هرچه دانش‌آموزان به سال‌های پایان دبیرستان نزدیک‌تر می‌شوند نگرانی والدین درباره آینده‌ی شغلی و تحصیلی آنها بیشتر می‌شود. والدین دوست دارند بدانند که فرزندان‌شان چه استعدادی دارند و چگونه می‌توانند آنها را در مسیر درست قرار دهند و دانش‌آموزان نیز در پی آن‌اند که با شناخت بیشتر خود و علایق‌شان مناسب‌ترین رشته تحصیلی و شغل را در آینده انتخاب کنند. دادن تست های روانشناسی استعدادیابی می‌تواند کمک زیادی به این شناخت و آگاهی بکند. اگر شما نیز مسئله استعدادیابی و شناخت ویژگی‌های شخصیتی برای‌تان اهمیت دارد تا پایان با ما همراه باشید.
تست های روانشناسی استعدادیابی تحصیلی برای ارزیابی توانایی‌های دانش‌آموزان است و درباره استعدادها، علایق و شخصیت دانش‌آموز اطلاعاتی می‌دهد. آزمون‌های استعدادیابی معمولاً برای ارزیابی پتانسیل تحصیلی یا شایستگی شغلی است. آنها همچنین برای ارزیابی استعداد ذهنی یا فیزیکی در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شوند. به‌طور مثال گاهی قبل از تست استعداد یابی ورزشی باید از تست‌های روانشناسی استفاده کرد و پس از آن تست‌های تخصصی‌تر ورزشی از فرد گرفته می‌شود.
هر انسانی توانایی‌ها و تخصص‌های خاصی دارد. برای مثال فردی که ذهن خلاقی دارد، شاید لزوماً ذهن محاسباتی نداشته باشد یا کسی که استعداد زیادی در نقاشی دارد شاید در حفظ کردن اشعار یا تاریخ قوی نباشد. چنین توانایی‌ها و علایق متفاوتی با استفاده از تست های روانشناسی استعدادیابی مشخص می‌شوند. این آزمون‌ها کمک می‌کنند که افراد توانایی‌های خود را بهتر بشناسند و در مسیری حرکت کنند که با استعدادها و توانایی‌هایشان تناسب دارد. اما استعداد به چه معناست و چه تفاوتی با مهارت دارد؟
استعداد چیست؟
استعدادها توانایی‌های ذاتی برای انجام یا یادگیری کارها هستند و مانند چپ دست بودن از زمان تولد با انسان‌ها همراه اند. معمولاً برای چپ دست‌ها انجام دادن کارها با دست مخالف دشوار است. استعداد نیز دقیقاً همین حالت را دارد. انجام کارهایی که فرد ذاتاً در آنها استعداد ندارد نیز سخت است و می‌تواند بسیار خسته کننده باشد. برخی از افراد در صحبت کردن با مردم توانمند هستند اما در کارهای اداری کُندند. بعضی می‌توانند به راحتی ماشین را تعمیر کنند، اما نوشتن برای‌شان مشکل است. این تفاوت‌های اساسی بین افراد، عوامل مهمی هستند که باعث می‌شود یک نفر به‌عنوان بانک‌دار، دیگری به‌عنوان مهندس و یکی به‌عنوان سردبیر کار کند. تست های روانشناسی استعدادیابی می‌توانند استعدادهای ذاتی افراد را شناسایی کنند.
مهارت چیست؟
مهارت هم توانایی انجام کار است با این تفاوت که این توانایی در استعداد ذاتی است و در مهارت اکتسابی یعنی افراد هرچه در انجام کاری تلاش، تمرین و ممارست بیشتری کنند، مهارت بیشتری در آن کسب خواهند کرد.
تست های روانشناسی استعدادیابی چیست و به چه کار می‌آید؟
تست استعدادیابی تحصیلی و شغلی آزمونی است که اطلاعاتی در مورد شخصیت، توانایی‌ها و استعدادها به افراد می‌دهد. این آزمون‌ها معمولاً دقیق اند و با پرسش‌هایی همه ویژگی‌های فرد را پوشش می‌دهند. هدف این سوالات آشکار کردن شخصیت، ارزش‌ها، استعدادها، انگیزه‌ها و ترجیحات فرد و انطباق دادن این اطلاعات با مناسب‌ترین زمینه‌های حرفه‌ای و مسیرهای شغلی است. از طریق این تست‌ها افراد به شناخت کامل‌تری از خود می‌رسند و می‌توانند انتخاب‌های بهتری در زندگی داشته باشند. ما در اینجا چند نمونه از انواع تست های استعداد یابی را به شما معرفی می‌کنیم.
