ و تهدید جان افراد بود. وحشت از سوزن و آمپول در حال حاضر نیز از همان گذشته‌ها نشأت می‌گیرد. برخی دیگر عقیده دارند این حس به دلیل اولین تجربه‌ی ناگوار کودکان شکل گرفته است. به این معنی که اولین آمپول را نزد یک فرد غیرمتخصص تجربه کرده و درد بسیاری را متحمل شده‌اند. گاهی اوقات بچه‌ها با دیدن صحنه‌ی فوت یکی از عزیزانشان در بیمارستان ترس در وجودشان نهادینه می‌شود. در این حالت با هر بار دیدن آمپول یا دکتر، آن لحظه‌ی ناگوار برایشان تداعی می‌شود. عده‌ای دیگر بر این باورند که تمامی ترس‌ها و تفکرات نسبت به مسائل نتیجه‌ی یادگیری است. زمانی که پدر یا مادر هنگام آمپول زدن از خود ترس نشان می‌دهند، به صورت ناخودآگاه این حس نیز به فرزندان منتقل خواهد شد. بنابراین طبیعی است که کودک این شیوه‌ی درمان را ترسناک دانسته و از آن فرار کند. متخصصین ژنتیک نیز روی این موضوع تحقیقاتی انجام دادند؛ نتایج نشان داد که حساسیت ژنتیکی افراد نسبت به درد می‌تواند از علل واهمه‌ی آن‌ها محسوب شود. معمولاً علائم این حس بسته به شدت آن در افراد متفاوت است. غش کردن، حمله‌ی عصبی، افزایش تپش قلب، بالا رفتن فشار خون، سرگیجه، اضطراب و بی‌خوابی از جمله نشانه‌های وحشت در بچه‌ها به شمار می‌روند.
راه‌کارهایی برای رفع ترس از آمپول
اگر ترس کودک از آمپول و دکتر در همان دوران خردسالی و تا قبل از بلوغ درمان نشود، ممکن است مشکلات زیادی را برای بزرگسالی او ایجاد کند. برای آن که این هراس در فرزندانتان باقی نماند، ما در این بخش از مقاله به ارائه‌ی راه‌کارهایی برای رفع ترس از آمپول خواهیم پرداخت. با رعایت نکات زیر می‌توانید اضطراب ناشی از دکتر، بیمارستان، سوزن و ... را در خود و کودکانتان کاهش دهید. 1- قبل از هر کاری باید در رابطه با لزوم زدن واکسن و آمپول با فرزندتان صحبت کنید. اما از جزئیات آن‌چه برایش اتفاق می‌افتد، چیزی شرح ندهید. اجازه دهید خودش سؤال بپرسد و سپس در مورد جزئیات با او حرف بزنید. 2- هرگز درباره‌ی درد آمپول به آن‌ها دروغ نگویید؛ در عوض به کودکتان اطمینان دهید که این درد فقط برای یک لحظه‌ی کوتاه است و خیلی زود تمام می‌شود. 3- گاهی اوقات استراتژی‌ها و شوخی‌های ساده‌ی پزشک می‌تواند ذهن کودک را منحرف کند. بنابراین برای کمک به فرزندتان با آن‌ها همکاری کنید. 4- اگر فرزندتان غیرقابل کنترل بود و رفتارهای نامناسبی از جمله گریه کردن بسیار، لگد زدن، فریاد زدن و ... از خود نشان داد، هرگز با رفتارهای تند سعی در آرام کردن او نداشته باشید. در این شرایط بهترین راه‌حل ترک کردن اتاق و اعتماد به پرستار یا پزشک است. 5- سعی کنید کودکتان را نزد پزشکی مهربان، با احساس و با تجربه ببرید تا ارتباط بهتری با او برقرار کند. 6- دکتربازی در خانه یکی از راه‌کارهایی برای رفع ترس از آمپول است. برای کودکتان ابزار و اسباب‌بازی‌های پزشکی بخرید. سپس آمپول زدن را در خانه با او تمرین کنید. 7- در صورتی که خودتان نیز از آمپول می‌ترسید، هرگز این وحشت را در حضور فرزندتان بروز ندهید؛ زیرا او از رفتار والدین خود الگوبرداری می‌کند. بنابراین هنگام آمپول زدن لبخند زده و آرام نفس بکشید. 8- گاهی اوقات بعضی از متخصصین برای کاهش درد از کرم‌های بی‌حس‌کننده استفاده می‌کنند. این مورد نیز می‌تواند به عنوان یکی از راه‌کارهای رفع ترس از آمپول در کودکان به کار برده شود. 9- بعد از اتمام تزریق آمپول، فرزندتان را در آغوش گرفته و محل سوزن را با دست ماساژ دهید. یا با قرار دادن کیسه‌ی یخ به مدت 10 دقیقه از درد آن بکاهید. 10- کودک خود را به خاطر شجاعتش تحسین کنید. این کار در ایجاد انگیزه و افزایش اعتماد به نفس بسیار تأثیرگذار خواهد بود. 11- هرگز فرزندتان را به خاطر ترس از آمپول سرزنش نکنید. این رفتار اثر بسیار بدی روی کودک می‌گذارد. همچنین ترس و اضطراب او را بیشتر می‌کند. 12- گاهی اوقات والدین برای وادار کردن بچه‌ها به انجام کارهایی مانند خوابیدن، جمع کردن وسایل و... از جمله‌ی معروف «اگر فلان کار را نکنی، دکتر آمپولت می‌زنه» استفاده می‌کنند. این رفتارها باعث ایجاد ترس از آمپول، دکتر، بیمارستان و ... در فرزندتان می‌شود. پس دیدگاه و روش‌های خود را برای تربیت فرزندتان تغییر دهید. برای حل یک مشکل کوچک مسئله‌ی بزرگتری را ایجاد نکنید. 13- یکی از راه‌کارهای مناسب برای رفع واهمه از آمپول شرح مدت زمان تزریق است؛ مثلاً بگویید اگر تا 8 بشمارند کار تمام می‌شود. 14- برای کاهش درد مهارت‌های لازم را به آن‌ها آموزش دهید. مثلاً در صورتی که ماهیچه‌هایش را شل بگیرد، درد کمتری را احساس خواهد کرد.
سخن آخر
ترس کودکان از آمپول را با رفتارهای غلط به یک ضعف در آن‌ها تبدیل نکنید. با عمل کردن به راه‌کارهایی برای رفع ترس از آمپول که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، نه تنها می‌توانید ارتباط خوبی بین کودک و پزشک برقرار کنید، بلکه حساسیت او را نیز نسبت به آمپول از بین خواهید برد. بدانید که درک کردن کودک بسیار مؤثرتر از شیوه‌های اجباری جواب خواهد داد.