جایگزین‌های فضای مجازی برای کودکان

فضای مجازی و جذابیت‌های آن

شما والدین شاید خیلی از اوقات دیده‌اید که فرزندتان در حالی‌که دکمه‌های کیبورد را با سرعت و شدت می‌فشارد خیره به صفحه کامپیوتر است و با چشم‌هایش جریان بازی را دنبال می‌کند. اگر او را صدا بزنید توجه زیادی به شما نمی‌کند و آن‌چنان غرق در بازی کامپیوتری است که از محیط واقعی جدا شده است. مسلماً شما با دیدن این حالت بسیار نگران می‌شوید. فضای مجازی دنیای رنگارنگ و جذابی است که علاوه بر کودکان بزرگ‌سالان را نیز مسحور خود می‌کند. دنیایی پر از آدم‌های جدید و تجربیات متفاوت که هر بیننده‌ای را علاقه‌مند به آن می‌کند. بازی‌ها، شبکه‌های اجتماعی متنوع و جذاب، ارتباطات گسترده در سراسر جهان، دسترسی به اخبار و اطلاعات گوناگون و... همه وسوسه کننده و اغواگر هستند. در چنین فضایی که به مراتب جذابیت‌های آن برای کودکان بیشتر از دنیای واقعی است؛ والدین احساس خطر می‌کنند و فکر می‌کنند که یا فرزندان خود را از این فضا دور کنند یا مرزی واضح و مشخص میان زندگی واقعی کودکان‌شان با فضای مجازی ایجاد کنند که به این طریق آنان را از خطرات احتمالی و وابستگی به فضای مجازی حفظ کنند. وابستگی به فضای مجازی مسئله‌ای است که بسیاری از شما والدین را نگران کرده است. پس بد نیست در ادامه با چند مورد از علائمی که نشان‌دهنده وابستگی کودکان به فضای مجازی است و راه‌کارهایی برای کم کردن این وابستگی آشنا شوید.

علائم وابستگی به فضای مجازی

• اگر گوشی یا تبلت را از او بگیرید عصبانی می‌شود و بدخلقی می‌کند.
• بیشتر دوست دارد با موبایل و تبلت سرگرم شود تا با اعضای خانواده ارتباط برقرار کند.
• وقتی برای استفاده او از تبلت و گوشی زمان مشخص می‌کنید به آن توجه نمی‌کند یا زمان بیشتری از شما می‌خواهد.
• فرزند شما دوست دارد دائم با تبلت، گوشی و کامپیوتر سرگرم باشد، بازی کند یا کارتون تماشا کند.
• به بازی‌ها و سرگرمی‌های دیگر علاقه نشان نمی‌دهد و در هر موقعیتی می‌خواهد با گوشی مشغول شود.

راه‌کارهایی برای کم کردن وابستگی کودکان به فضای مجازی

• شما به عنوان والدین باید با هم متحد باشید. هدف مشخص و مشترکی برای کم کردن وابستگی کودک‌تان به فضای مجازی داشته باشید. نشان دادن هر نوع اختلاف نظر در برابر کودک، تلاش‌های شما را بی‌ثمر خواهد کرد. پس در قدم اول در این تصمیم با هم متحد باشید.
• به قوانین خود پای‌بند باشید و به یاد داشته باشید که سعی نمی‌کنید فرزندتان را کنترل کنید یا شخصیت او را تغییر دهید، بلکه فقط می‌خواهید به او کمک کنید تا از وابستگی به فضای مجازی رها شود.
• بیشتر با کامپیوتر آشنا شوید و کار با کامپیوتر، نرم‌افزارها و برنامه‌ها و فضای مجازی را یاد بگیرید. در این صورت راحت‌تر متوجه استفاده‌های فرزندتان از فضای مجازی می‌شوید.

• قوانین و محدودیت‌های معقول تعیین کنید و یک‌باره محدودیت‌های شدید برای استفاده از تبلت و گوشی و کامپیوتر وضع نکنید.
• از هرگونه مشاجره و دعوا برای کم کردن وابستگی کودکان به فضای مجازی بپرهیزید تا فرزندتان شما را دشمن خود نپندارد.
• با محبت و روی خوش با فرزندتان رفتار کنید که بفهمد دوستش دارید و قوانینی که برای استفاده از تبلت و گوشی و فضای مجازی وضع کرده‌اید به نفع اوست.
• جایگزین های مناسبی به جای فضای مجازی برای کودکان در نظر بگیرید تا کم‌کم وابستگی او را به گوشی و تبلت و ... کمتر کنید.

فعالیت‌های ورزشی

یک جایگزین سالم فضای مجازی برای کودکان فعالیت‌های ورزشی است. شرکت در کلاس‌های ورزشی و تمرین با هم‌سالان می‌تواند به کم کردن وابستگی کودکان به فضای مجازی و تبلت و موبایل کمک کند. ورزش‌های رزمی، دوچرخه‌سواری و بازی‌های دویدنی می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند. ورزش علاوه بر اینکه برای سلامت جسم مفید است به تقویت ذهن نیز کمک می‌کند و با ترشح هورمون آندروفین یا همان هورمون شادی سبب شادابی و سلامت کودکان می‌شود.

