رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش، درباره‌ی مشکل کسری آموزش به علت تعطیلی مدارس ناشی از آلودگی هوا گفت: از آن جایی که تعطیلات غیر مترقبه به یک موضوع عادی و طبیعی تبدیل شده، کارگروهی تشکیل دادیم و به اجرای یک برنامه‌ی نظام‌مند برای جبران کسری آموزش فکر می‌کنیم تا بتواند به مشکل کسری آموزش دانش آموزان کمک کند. رضوان حکیم زاده در ادامه اظهار کرد: برای جبران کسری آموزش به علت تعطیلی مدارس و آلودگی هوا، در کارگروهی که تشکیل شد، بر اساس نظرات کارشناسی و طبق تصمیم‌های اتخاذ شده در این کارگروه و با توجه به شرایط تعطیلی مدارس اقدامات کوتاه و بلندمدت تدوین شد.
یک بسته‌ی پیشنهادی در اقدامات کوتاه‌مدت تدوین شده است
معاون آموزش ابتدایی ادامه داد: یک بسته‌ی پیشنهادی در اقدامات کوتاه‌مدت تدوین شده است که طبق آن، مدارس می‌توانند از بین راه‌کارهای پیشنهادی، یکی را برای جبران کسری آموزش و تعطیلی مدارس انتخاب کنند و راه‌کار انتخابی را با توجه به شرایط مدرسه و دانش آموزان انجام دهند. وی تأکید کرد: این اقدام کوتاه‌مدت، شامل تغییرات زمان آموزش است که می‌تواند با توجه به نظر مسئولان مدارس، زمان آموزش طراحی شود. هم‌چنین می‌توانند برای این راه کار از ظرفیت روزهای پنجشنبه یا با افزایش ساعات روزانه‌ی مدارس، کسری آموزش را جبران کنند. حکیم‌زاده هم‌چنین در رابطه با مشارکت خانواده‌های دانش آموزان برای جبران کسری آموزش اظهار کرد: همکاری خانواده‌ها و استفاده از بستر فناوری‌های مجاز مطلوب از راه‌کارهای پیشنهادی دیگر برای اقدامات کوتاه‌مدت در این کارگروه است که امیدواریم والدین در این زمینه ما را یاری کنند.
استفاده از کلاس درس معکوس برای جبران کسری آموزشی
معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد هم‌چنین می‌توان از روش‌های نوین آموزش و پرورش مانند کلاس درس معکوس برای جبران کسری آموزش استفاده کرد که می‌تواند در این زمینه کارساز باشد. کلاس درس معکوس به این صورت است که معلم تدریس خود را ضبط می‌کند و در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد. دانش آموزان موظفند آن را گوش داده و زمانی که در کلاس حاضر می‌شوند مشکلات خود را با معلم در میان بگذارند و او به اشکالات آن‌ها رسیدگی کند. رضوان حکیم‌زاده با بیان این موضوع که تحقیقات و پژوهش‌های مختلفی درباره‌ی استفاده از کلاس درس معکوس انجام شده، بیان کرد این روش، یک روش موفق بوده است و می‌توان از آن به عنوان یک راه‌کار برای جبران کسری آموزش و درس‌های عقب افتاده‌ی دانش آموزان در زمان تعطیلی مدارس به هر دلیلی استفاده کرد.
برگزاری جلسه‌ای با معلمان و مدیران مدارس جهت جبران کسری آموزش
وی ادامه داد در این کارگروه مجموعه‌ای از راه‌کارها تدوین شد، ولی در نهایت شورای مدرسه باید در رابطه با هر مدرسه با توجه به شرایط دانش آموزان تصمیم نهایی را اتخاذ کند. از آن جایی که دانش آموزان در مدارس حضور ندارند و به تبع آن، معلمان نیز حضور نخواهند داشت، باید این موضوع به گونه‌ای پیش رود که بتوان از تمامی فرصت‌های باقی مانده در سال تحصیلی به بهترین روش برای جبران کسری آموزش استفاده کرد. در نهایت بعد از تصمیم‌گیری کارگروه، شورای مدرسه، جلسه‌ای را با معلمان و مدیران مدارس جهت جبران کسری آموزش و درس‌های عقب‌افتاده‌ی دانش آموزان برگزار می‌کند و تصمیم نهایی گرفته می‌شود. در اصل پیشنهادات اساسی برای جبران کسری آموزش داده شده و انتخاب هرکدام از این راه‌کارها با خود مدارس است. معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش خاطر نشان کرد، از آن جایی که هر کدام از مدارس شرایط خاص خود را دارند و جمعیت کلاس‌ها نیز متفاوت است، هر مدرسه با توجه به شرایط خود می‌تواند این موضوع را مدیریت کند و این برنامه‌های جبرانی در واقع فقط به مدارس کمک می‌کنند تا بدانند از چه راه‌کارهایی می‌توانند برای جبران کسری آموزش استفاده کنند. به غیر از تعطیلات رسمی که در تقویم کشور وجود دارند، هر تعطیلی غیر مترقبه‌ای که ناشی از حوادثی مانند سیل، زلزله و یا آلودگی هوا صورت گیرد باید برای جبران کسری آموزش در این تعطیلی‌ها، مدیران فعالیت جدی داشته باشند تا دانش آموزان تا پایان سال تحصیلی با هیچ‌گونه چالش درسی مواجه نشوند.