تست استعدادیابی اوکانر
طبق نظر اوکانر استعداد توانایی طبیعی برای انجام کار است و هر فردی در انجام کاری استعداد دارد و اگر در جایگاه درست قرار بگیرد بسیار موفق خواهد بود. بر اساس تحقیقات اوکانر استعدادها تا سن 14 سالگی مشخص می‌شوند اما تا قبل از آن، هنوز در حال شکل‌گیری هستند و ممکن است تغییر کنند. دانش‌آموزانی که استعدادهای خود را در مراحل اولیه کشف می‌کنند در آینده رشته و شغل مناسب‌تری برای خود انتخاب می‌کنند. تست های روانشناسی استعدادیابی به دانش‌آموزان کمک می‌کند که استعدادهای خود را بشناسند و هوشمندانه‌تر رشته تحصیلی و شغل آینده خود را انتخاب کنند. دانستن اینکه ذهن آنان چگونه کار می‌کند و چه نقاط قوتی دارند به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا بفهمند چه کسانی هستند و چه توانایی‌هایی دارند. تست های روانشناسی استعدادیابی این امکان را به آنها می‌دهد تا روی پتانسیل‌های خود تمرکز کنند. اوکانر 12 مورد را در تست استعدادسنجی خود مشخص می‌کند: 1- استعداد کار با دست و انگشتان 2- استعداد تجسم فضایی 3- استعداد ایده‌پردازی 4- استعداد تشخیص صدا و موسیقی 5- استعداد رنگ‌شناسی 6- استعداد تحلیل و استدلال 7- استعداد حافظه طراحی 8- استعداد سیلوگرام (یادگیری کلمات) 9- استعداد محاسباتی 10- استعداد آینده‌نگری 11- استعداد استقرایی 12- استعداد تندخوانی
تست استعدادیابی کلیفتون
دونالد کلیفتون روانشناس آمریکایی پس از 40 سال تلاش این تست را طراحی کرده است. او را پدر روانشناسی نقاط قوت می‌نامند. در تست استعدادیابی کلیفتون الگو‌ها‌ی فکری، احساسی و رفتاری فرد بررسی می‌شوند. تست استعدادیابی کلیفتون از معروف‌ترین تست های روانشناسی استعدادیابی است. این آزمون 177 سوال دارد و 30 دقیقه به طول می‌انجامد. 34 نوع استعداد در این تست مشخص شده است و کلیفتون معتقد است هیچ فردی نیست که در 5 مورد از این 34 استعداد نابغه نباشد. این استعدادها عبارت اند از : 1- تحلیل‌گری 2- ایده‌پردازی 3- منضبط بودن 4- آغازگری 5- یادگیرندگی 6- گردآوردندگی 7- عدالت‌خواهی 8- هماهنگ‌کننده 9- اعتبارطلبی 10- رقابت‌جویی 11- فرمانده بودن 12- آینده‌نگری 13- محتاط بودن 14- همدلی 15- گذشته‌نگری 16- خودباوری 17- متفکر 18- ارتباطی 19- کمال‌گرا 20- توسعه‌طلبی 21- دوست‌یابی 22- احیاگری 23- صلح‌طلبی 24- فردگرایی 25- مثبت‌نگری 26- سازش‌پذیر 27- موفقیت‌طلبی 28- صمیمیت‌جویی 29- مسئولیت‌پذیری 30- هدف‌مند 31- پیوندیابی 32- معتقد 33- دربرگیرنده 34- استراتژیک.
تست استعدادیابی شغلی هالند
به نظر دکتر جان هالند بین تیپ شخصیتی هر فرد و شغلی که انتخاب می‌کند رابطه مستقیمی وجود دارد. هرچقدر فرد به شغلی که دارد علاقه بیشتری داشته باشد، موفق‌تر خواهد بود و کارایی بیشتری خواهد داشت. در این تست استعدادیابی شغلی افراد بر اساس تمایلات فردی‌شان گروه‌بندی می‌شوند. این تست از معروف‌ترین آزمون‌های شخصیت‌شناسی و یکی از بهترین تست های روانشناسی استعدادیابی است و می‌تواند در ادامه تحصیل و انتخاب شغل بسیار کمک کننده باشد. در این تست افراد بر اساس تیپ شخصیت‌شان به 6 گروه تیپ واقع‌گرا، تیپ محقق و جستجوگر، تیپ هنری، تیپ اجتماعی، تیپ رهبر، تیپ متعارف تقسیم می‌شوند و کدهای هالند (RIASEC)معروف هستند. هر کدام از این تیپ‌های شخصیتی مناسب شغلی هستند. بنابراین، شناخت تیپ شخصیتی می‌تواند به انتخاب درست رشته تحصیلی و شغل کمک کند.