فعالیت‌های هنری

رفتن به کلاس‌های هنری و انجام فعالیت‌های خلاقانه نیز از جایگزین‌های فضای مجازی برای کودکان به حساب می‌آید. کودکانی که به موبایل و تبلت وابسته هستند از یادگیری نواختن یک ساز موسیقی، نجاری، نقاشی، مجسمه سازی، عکاسی، آشپزی و غیره لذت خواهند برد، زیرا این فعالیت‌ها قسمت‌هایی از مغز را فعال می‌کند که اطلاعات حسی را تفسیر می‌کند. این کودکان از دیدن چیزهای جدید، درک تجربه‌های نو و خلق چیزهای تازه لذت می‌برند.

فعالیت‌های خانوادگی

فعالیت‌های خانوادگی نیز می‌تواند یکی از جایگزین های فضای مجازی برای کودکان باشد. شما می‌توانید برنامه گردش در طبیعت بگذارید. به پارک یا جنگل بروید و چادر بزنید و لذت بردن از طبیعت را به فرزندتان بیاموزید. یک فعالیت ماجراجویانه در فضای باز، مانند صخره نوردی، رفتن به کوه یا انتخاب یک رودخانه برای آب‌بازی هم می‌تواند احساس بهتری به فرزندتان دهد. او در این لحظات هم از بودن در کنار خانواده لذت خواهد برد و هم گردش در طبیعت را تجربه می‌کند. شما می‌توانید به صورت خانوادگی بازی کنید. مثلا طناب‌کشی یا وسطی. حتی اگر شرایط رفتن به بیرون از خانه را ندارید می‌توانید برنامه‌ای برای بازی در خانه بچینید. بازی‌های پرهیجان برای کودکان وابسته به گوشی و تبلت می‌تواند جذاب باشد. شما با توجه به امکاناتی که در خانه دارید می‌توانید بازی‌های جالبی برای فرزندتان اختراع کنید تا توجه او را به بازی‌های کامپیوتری کمتر کنید و به این ترتیب کم‌کم وابستگی او به فضای مجازی را کاهش دهید.

بازی‌های پرهیجان برای کودکان وابسته به گوشی و تبلت می‌تواند جذاب باشد. شما با توجه به امکاناتی که در خانه دارید می‌توانید بازی‌های جالبی برای فرزندتان اختراع کنید تا توجه او را به بازی‌های کامپیوتری کمتر کنید و به این ترتیب کم‌کم وابستگی او به فضای مجازی را کاهش دهید. می‌توانید با فرزندتان برنامه‌های دیگری هم داشته باشید. مثلاً یک حیوان خانگی تهیه کنید و مسئولیت مراقبت از آن را به فرزندتان بسپارید. اصول اولیه نگهداری و غذا دادن به حیوان را به او بیاموزید و به این شکل توجه او را از فضای مجازی به مراقبت از حیوان خانگی هدایت کنید. خواندن یک داستان مهیج و مناسب سن کودک‌تان به‌صورت خانوادگی و گروهی، اجرا کردن نمایش با مشارکت اعضای خانواده، دیدن یک کارتون یا سریال مناسب سن کودک در کنار یکدیگر، هم می‌تواند به غنای روابط خانوادگی شما بیفزاید و هم زمینه‌ای ایجاد کند که فرزندتان زمان کمتری با گوشی و تبلت و فضای مجازی سرگرم شود.

بازی با هم‌سالان

در گذشته بچه‌ها زمان بیشتری را با هم‌سالان خود می‌گذراندند. بازی در کوچه با همسایه‌ها و داشتن همبازی در فامیل به کودکان کمک می‌کرد که بودن در اجتماع را تجربه کنند. یاد بگیرند که چطور با دوستان و هم‌بازی‌های خود رفتار کنند و به این ترتیب مهارت‌های زندگی اجتماعی را بیاموزند. امروزه، با تغییر شکل خانواده و تک فرزندی شدن بیشتر آنها، معاشرت‌های محدودتر و کمتر شدن رفت و آمدها، کودکان کمتر فرصت بازی با هم‌سالان خود را پیدا می‌کنند و طبیعی است که بیشتر به‌سراغ بازی‌های کامپیوتری و فضای مجازی بروند. بهتر است برنامه‌ای بریزید تا فرزندتان با هم‌سالانش آشنا شود و با آن‌ها بازی کند. او را به پارک ببرید و راهنمایی‌اش کنید با کودکان دیگر دوست شود و بازی کند یا او را در کلاسی ثبت‌نام کنید که در کنار هم‌سالانش باشد و با آنها ارتباط برقرار کند و کار گروهی انجام دهد. کودکان باید در چنین فضایی قرار بگیرند تا بتوانند روابط اجتماعی را بیاموزند. با هم‌بازی‌های خود دعوا کنند، بخندند، شوخی کنند، چیز بسازند و از تجربیات یکدیگر استفاده کنند. ایجاد یک محیط مثبت برای هم‌سالان برای مبارزه با انزوای اجتماعی و ایجاد مهارت‌های ارتباطی راه‌کار مناسبی برای درمان مشکل کودکان وابسته به فضای مجازی است.