احساس عذاب وجدان در نوجوانان

احساس عذاب وجدان در نوجوانان

بیشتر افراد هر از گاهی احساس گناه می‌کنند و این کاملاً عادی و بخشی از طبیعت انسان است. احساس عذاب وجدان یعنی داشتن حس گناه از عمل یا فکری. این احساس گناه می‌تواند در دو نوع سالم یا منطقی و ناسالم یا غیرمنطقی باشد. احساس گناه از نوع سالم یا منطقی زمانی است که فرد حس می‌کند کار اشتباهی مرتکب شده و ارزش‌های خود را زیر پا گذاشته‌است. احساس عذاب وجدان سالم و منطقی باعث اصلاح رفتار و پیشرفت شخص می‌شود و او پس از عذاب وجدان از رفتاری، آن را ترک، اصلاح یا جبران می‌کند. نوع ناسالم یا غیرمنطقی معمولاً از بایدهایی که فرد به خودش تحمیل کرده‌است ناشی می‌شود و نوعی خودتنبیهی است. هنگامی که فرد به اشتباه مسئولیت یک وضعیت را بر عهده می‌گیرد یا رنج‌های ناشی از آن را بیش از حد عمیق ارزیابی می‌کند. این نوع احساس گناه زمانی رخ می‌دهد که فرد نسبت به چیزی که خارج از کنترل اوست احساس گناه می‌کند. افرادی که دارای احساس گناه ناسالم هستند، همواره با شرم و پشیمانی دست و پنجه نرم می‌کنند.

دلایل عذاب وجدان نوجوانان

احساس عذاب وجدان در نوجوانان به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد. ممکن است فرزند شما از رفتار یا فکر خود احساس گناه کند یا چون مطابق معیارهای خانواده یا دوستانش رفتار نکرده احساس بدی داشته باشد یا از اینکه نتوانسته جواب منفی بدهد و تسلیم شده خود را سرزنش کند.

نشانه‌های عذاب وجدان در نوجوانان چیست؟

اغلب نوجوانانی که عذاب وجدان را تجربه می‌کنند ممکن است علائمی مانند: عزت نفس پایین، اضطراب، کم ارزشی، افسردگی، عذرخواهی بیش از حد، ناتوانی در تصمیم‌گیری، افت تحصیلی، انزوا و تنهایی و رفتارهای ناسالمی مانند استفاده از مواد مخدر و... را نشان دهند. علائم احساس گناه ممکن است آشکارا دیده نشود، اما مهم است که مراقب رفتار آنها باشید. احساس گناه می‌تواند ریشه‌های بسیار عمیقی داشته باشد.

صحبت کردن درباره مشکل

درمان هرگونه هیجان پایدار منفی یا مضر فرآیندی تدریجی است و شاید لازم باشد هم به شکل درونی و هم بیرونی معالجه شود. غالباً، نوجوان تمایل دارد که احساساتش را سرکوب کند و از صحبت در مورد آنها خودداری کند، از ترس اینکه دیگران ممکن است او را قضاوت کنند یا به خاطر آسیب پذیری‌اش مسخره‌اش کنند. اما نوجوان هرچه بیشتر در مورد مشکل واحساسش صحبت کند رنج آن مشکل کمتر می‌شود.

شناسایی درست احساس

از نوجوان خود بخواهید سعی کند احساس درست را شناسایی کند. از خود بپرسد چرا باید از این موضوع احساس گناه داشته باشم؟ تشخیص درست احساسات می‌تواند به او کمک کند تا به جای اینکه با آن حس ناخوشایند خود را عذاب دهد، به شیوه‌ای دقیق‌تر و سالم‌تر با آن کنار بیاید یا حلش کند. هنگامی‌که احساسات شناسایی شدند، درون نگری بیشتر می‌تواند به درک اینکه این احساسات از کجا نشئت گرفته‌اند و چه چیزی باعث آنها شده است کمک کند. این یک روش خوب برای شناسایی دلیل عذاب وجدان و رفع آن است.

توجه به نقاط قوت

به نوجوان خود یاد بدهید که نقاط قوت درونی خود را ارزشمند بداند. به یاد داشته باشد، هیچ کس کامل نیست و همه انسان‌ها به نحوی ناقص هستند. اگر احساسات و افکار منفی خود را پررنگ‌تر دید، سعی کند برای شناسایی نقاط قوت خود و استفاده از آنها در مواقع ناامیدی تلاش کند. این نه تنها ایمان او به توانایی‌هایش را بیشتر می‌کند، بلکه باعث می‌شود این احساسات او را به سمت افسردگی و ناتوانی سوق ندهد.

شفقت‌ورزی و محبت به خود

از نوجوانتان بخواهید با خودش طوری رفتار کند که با یک دوست رفتار می‌کند. باید تصور کند که اگر یک دوست یا یکی از عزیزان او این نگرانی را تجربه می‌کرد، چه چیزی به آنها می‌گفت یا چگونه از آنها حمایت می‌کرد. سپس سعی کند این افکار مفید و پرشفقت را به درون خود برگرداند و همان‌ها را به خودش پیشنهاد دهد. اگر دوستی سزاوار مهربانی و شفقت اوست، خودش نیز لایق آن رفتار است. هرچه با خودش مهربان‌تر باشد این احساس رنجش و گناه زودتر از بین می‌رود.

استفاده از جملات مثبت تاکیدی

بهتر است نوجوان گزارشی از احساسات و افکاری که در چنین موقعیت‌هایی با آنها روبرو می‌شود و نحوه کنار آمدن با آنها را بنویسد. اگر متوجه شد که خودش این افکار منفی را تغذیه می‌کند، سعی کند از جملات تاکیدی و خودگویی مثبت استفاده کند. جملات تاکیدی می‌تواند هر چیزی باشد که به آن اعتقاد دارد و به او کمک می‌کند و انرژی می‌دهد. مثلاً: "من توانمند هستم." "من کارهایم را درست و کامل انجام می‌دهم". "من می‌توانم زندگی خود را به گونه‌ای مدیریت کنم که به نفع من باشد و به کسی آسیب نرسانم." او باید فهرستی از جملات تاکیدی تهیه کند که برای او و کسانی که با آنها ارتباط دارد مفید باشد. سعی کند به خودش سخت نگیرد و با جملات تاکیدی مثبت توانمندی‌هایش را به خود یادآوری کند.

مراجعه به مشاور

با یک مشاور صحبت کند و مشکل و احساس گناه خود را با او درمیان بگذارد. درمان نکردن عذاب وجدان شدید و غیرمنطقی می‌تواند باعث ناراحتی روانی شود و زندگی روزمره نوجوان شما را مختل کند. همچنین ناراحتی فیزیکی مداوم را به همراه داشته باشد. درک علت اصلی احساس گناه و شناسایی راه‌های مدیریت و کنار آمدن با آن برای بازیابی کیفیت زندگی نوجوان شما بسیار مهم است. گفتگو با یک درمانگر که بتواند به تشخیص هرگونه مشکل زمینه‌ای سلامت روان کمک کند، برای دریافت یک درمان مناسب ضروری است.

روان درمانی

روان درمانی، مانند درمان شناختی رفتاری، در کمک به افراد در شناسایی و تجزیه و تحلیل الگوهای منفی افکار و همچنین ایجاد الگوها و عادات سالم جدید موثر است. روان درمانی به رفع احساسات پیچیده‌ای که با احساس گناه بیش از حد همراه است و ایجاد تفکر مثبت بسیار کمک‌کننده است.