یکی از مشکلات کودکان که گاهی تا بزرگسالی نیز با آن‌ها سرو کار دارند، دندان‌قروچه است. این رفتار معمولاً در شب و هنگام خواب رخ می‌دهد. البته بروز دندان قروچه در طول روز نیز شایع است. این رفتار اگر به طور مداوم انجام گیرد، به مرور باعث خوردگی لثه‌ها و استخوان‌های حمایت کننده‌ی آن‌ها می‌شود. در حالت کلی علت دندان‌قروچه اضطراب و استرس‌های شدید است. متأسفانه برخی از والدین با دیدن این عمل در فرزندانشان واکنش‌های تند و نامناسبی از خود بروز می‌دهند. از این رو ریشه‌های تنش و تشویش را در کودکانشان افزایش داده و آن‌ها را در معرض ابتلا به اختلالات رفتاری قرار می‌دهند. اصولاً برای حل مشکلات کودکان در این زمینه مصرف دارو توصیه نمی‌شود. اما در موارد شدید که ریشه‌ی عصبی دارند، پزشکان برای درمان، داروهایی از قبیل گاباپانتین، پرو پرانول و بوسپیرون تجویز می‌کنند. اما علائم دندان قورچه در کودکان چیست و چه راه‌های درمانی دارد را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
دندان قروچه چیست و با چه مشکلاتی همراه است؟
دندان‌قروچه به عادت ساییدن دندان‌ها به یکدیگر گفته می‌شود، نام علمی آن بروکسیسم است و معمولاً در هنگام خواب رخ می‌دهد. این رفتار اغلب با درد در ناحیه‌ی فک، خواب آلودگی در طول روز، عدم تمرکز، عصبی بودن بیش از حد، بیماری‌های گوارشی و تنفسی همراه است.
مشکلات کودکان و علت دندان‌قروچه در آن‌ها
برخی کودکان زمانی که تحت تأثیر فشارهای روانی، استرس و ناراحتی‌های شدید قرار می‌گیرند، قادر به بیان احساسات خود نیستند. به همین دلیل گاهی هیجانات را به صورت دندان‌قروچه نشان می‌دهند. سه علت بروز این رفتار در کودکان عبارت‌اند از: 1- رفتار اشتباه والدین: گاهی اوقات برخوردهای نامناسب پدر و مادر در تربیت کودکان باعث بروز این اختلال روانی در آن‌ها می‌شوند. رفتارهایی مانند پرخاشگری، قهر، بی‌توجهی، نادیده گرفتن و ... آسیب‌های روحی سنگینی را به بچه‌ها وارد می‌کنند. 2- مشکلات روانی: فشارهای عصبی، عصبانیت، استرس، اضطراب، تغییر در روند زندگی، مسائل خانوادگی و ... از مشکلات روانی بروز این مشکل محسوب می‌شوند. 3- مشکلات جسمانی: وجود بیماری‌های مختلف در بچه‌ها مانند عفونت گوش، مشکلات لثه، انگل، آلرژی، مصرف نامناسب دارو به خصوص آمفتامین و ... باعث بروز بروکسیسم در بچه‌ها می‌شوند. نامنظم بودن دندان‌ها نیز باعث می‌شود، هنگام خواب به درستی روی یکدیگر قرار نگیرند. همین موضوع موجب اعمال فشار روی دندان‌ها می‌شود.
عوارض بروکسیسم
همان‌طور که می‌دانید بچه‌ها برای رشد به خواب کافی نیاز دارند. بنابراین مشکلاتی از قبیل خر و پف، ساییدن دندان‌ها و ... موجب ایجاد خلل در روند خواب آن‌ها می‌شوند. این رفتار همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های مغزی، قلبی و عروقی را در بزرگسالی افزایش می‌دهد. بروکسیسم اگر به صورت مداوم و با شدت زیاد انجام گیرد، باعث شکستگی، شل شدن، افتادن و ساییده شدن مینای دندان می‌شود. دندانپزشکان در این شرایط معمولاً اقدام به گذاشتن بریج یا پل، روکش، عصب‌کشی، ایمپلنت و دندان مصنوعی می‌کنند. این رفتار علاوه بر ایجاد مشکلات دندان و لثه، موجب کاهش شنوایی، بروز بیماری‌های مرتبط با فک، مفاصل، عضلات صورت و تغییر در شکل ظاهری و تورم در کنار فک پایین (به علت قفل شدن دندان‌ها) می‌شود. از آن‌جا که این رفتار ریشه‌ی روانی دارد، نادیده گرفتنش مشکلات کودکان را تشدید می‌کند.
