افسردگی در حال تبدیل شدن به یکی از معضلات بزرگ روحی و روانی بشر در قرن 21 است. تغییر و تحولات جدی سبک زندگی، مشکلات اقتصادی، غرق شدن انسان‌ها در فضای برساخته شبکه‌های اجتماعی و محدودیت‌های فراوان بر سر دستیابی به استانداردهای زندگی جزء مسائلی هستند که در سال‌های اخیر مشکلات زیادی را برای اقشار مختلف به دنبال داشته‌اند. در این بین گروهی از نوجوانان و جوانان با مشکلات جدی‌تر مانند بحران هویت و عدم درک معنای زندگی روبه‌رو شده‌اند. بررسی‌های علمی نشان می‌دهند که بروز مشکلاتی مانند افسردگی در خانم‌ها نسبت به آقایان از شدت بیشتری برخوردار است. یکی از پیامدهای فیزیکی افسردگی، افزایش یا کاهش وزن افراد است. در این مطلب قصد داریم به بررسی رابطه افسردگی و اضافه وزن یا کاهش وزن بپردازیم. حتما تا پایان با ما همراه باشید.
رابطه افسردگی و اضافه وزن یا کاهش وزن
یافته‌های علمی درباره افسردگی با مجموعه‌ای از نتایج همراه هستند. محققان رابطه افسردگی و کاهش وزن یا افزایش آن را مورد مطالعه قرار داده‌اند. هر یک از این تحقیقات هم به نتایج جالب توجهی منتهی شده است. در مجموع می‌توان گفت که افسردگی می‌تواند هم اضافه وزن را در پی داشته باشد و هم کاهش وزن. بر این اساس انواع افسردگی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. برخی از افراد در اثر عوارض ناشی از افسردگی، دچار افزایش وزن می‌شوند. این در حالی است که عده‌ای دیگر کاهش وزن شدیدی را تجربه می‌کنند. تغییرات فیزیکی بدن، حالت تهوع، عوارض دارویی، تغییر در وضعیت اشتها، انزوا و کاهش فعالیت بدنی و ... از جمله فاکتورهایی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز افزایش یا کاهش وزن باشند.
حتی گاهی اوقات، برخی افراد هر دو وضعیت چاقی و لاغری مفرط را در دوره افسردگی تجربه می‌کنند. باید توجه داشته باشید که رابطه افسردگی و اضافه وزن، دو سویه است. یعنی همان‌طور که افسردگی منجر به تغییر وزن می‌شود، افزایش یا کاهش شدید وزن هم ممکن است وضعیت افسردگی افراد را تشدید کند. به‌همین دلیل است که باید چالش تغییرات فیزیکی در اثر افسردگی را جدی گرفت.
افسردگی باعث چاقی می‌شود یا کاهش وزن؟
اشاره کردیم که رابطه افسردگی و اضافه وزن یا کاهش وزن در هم تنیده و بعضا پیچیده است. در چنین شرایطی چند فاکتور کلیدی وجود دارد که باید در این زمینه روی آن‌ها تمرکز کنیم.
افسردگی می‌تواند سوخت و ساز بدن را دستخوش تغییر کند. ترشح طبیعی هورمون‌ها در بدن را با اختلال روبه‌رو کند. اتفاقاتی که تغییرات فیزیکی زیادی را در بدن افراد به‌وجود می‌آورد. نتیجه این تغییرات بدون تردید روی وزن افراد هم خودنمایی می‌کند. به‌طوری که در مواردی افزایش وزن را در پی دارد و گاهی اوقات نیز زمینه‌ساز لاغر شدن فرد می‌شود.