برنامه‌های بلندمدت برای جبران کسری آموزشی و تعطیلات مدارس
رضوان حکیم‌زاده در رابطه با اقدامات بلندمدت این‌گونه اظهار داشت برای تعطیلی مدارس ناشی از حوادث غیر مترقبه، اقدامات بلندمدت نیز داریم چرا که تعطیلی مدارس فقط به آلودگی هوا محدود نمی‌شود، بلکه ممکن است به علت بلاهای طبیعی در مناطقی از کشور مدارس تعطیل شوند. بنابراین لازم است برای جبران کسری آموزش در این شرایط برنامه‌های بلند مدت نیز داشته باشیم. یقینأ تعطیلی مدارس به دلایل غیر مترقبه موجب ایجاد چالش در فرآیند یادگیری درسی دانش آموزان می‌شود اما در تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا، سلامت دانش آموزان یک موضوع محوری است. چون برنامه‌ی درسی از قبل برنامه‌ریزی می‌شود، زمان مشخصی را برای یادگیری دانش آموزان پیش‌بینی کرده‌اند و زمانی که تعطیلی مدارس زیاد می‌شود، معلمان دچار چالش می‌شوند و تنها امید ما در این شرایط، ایثار معلمان برای جبران کسری آموزش است.
وقفه در مراحل تحصیل، کاهش انگیزه‌ی دانش آموزان و نقش والدین
فرزانه تمرچی، دکترای روان‌شناسی و استاد دانشگاه خوارزمی، در این زمینه بیان کرد ایجاد وقفه بین مراحل آموزشی باعث دور شدن دانش آموزان از فضای درسی شده و همین مسئله موجب کاهش انگیزه‌ی آن‌ها برای ادامه‌ی تحصیل می‌شود که باید برای جبران این کسری آموزش و وقفه‌ی ایجاد شده تلاش کرد. هنگام تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا، والدین می‌توانند نقش بسیار مهمی را برای جبران کسری آموزش با فراهم کردن محیطی مناسب برای مطالعه‌ی دانش آموزان ایفا کنند. هم‌چنین والدین باید بدانند که ضمن توجه به درس خواندن دانش آموزان، از تذکر دادن بیش از حد به آن‌ها به خصوص در دوران ابتدایی پرهیز کنند، چرا که نتیجه‌ی عکس خواهد داد. متأسفانه برخی از والدین تعطیلات آلودگی هوا را همانند تعطیلات نوروزی می‌دانند و شروع به دید و بازدید و سفرهای خانوادگی می‌کنند. این کار نه تنها باعث دور شدن دانش آموزان از فضای درس خواندن می‌شود بلکه به مرور میل و رغبت آن‌ها را به ادامه‌ی تحصیل کم‌تر می‌کند. در این شرایط برای جبران کسری آموزش و درس‌های عقب‌افتاده در تعطیلی مدارس بهتر است والدین به جای مسافرت و دید و بازدید از اقوام روی درس و تحصیل فرزندان خود متمرکز شوند.
برگزاری کلاس های آنلاین، راهی برای جبران کسری آموزشی
استاد دانشگاه خوارزمی برای جبران کسری آموزش در تعطیلی مدارس ناشی ازآلودگی هوا اظهار داشت: با برگزاری کلاس‌های آنلاین در روزهای تعطیل می‌توان بخشی از این کسری آموزش را جبران کرد. هم‌چنین برای این که دانش آموزان این کلاس‌ها را دنبال کنند و با دقت به درس گوش دهند، می‌توان از روش‌های مناسب آموزشی مانند تمرین و تکرار، پرسش و پاسخ و برگزاری امتحان به صورت آنلاین استفاده کرد. البته تا کنون برخی از مدارس با پیش‌بینی تعطیلی مدارس، برای جبران کسری آموزش از قبل جزوه‌های مربوطه را آماده و کلاس‌های لازم را به صورت آنلاین برگزار کردند. تمرچی با تأکید بر این موضوع که مسئولیت آموزش دانش آموزان برای جبران کسری آموزش را نباید به والدین واگذار کرد، اظهار داشت: اگر مسئولیت آموزش به والدین واگذار شود، علاوه بر روش نادرست آموزش دروس توسط آن‌ها، خود دانش آموزان نیز توجه و دقت کافی را به ارائه دروس توسط والدین ندارند. هم‌چنین ارائه‌ی حجم زیادی از مطالب در یک مدت زمان کوتاه به دانش آموزان کار نادرستی است، زیرا دانش آموزان، به خصوص در دوره‌ی ابتدایی، دامنه‌ی تمرکز پایینی دارند و توانایی یادگیری حجم زیاد دروس را در یک زمان محدود ندارند.
بیثبات و بی‌نتیجه بودن مطالب آموزشی
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات این روش برای جبران کسری آموزش، بیثبات و بی‌نتیجه بودن مطالب آموزشی است. زیرا در یک مدت زمان کم، مطالب زیادی را وارد ذهن دانش آموزان می‌کنند و همین موضوع باعث فراموشی مطالب می‌شود. از طرف دیگر تحمیل مطالب زیاد به دانش آموزان موجب درس‌گریزی آن‌ها شده که یکی از آفت‌های جدی برای نظام آموزشی کشور است. فرزانه تمرچی، دکترای روان‌شناسی و استاد دانشگاه خوارزمی در پایان درباره‌ی نگرانی خانواده‌ها بابت کسری آموزشی، بیان کرد: صحبت‌های والدین مبتنی بر تأثیر آلودگی هوا و تعطیلی مدارس بر عمل‌کرد تحصیلی دانش آموزان و افزایش حجم مطالب بعد از این تعطیلی‌ها، موجب افزایش استرس در دانش آموزان می‌شود. در نتیجه والدین باید بتوانند در این شرایط، استرس و اضطراب خود را کنترل کنند و به دانش آموزان منتقل نکنند.