فرزندان ما سرمایه‌های آینده‌ی کشور و جامعه و سرپرستان نسل بعدی هستند. بنابراین باید در نهایت دقت و آگاهی آن‌ها را تربیت کرد. اکثر کودکان معمولاً از رفتارهای ناپسند خود اطلاع ندارند و باید به آن‌ها در این زمینه آموزش داده شود. نقش والدین در آموزش آداب اجتماعی به کودکان بسیار مهم است؛ زیرا بچه‌ها در محیط خانه و خانواده نحوه‌ی برخورد با دیگران را می‌آموزند. داشتن رفتاری مطابق با آداب اجتماعی، در حقیقت لازمه‌ی زندگی است. آموزش آداب اجتماعی به کودکان هرچه زودتر شروع شود، نهادینه‌تر خواهد بود. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم به آموزش آداب اجتماعی به کودکان، نقش والدین در آموزش آداب اجتماعی و تأثیرات آموزش آداب اجتماعی به کودکان بپردازم.
آداب اجتماعی چیست؟
آداب اجتماعی به مجموعه رفتارهایی گفته می‌شود که برای رعایت و درک احساسات دیگران و ابراز محبت به آن‌ها به وجود می‌آیند. زمانی که به شخصی سلام می‌کنیم، در حقیقت علاقه‌ی خود را به سلامتی او نشان می‌دهیم؛ یا زمانی که با کسی دست می‌دهیم، در واقع با اون پیمان می‌بندیم. اما متأسفانه امروزه اغلب ما بدون توجه به معنی این اعمال، آن‌ها را انجام می‌دهیم. با این حال هرچه رفتار افراد مؤدبانه‌تر و شایسته‌تر باشد، به همان میزان در بین مردم محبوب‌تر خواهند بود. بنابراین رعایت اصول معاشرت و احترام به دیگران نه تنها منزلت اجتماعی افراد را بالا می‌برد، بلکه جامعه را به سمت یک زندگی با نشاط و سالم هدایت می‌کند.
چرا باید آداب اجتماعی را به فرزندانمان آموزش دهیم؟
احتمالاً تاکنون با ریختن غذا توسط فرزندتان مواجه و یا از رفتار ناپسند او در جمع اقوام خجالت زده شده‌اید. ادب و احترام در خانه یا بیرون از منزل، یک شبه در افراد شکل نمی‌گیرد، بلکه به تدریج و در طول رشد کودک در وجودشان نهادینه می‌شود. بهتر است بچه‌ها از همان دوران کودکی یاد بگیرند که چه کارهایی را باید و چه کارهایی را نباید انجام دهند. آن‌ها باید بیاموزند که رفتارشان چه تأثیری بر دیگران خواهد گذاشت. یادگیری رفتار مؤدبانه به پیشرفت اجتماعی افراد کمک بسیار زیادی می‌کند. کارشناسان معتقدند کسانی که ظرافت‌های اخلاق اجتماعی را نیاموخته‌اند، در آینده دچار انزوا می‌شوند. همچنین از توجه هم‌سالان و حتی بزرگترها نیز محروم خواهند شد. بنابراین آموزش آداب اجتماعی به کودکان از مهم‌ترین وظایف والدین در قبال فرزندانشان است.
چگونه آداب اجتماعی را آموزش دهیم؟
رفتار والدین با یکدیگر و در مقابل فرزند، باعث افزایش مثبت تأثیرات آموزش آداب اجتماعی به کودکان می‌شود. این که شما چگونه از همسر خود درخواست می‌کنید یا هنگام صحبت کردن چه کلماتی را به کار می‌برید، همگی در یادگیری بچه‌ها مؤثر است. ثبات در شیوه‌ی آموزش از جمله اصولی است که حتماً باید رعایت شود. مثلاً اگر همسرتان به کودک حین غذا خوردن اجازه‌ی بازی کردن داد، در حالی که همیشه شما او را به خاطر این کار تنبیه می‌کنید، فقط باعث سردرگمی او می‌شود. پس یک سیاست مشترک را در تشویق و مجازات کودک داشته باشید. از فرزندتان انتظار معقول و متناسب با سنش را داشته باشید. توقع نداشته باشید که کودک دوساله‌ی شما همانند بزرگسالان با مهمان احوالپرسی کند. یادگیری آداب اجتماعی نیازمند صرف زمان و تمرین زیاد است، پس صبور باشید و به نکاتی که در ادامه به آن می‌پردازیم توجه کنید: - باارزش‌ترین و مهم‌ترین خصوصیتی که باید به بچه‌ها از همان دوران کودکی آموزش داده شود، توجه است. دقت کردن و درک احساسات دیگران، کودکان