برای مدیریت افسردگی معمولا داروهایی تجویز می‌شود. بسته به شدت افسردگی، نوع داروها نیز تغییر می‌کنند. در مواردی که خطرات جسمی در اثر افسردگی افراد را تهدید می‌کنند، طبیعی است که روانپزشکان به‌سراغ داروهای سنگین با دوز بالا می‌روند. هر یک از داروهایی که برای افسردگی تجویز می‌شوند نیز معمولا با سطحی از عوارض همراه هستند. به‌عنوان مثال می‌توان به ونلافاکسین اشاره کرد که معمولا حالت تهوع شدیدی را به‌همراه می‌آورد. این اتفاق طبیعی است که تمایل افراد را برای خوردن کاهش می‌دهد. چراکه دوست ندارند، دائما با حالت تهوع دست و پنجه نرم کنند. آنهدونیا به شرایطی گفته می‌شود که فرد در اثر آن تمایل خود برای انجام کارهای مورد علاقه‌اش را از دست می‌دهد. این موضوع می‌تواند الگوهای غذایی فرد را به‌کلی دستخوش تغییر کند.
رابطه افسردگی و کاهش وزن را باید در از دست دادن اشتها یا پرخوری هم جستجو کرد. بعض نوجوانان و جوانان در اثر افسردگی، اشتهای خود را به‌کلی از دست می‌دهند. به‌طوری که هیچ تمایلی برای خوردن غذا از خود نشان نمی‌دهند. وعده‌های غذایی یکی پس از دیگری از راه می‌رسند بدون اینکه آن‌ها حتی لب به غذا بزنند. این موضوع باعث ضعیف شدن بدن آن‌ها به‌دلیل کاهش وزن شدید در کوتاه مدت می‌شود. در مقابل برخی دیگر در اثر افسردگی به‌دام پرخوری می‌افتند. در واقع خوردن زیاد به آن‌ها کمک می‌کند کمی از زیر بار فشار روانی خود را رها کنند. در این حالت به‌یکبار افزایش وزن زیادی برای نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود که آن‌ها از فرم ایده‌آل بدنی خارج شوند. موضوعی که به‌خصوص برای نوجوانان و جوانان دختر در شدت پیدا کردن افسردگی تاثیر جدی دارد.
مسئله دیگر در رابطه افسردگی و اضافه وزن، کاهش تحرک و فعالیت بدنی افراد است. نوجوانان و جوانان در پی افسردگی کنج عزلت بر می‌گزینند. حضور خود در اجتماع را به‌حداقل می‌رسانند. به‌همین دلیل فعالیت بدنی آن‌ها تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. این اتفاقی است که به‌مرور زمان می‌تواند افزایش وزن را برای آن‌ها در پی داشته باشد. به‌همین دلیل اطرافیان نباید نسبت به موضوع گوشه‌گیری فرد افسرده بی‌تفاوت باشند؛ چرا که این اتفاق هم نه‌تنها مشکلات اضافه وزن را در پی دارد، بلکه موجب شدت پیدا کردن عوارض روحی و روانی آن‌ها می‌شود.
آیا راهی برای کنترل وزن در دوره افسردگی وجود دارد؟
اقدامات خودسرانه و غیرعلمی برای جلوگیری از افزایش یا کاهش وزن در دوره افسردگی نه‌تنها کمکی به حل مشکل نمی‌کند، بلکه ممکن است چالش‌های بیشتری را برای نوجوانان و جوانان در پی داشته باشد. واقعیت این است که مواجهه با چالش افسردگی یک مسئله کاملا علمی است که نیاز به دانش تخصصی دارد. بنابراین لازم است که حتما از مشاور روانشناسی کمک بگیرید. در صورت نیاز مشاور شما را به روانپزشک ارجاع می‌دهد. سپس با مشورت متخصص تغذیه اقدامات لازم را برای جلوگیری از کاهش یا افزایش شدید وزن توصیه می‌کند.
کلام پایانی
آنچه باید درباره رابطه افسردگی و اضافه وزن یا کاهش وزن به‌خصوص در بین نوجوانان و جوانان بدانید را با هم بررسی کردیم. در پایان لازم است تاکید کنیم حتما تغییر وزن را به‌عنوان یکی از نشانه‌های افسردگی شدید جدی بگیرید. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند گرفتاری‌های جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد. اگر تجربه مشابهی در این زمینه دارید، برای ما درباره راهکارهایی که در مسیر غلبه بر افسردگی پشت سر گذاشتید، بنویسید.