اگر تنها دو دهه به عقب بازگردید، برای پیگیری اخبار دو راه بیشتر پیش روی شما وجود نداشت. یا باید به‌سراغ روزنامه‌ها می‌رفتید و یا اینکه پای اخبار تلویزیون می‌نشستید. این در حالی است که امروز سرعت انتشار اخبار به‌حدی بالاست که عملا تلویزیون و روزنامه‌ها از چرخه خبررسانی خارج شده‌اند. به‌کمک شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها اخبار صحیح و نادرست ظرف چند ثانیه در سراسر دنیا مخابره می‌شوند. در چنین شرایطی سطح دسترسی به اخبار برای اقشار مختلف نیز بسیار افزایش یافته است. به‌طوری که حتی کودکان هم به‌سرعت در جریان حوادث گوناگون قرار می‌گیرند.
در این بین یکی از دغدغه‌های والدین، محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی است. اخباری که متاسفانه هر روز به شیوه‌های مختلف تکرار می‌شوند. یک روز به‌صورت همه‌گیری کرونا و روزی دیگر در قالب جنگ و حملات تروریستی به‌سراغ ما می‌آیند. اگر شما هم به‌دنبال راهی برای جلوگیری از آسیب‌های روحی و روانی فرزندان خود در مواجهه با اخبار منفی هستید، حتما این مطلب را تا پایان دنبال کنید. در اینجا 8 نکته کاربردی را مرور خواهیم کرد که از تحقیقات کارشناسان روانشناسی و تربیتی به‌دست آمده‌اند.
برای محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی آن‌ها را تحریک نکنید؛
حدیثی از رسول گرامی اسلام، حضرت محمد (ص) در کتاب میزان الحکمه نقل شده که بی‌ارتباط با موضوع محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی نیست. پیامبر اسلام می‌فرمایند که "انسان نسبت به چیزی که از آن منع می‌شود، حرص می‌ورزد." این جمله برخاسته از واقعیت است که همه ما در زندگی روزمره خود تجربه کرده‌ایم. بر همین اساس ایده خاموش کردن تلویزیون یا بستن صفحات خبری در رایانه و موبایل هنگام حضور کودکان، احتمالا چندان راه مناسبی برای دور نگهداشتن آن‌ها از خبرهای منفی نیست؛ چرا که این کار باعث می‌شود آن‌ها با علاقه بیشتری به‌دنبال آن خبری بروند که شما مانع از اطلاع‌شان شده‌اید. حتی ممکن است با ذهن سیال خود دست به تخیل درباره آن موضوع بزنند. اتفاقی که می‌تواند به‌مراتب تاثیرات منفی بیشتری در مقایسه با خبر اصلی روی کودکان بگذارد.
اجازه غرق شدن در اخبار را به‌کودکان ندهید؛
مدل کاری خبرگزاری‌ها به‌گونه‌ای است که مخاطب خود را به گرداب اخبار می‌کشانند. به‌طوری که بلافاصله در پایان یک خبر، تعدادی لینک خبری مرتبط با آن موضوع را در معرض دید افراد قرار می‌دهند. یا اینکه در حین خواندن خبر، پیغام‌هایی در صفحه ظاهر می‌شود که افراد را به خواندن مطالب دیگر دعوت می‌کنند. شما به‌عنوان والدین نباید اجازه دهید که فرزندان‌تان در دام خبرگزاری‌ها گرفتار شوند. بهترین راه برای این منظور آن است که پس از مواجهه کودک‌تان با خبری منفی از او بخواهید که به‌جای جستجوی بیشتر درباره ابعاد مختلف آن، درباره موضوع مد نظر با شما به‌گفت‌وگو بنشیند. سپس شما باید از هنر خود برای مدیریت اوضاع به منظور کاهش تلخی اخبار منتقل شده به فرزندان خود استفاده کنید. لازم نیست به آن‌ها دروغ بگویید؛ اما به‌همان نسبت هم نباید همه واقعیت را با آن‌ها در میان بگذارید.
به فرزندان خود اطمینان دهید در امنیت هستند؛
آنچه باعث می‌شود یک خبر منفی تاثیر مخرب شدیدی روی فکر و ذهن کودکان داشته باشد، احساس عدم امنیت است که وجودشان را فرا می‌گیرد. شما باید به‌عنوان والدین به فرزندان خود اطمینان دهید که در امنیت کامل هستند. در واقع والدین باید این احساس را به کودکان خود انتقال دهند که می‌توانند از آن‌ها در برابر هر حادثه منفی مقابله کنند. اگر فرزند شما بداند که می‌تواند به والدین خود تکیه کند، بار روانی زیادی را متحمل نخواهد شد. به‌جای صحبت‌های کلی، روی نقاط عطف تاکید کنید که به آن‌ها نشان می‌دهد در محیط امنی قرار دارند و قرار نیست اتفاق منفی برایشان رخ دهد. نباید احساسات آن‌ها را سرکوب کنید. بلکه باید پاسخ‌های منطقی و دلگرم کننده پیش رویشان بگذارید. این بهترین راه برای محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی است.