چگونه تشخیص دهیم فرزندمان دچار اختلال بروکسیسم شده است؟
از آن‌جا که کودکان متوجه این رفتار خود نمی‌شوند، پس تشخیص وجود این اختلال بر عهده‌ی والدین خواهد بود. یکی از روش‌های شناسایی این مشکل، زیر نظر گرفتن بچه‌ها هنگام خواب است. اگر دچار این اختلال باشند، حتماً صدای ساییدن دندان‌ها را خواهید شنید. در صورتی که هر کدام از علائم این اختلال از قبیل درد در ناحیه‌ی فک، لثه، دندان و ... را در فرزندتان مشاهده کردید، جهت ریشه‌یابی و درمان آن اقدام کنید.
راه‌های درمان اختلال بروکسیسم
قبل از هر اقدامی جهت درمان باید کودکتان را از نظر روحی و روانی تحت نظر بگیرید. اعتماد آن‌ها را با در آغوش کشیدن و نوازش جلب کنید. سپس درباره‌ی مسائل و مشکلاتش با او صحبت کنید. نوع رفتار و حمایت شما می‌تواند از میزان رنجش و عصبانیت درونی بچه‌ها بکاهد و حتی آن را را از بین ببرد. کارهایی نظیر بازی با کودکان، دوش آب گرم و ماساژ کودکان قبل از خواب در این مسئله تأثیرگذارند. در این بخش از مقاله به چند روش مفید خانگی برای بهبود وضعیت بچه‌ها اشاره می‌کنیم. 1- قبل از به کار بردن روش‌های مختلف، علت اصلی بروز ساییدن دندان‌ها را پیدا کنید. زیرا هر شیوه‌ای برای درمان باید تا حد زیادی مبتنی بر علل ایجاد آن باشد. به طور مثال اگر انگل (کرم روده) علت دندان‌قروچه‌ی کودکتان است، سیستم ایمنی بدن فرزندتان را با دادن غذاهای مقوی تقویت کنید. در این وضعیت مواد غذایی از قبیل لبنیات پروبوتیک، سیر، دارچین، زردچوبه و فلفل به بهبود بیماری کمک بسیار زیادی می‌کنند. 2- یکی از روش‌های کاهش اضطراب و استرس در افراد، ورزش کردن است. پس با انجام بازی‌های مختلف فعالیت‌های هوازی کودکتان را افزایش دهید. با این کار علاوه بر کاهش مشکلات فرزندتان، رابطه و پیوند قوی‌تری بین شما و او برقرار خواهد شد. 3- همان‌طور که می‌دانید بچه‌ها ظرفیت بسیار کمی در پردازش استرس‌های روزانه دارند. در این شرایط آن‌ها معمولا با رفتارهایی مثل پرخاشگری و مشکلات جسمی از قبیل دل‌درد و ساییدن دندان‌ها به هم احساس خود را نشان می‌دهند. شما به عنوان پدر و مادر در این موقعیت موظفید، محیط زندگی فرزندتان را از هرگونه عامل استرس‌زا دور کنید. در این مسئله می‌توانید از مشاوران و روانشناسان کودک نیز کمک بگیرید. 4- همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم، کیفیت خواب بچه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین محل خواب فرزندتان را با قرار دادن چراغ‌خواب و یا پخش موسیقی آرام سرشار از آرامش کنید. برای کودکتان داستان بخوانید. او را نوازش کنید. با انجام این کارها اختلالات خواب را در او کاهش می‌دهید. 5- از آن‌جا که این رفتار باعث آسیب به دندان‌ها و لثه می‌شود، کودکتان را نزد دندانپزشک ببرید. نوعی گارد برای این مشکل تعبیه شده است که مانع از بروز آسیب‌های ناشی از بروکسیسم هنگام خواب می‌شود. همان‌طور که در این مقاله متوجه شدید، اصلی‌ترین علت دندان‌قروچه در کودکان مشکلات روانی است. بنابراین مراقب رفتار و نیازهای عاطفی فرزندتان باشید. برای حل مشکلات کودکانتان می‌توانید با مشاوران و متخصصان در این زمینه مراجعه کنید. آن‌ها به خوبی مشکلات را ریشه‌یابی می‌کنند و با تجویز درمان‌های خانگی و یا داروهای مناسب در این فرآیند به شما کمک خواهند کرد.