تست هوش چندگانه گاردنر
بر اساس نظریه‌ی گاردنر، انسان‌ها دارای انواع مختلفی از هوش هستند. گاردنر در نظریه‌ی خود 8 نوع هوش را معرفی می‌کند. تست هوش چندگانه گاردنر یکی از بهترین تست های روانشناسی استعدادیابی است. گاردنر معتقد است برای تشخیص استعداد و قابلیت‌های یک فرد نباید فقط به ضریب هوشی او توجه کرد و باید انواع دیگر هوش را نیز در نظر گرفت. تقسیم‌بندی او بدین ترتیب است: هوش بدنی- جنبشی، هوش میان فردی، هوش کلامی - زبانی، هوش منطقی - ریاضی، هوش درون فردی، هوش فضایی، هوش موسیقایی، هوش طبیعت‌گرایانه. بنابراین نظریه، همه افراد دارای این انواع هوش هستند و تفاوت‌شان فقط در میزان بهره‌شان از این هوش‌هاست. با دادن این تست مشخص می‌شود فرد از کدام یک از این هوش‌ها بهره بیشتری دارد و صاحب چه توانایی‌ها و استعدادهایی است. این تست مناسب‌ترین تست استعداد یابی کودکان است زیرا اطلاعات جامعی در اختیار والدین یا معلمان قرار می‌دهد.
تست تیپ شخصیت مایرز - بریگز یا MBTI
افراد شخصیت‌های متفاوتی دارند و به همین دلیل دارای نیازها، استعدادها و توانایی‌های مختلفی هستند. هر تیپ شخصیتی مناسب برای رشته تحصیلی یا شغل خاصی است. آزمون تیپ شخصیت مایرز - بریگز یا MBTI یکی دیگر از تست های روانشناسی استعدادیابی است که می‌تواند اطلاعات مناسبی در اختیار افراد بگذارد. تست تیپ شخصیت مایرز - بریگز یا MBTI یکی از معتبرترین تست‌های شخصیت است. این آزمون تیپ شخصیتی فرد را ارزیابی می‌کند و گزینه‌های شغلی مناسب را ارائه می‌دهد. این تست افراد را در 16 تیپ شخصیتی مختلف دسته‌بندی می‌کند. هدف تست این است که افراد، ویژگی‌های شخصیتی خود، علایق، نقاط قوت و ضعف و اولویت‌های شغلی خود را بهتر بشناسند. مؤلفه‌های تست تیپ شخصیت مایرز - بریگز به قرار زیر است: برون‌گرایی در مقابل درون گرایی، حس در مقابل شهود، تفکر در مقابل احساس، قضاوت در مقابل درک.
تست هوش هیجانی بار - آن
یکی دیگر از تست های روانشناسی استعدادیابی تست EQ یا هوش هیجانی است که به بررسی هوش هیجانی و عاطفی افراد می‌پردازد و یک مهارت اجتماعی برای کنترل عواطف و شناخت احساسات است. بسیاری از احساسات ما همچون خشم، شادمانی، خوش‌بینی، انعطاف‌پذیری و... تحت تأثیر EQ است. با دادن این تست می‌توان نقاط ضعف و قدرت را شناخت و برای تغییر آن برنامه‌ریزی کرد تا در زندگی، تحصیلات و روابط اجتماعی و کاری به موفقیت رسید.
تست شخصیت‌شناسی نئو
تست شخصیت‌شناسی نئو یکی دیگر از تست های روانشناسی استعدادیابی و از مهم‌ترین ابزارها برای بررسی شخصیت و عملکرد شغلی افراد است و می‌تواند در مسیر شغلی و زندگی فرد اثرگذار باشد. این پرسش‌نامه 30 خصوصیت را اندازه‌گیری می‌کند و بر این اساس ارزیابی جامعی از شخصیت یک فرد ارائه می‌دهد. این آزمون به عنوان تست استعداد یابی نوجوانان انتخاب مناسبی است زیرا اطلاعات کاملی از شخصیت فرد ارائه می‌دهد.
جمع‌بندی
تست های روانشناسی استعدادیابی یکی از روش‌های مناسب برای شناخت خود و انتخاب مسیر در آینده است. دانش‌آموزان در طول تحصیل خود می‌توانند در این آزمون‌ها شرکت کنند و از نتایج آن برای ادامه تحصیل و انتخاب شغل متناسب با استعدادهای‌شان استفاده کنند. ما نیز در اینجا چند نمونه از این تست‌ها را به شما معرفی کردیم تا شناخت استعدادها و پرورش آنها برای والدین و دانش‌آموزان آسان‌تر شود. اما باید در نظر داشت که انسان موجود پیچیده‌ای است و به راحتی نمی‌توان او را در گروه یا دسته‌ای محدود کرد و تست های روانشناسی استعدادیابی فقط ابزارهایی برای شناخت بهتر استعدادها هستند و همه افراد چه خردسال و چه بزرگسال می‌توانند با این آزمون‌ها توانایی‌های خود را بسنجند و برای داشتن زندگی بهتر از نتایج آن استفاده کنند.