شرایط را برای کودکان عادی و طبیعی جلوه دهید؛
لازم نیست نگرانی خود را در رابطه با اخبار منفی در برابر کودکان مخفی کنید. این موضوع باعث می‌شود که شرایط برای آن‌ها بیش از پیش غیرعادی جلوه کند. به آن‌ها توضیح دهید که اخبار منفی برای شما هم نگران کننده است؛ اما در عین حال با رفتار خود نشان دهید که می‌توان نگرانی‌ها را به‌خوبی مدیریت کرد. با این کار به‌صورت غیرمستقیم به‌کودکان خود نشان می‌دهیم که لازم نیست احساسات خود را مخفی کنند. در عین حال آن‌ها از شما یاد می‌گیرند که چگونه بر افکار منفی غلبه کنند.
شرایط سنی فرزندان خود را در نظر بگیرید؛
بدیهی است که همه کودکان خلق و خوی یکسانی ندارند. همچنین در برابر اخبار منفی هم واکنش یکسانی از خود به‌نمایش نمی‌گذارند. بنابراین لازم است که گاهی اوقات در خصوص یک خبر منفی به‌صورت جداگانه با فرزندان خود صحبت کنید. چراکه بعضا توضیحی که ارائه می‌کنید، برای یکی از آن‌ها قانع کننده نیست. شرایط سنی و روحیه فرزندان خود را در این زمینه مد نظر قرار دهید. این نکته مهم را محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی نادیده نگیرید.
در زمان مناسب با کودکان خود صحبت کنید؛
وقتی درباره یک خبر منفی با کودکان خود صحبت کنید که خودتان به آن کنار آمده‌اید. این امکان وجود دارد که آن‌ها شروع به پرسیدن سوال در رابطه با یک موضوع در زمان نامناسب کنند. در چنین شرایطی به آن‌ها توضیح دهید که متوجه سوال‌شان شده‌اید و مایلید که در زمان دیگری در این باره با آن‌ها صحبت کنید. از آن‌ها بخواهید که کمی بعد سوال‌شان را یادآوری کنند تا درباره آن با هم تبادل نظر کنید.
دست کودکان خود را برای پرسیدن سوال باز بگذارید؛
معمولا در مواجهه با اخبار منفی سوء تفاهم‌های زیادی برای کودکان به‌وجود می‌آیند. به‌همین دلیل لازم است که شما با حوصله تک‌تک ابهامات آن‌ها را برطرف کنید. برای این منظور اجازه دهید که سوالات خود را آزادانه مطرح کنند. حتی اگر لازم است یک سوال را چند بار به‌شکل‌های مختلف پاسخ دهید. در غیر این صورت ممکن است در ذهن خود پاسخ‌هایی به‌مراتب هولناک‌تر از واقعیت برای سوالات‌شان بسازند. موضوعی که آثار مخرب آن بعضا از کنترل خارج می‌شود.
صادق باشید؛
فراموش نکنید که شما تنها مرجعی نیستید که کودکان می‌توانند پاسخ سوالات‌شان را از آن دریافت کنند. بنابراین نباید اعتماد آن‌ها نسبت به خود را با طرح مسائل غیرواقعی از بین ببرید. اجازه دهید حقیقت را از زبان شما بشنوند که دل‌سوز آن‌ها هستید. حتی اگر پاسخ یک سوال را نمی‌دانید که هم از آن‌ها فرصت بخواهید تا بعدا پاسخگو باشید.
کلام پایانی
چقدر خوب بود اگر این امکان وجود داشت که برای محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی، می‌شد جلوی شنیدن اخبار را از سوی آن‌ها گرفت. اما واقعیت این است که تقریبا دسترسی به این هدف در دنیای امروز غیرممکن شده است. در چنین شرایطی خیلی مهم است که نکات فوق را برای جلوگیری از آسیب روحی و روانی فرزندان خود در برابر اخبار منفی به‌کار بگیرید. اگر در این زمینه تجربه مثبتی دارید، حتما با ما در میان بگذارید. به‌نظر شما بهترین راه برای محافظت از کودکان در برابر اخبار منفی چیست؟