را به افرادی مؤدب تبدیل می‌کند. - کودک معمولاً در 18 ماهگی توانایی درک احساسات دیگران را دارند؛ اما نمی‌تواند منظور خود را به خوبی بیان کند یا مفهوم برخی کلمات را بفهمند. با این حال بهتر است واژه‌های مؤدبانه مانند "لطفاً" هنگام درخواست چیزی و "متشکرم" بعد از انجام یک کار را، از همین سن به فرزندتان بیاموزید. اگر خودتان نیز این کلمات را در صحبت‌هایتان استفاده کنید، تأثیر بیشتری بر کودک خواهد گذاشت. زیرا فرزندتان متوجه خواهد شد که این دو واژه اهمیت زیادی دارند که زیاد تکرار می‌شوند. - کودک تفاوت بین رفتار خوب و بد را تشخیص نمی‌دهد؛ پس او را بعد از انجام یک کار درست تشویق کنید تا حس خوبی در وجودش ایجاد شود. - نحوه‌ی مخاطب قرار دادن دیگران را به فرزند خود بیاموزید. به او بگویید قبل از آن که درخواست خود را بیان کند، فرد مورد نظر را با نام مناسبی صدا بزند. - از آنجاکه کودکان از رفتار و کردار والدین خود الگوبرداری می‌کنند، بهترین روش برای آموزش مهارت‌های اجتماعی نحوه‌ی برخورد اعضای خانواده با یکدیگر است. بنابراین پدر و مادر باید در حرف زدن، کمتر از کلمات بی‌ادبانه استفاده کنند تا الگوی مناسبی برای فرزندانشان باشند. - برقراری ارتباط با دیگران از طریق سلام و احوالپرسی یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که باید به کودکان آموزش داده شود. - گاهی اوقات فرزندان شما ممکن است با کسانی برخورد کنند که تفاوت ظاهری با دیگران دارند (مثل افراد چاق) و برایشان سؤال‌هایی پیش بیاید. به فرزندتان یاد دهید که اگر در این شرایط قرار گرفت نه تنها به آن‌ها خیره نشود، بلکه بعداً درباره‌ی تفاوت افراد از شما سؤال کند. - آداب ورود و خروج در مکان‌های عمومی را به فرزندتان بیاموزید. مثلا بگویید هنگامی که قصد رفتن به داخل ساختمان، آسانسور یا مترو را دارید، حق تقدم با کسانی است که می‌خواهند خارج شوند.
نکاتی درباره‌ی آموزش آداب اجتماعی به کودکان
گاهی اوقات شما نمی‌توانید اصول رفتاری درست را تنها با گفتن به کودک یاد دهید. مثلاً متقاعد کردن یک خردسال دو ساله برای بستن دهان حین غذا خوردن کار دشواری است. اما با الگوسازی می‌توانید یادگیری را برای او آسان‌تر کنید. بنابراین باید به شدت مراقب رفتارهای خود در مقابل فرزندتان باشید. اگر در جمعی حضور دارید که به جز فرزند شما کودک دیگری وجود ندارد، او را در جمع شرکت دهید. با این کار به او مهارت‌های معاشرت را آموزش می‌دهید. از طرفی اگر حس می‌کنید که ممکن است از او برخورد ناپسندی بروز کند، با شرکت دادن او در جمع، می‌توانید او را کنترل کنید. همچنین باید بدانید که آداب اجتماعی را نمی‌توان به زور به فرزندتان تحمیل کرد. بنابراین هرگز برای آموختن آداب اجتماعی، به زور متوسل نشوید و اشتباهات کودکتان را مؤدبانه اصلاح کنید. لحن بیان درخواست اهمیت بسیار زیادی دارد. هیچ‌کس با جنجال راه انداختن نمی‌تواند حرفش را به کرسی بنشاند. از طرفی روحیه‌ی لجبازی در کودکان بالا است و واکنش‌های تند، نه تنها کاری از پیش نمی‌برند، بلکه اوضاع را بدتر می‌کنند.
سخن آخر
همان‌طور که می‌دانید تأثیرات آموزش آداب اجتماعی به کودکان برای زندگی آینده‌ی آن‌ها بر کسی پوشیده نیست. اما آموختن این اصول نیازمند صبر و تمرین زیاد است. برای آن که کودک شما بتواند با هم‌سالان خود ارتباط مؤثر و مناسبی برقرار کند، باید آداب اجتماعی را یاد بگیرد تا در زندگی فردی موفق باشد. خوشبختانه در برخی مدارس برتر این آموزش‌ها به همراه آموزش کتب درسی به کودکان داده می‌شود.