رشته مهندسی اپتیک و لیزر در زیر گروه رشته‌ی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاه‌هایی که می‌توان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی می‌باشد. همچنین می‌توان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی اپتیک و لیزر ادامه تحصیل داد.
معرفی رشته
این رشته یکی از رشته‌های گروه ریاضی و یکی از شاخه‌های مهم علم ریاضی و فیزیک است. رشته مهندسی اپتیک و لیزر یکی از رشته‌های جذاب و جدید در علوم مهندسی است که با مطالعه و کاربرد نورها سروکار دارد و جزو رشته‌های پر کاربرد در زمینه‌های مختلف پزشکی، صنعتی، هنری و عکاسی و ... است. در رشته مهندسی اپتیک و لیزر دانشجویان با انواع لیزر و اپتیک و کاربردهای آنها، اسپکتروسکوپی لیزری (اندازه‌گیری طول موج و فرکانس)، فنآوری ساخت قطعات اپتیکی و...آشنا می‌شوند و قادر به طراحی و ساخت تجهیزات اپتیکی و لیزری موردنیاز در زمینه‌های مختلف می‌باشند.
دانش اپتیک و لیزر پیشرفت‌های فراوانی در دهه‌های اخیر داشته است که با توجه به آینده درخشان و کاربردهای روزافزون آن، تربیت کادر متخصص آشنا به زیر بناهای نظری و مسلط به مبانی عملی، لازم به نظر می‌رسد. هدف از ایجاد دوره کارشناسی مهندسی اپتیک و لیزر آموزش مبانی علمی اپتیک و کاربرد آن در تجهیزات اپتیکی، اپتوالکترونیکی و لیزری است. در فناوری پیشرفته و به ویژه در صنایع دفاعی، تولید، انتشار و به کارگیری نور، آشکارسازی آن در نواحی مختلف بینایی و بر هم کنش نور با ماده، از مسائل مهم به شمار می‌آیند در این راستا به متخصصینی که بتوانند همکاری لازم را در طراحی و محاسبات ساخت و نگهداری تجهیزات اپتیکی، اپتوالکترونیکی و لیزری به عهده گیرند، به شدت احساس می‌شود.
گرایش‌های رشته
- کارشناسی: اپتیک، لیزر، بیو الکترونیک؛
- کارشناسی ارشد: اپتیک، لیزر، بیو الکترونیک؛
- دکتری: اپتیک و لیزر؛
دانشگاه‌های برتر
- داخل کشور: دانشگاه بناب، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشگاه صنعتی ارومیه، دانشگاه صنعتی مالک اشتر (محل تحصیل اصفهان- شاهین شهر)، دانشگاه غیرانتفاعی خیام مشهد، مؤسسه غیرانتفاعی عبدالرحمن صوفی رازی؛
- خارج کشور: دانشگاه روچستر، دانشگاه فلوریدا مرکزی، مؤسسه فناوری رز هولمن، دانشگاه دیتون و دانشگاه ایتمو روسیه؛
مهارت‌های مورد نیاز
- توانایی حل مسئله
- تسلط بر دروس ریاضی و فیزیک
- توانایی کار در فضای بیمارستانی
- علاقه‌مند به رشته و حوزه اپتیک و لیزر
- آشنایی با نرم‌افزارهای گوناگونی مثل Zemax، MATLAB ، و ...
- توانایی استفاده از تجهیزات علمی مختلف از جمله گالری منبع و طی فسنج
شرح وظایف مهم
- تحلیل عملکرد سیستم یا نیازهای عملیاتی
- راه‌اندازی و انجام آزمایش‌های بینایی‌سنجی لیزری
- انجام تحقیقات در حوزه‌های لیزر و اپتیک و اپتوالکتریک
- مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه علم اپتیک و لیزر
- کنترل کیفیت روش‌های به کار برده شده در صنایع اپتیکی و لیزری
- طراحی، نگهداری و تعمیر سیستم‌ها و تجهیزات
- شناخت راه‌اندازی و به‌کارگیری سیستم‌های دارای تجهیزات
- اجرای طرح‌های کاربردی لیزر در زمینه‌های مختلف
- توسعه سیستم‌های نوری یا انعکاسی محصولات
بازار کار
در سال‌های اخیر با پیشرفت گسترده تکنولوژی‌های نوین نظیر رشته مهندسی اپتیک و لیزر، ما شاهد رشد فرصت‌های شغلی نسبتاً خوبی برای فارغ‌التحصیلان این رشته در ایران شده‌ایم. رشته مهندسی اپتیک و لیزر برای افرادی که پشت‌کار و علاقه زیادی داشته باشند، بسیار خوب است. چرا که بازار کار و تنوع فرصت‌های شغلی این رشته در آینده وسعت می‌یابد. فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر تحت عنوان مهندس اپتیک و لیزر در بخش‌های گوناگون صنعتی، پزشکی، و ... استخدام می‌شوند. به دلیل آینده روشنی که برای بازار کار این رشته دیده می‌شود، می‌توان انتظار درآمد خوب هم داشت. البته میزان حقوق و درآمد آنها متناسب با حوزه کاری، شرایط جامعه و مهارت و توانمندی‌هایشان متفاوت است. مشاغل مهندسی اغلب رقابتی بوده و فارغ‌التحصیلان و متخصصانی که علم، دانش و مهارت بیشتری دارند معمولاً فرصت شغلی بهتری نیز به دست می‌آورند.
موقعیت شغلی
سو تفاهم
- کاربرد پزشکی: از باریکه لیزر 90 درصد به عنوان چاقوی جراحی برای برش‌های بسیار دقیق استفاده می‌شود. این برش‌ها با استفاده از میکروسکوپ هدایت می‌شوند و در مقایسه با جراحی با چاقوی معمولی خونریزی را به شدت کاهش می‌دهد. همچنین پرتو لیزر برای ضدعفونی کردن، درمان‌های پوستی و ... کاربرد دارد. در زمینه علوم وابسته به پزشکی همچون زیست‌شناسی لیزر یکی از بهترین وسایل شناسایی است. شناسایی ترکیبات DNA ، مطالعه سلول‌ها و هموگلوبین خون و بسیاری موارد دیگر همگی با استفاده از پرتو لیزر قابل انجام می‌باشد.
- کاربرد صنعتی: در کارهای صنعتی از قبیل جوش‌کاری، برش، سوراخ‌کاری، حکاکی، ترمیم سطح و آلیاژسازی، لیزر نقش اساسی ایفا می‌کند. ساخت ریز تراشه‌ها که انقلابی را در تکنولوژی کامپیوتر و تلفن همراه و ... ایجاد کرده بدون استفاده از پرتو لیزر غیر ممکن است.
- کاربرد پژوهشی: لیزر به عنوان یکی از اساسی‌ترین وسایل شناسایی در آزمایشگاه‌های فیزیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکثر تداخل سنج‌ها و اسپکترومترها با لیزر کار می‌کنند. هم خط کردن وسایل اپتیکی و فاصله‌سنجی از دیگر کاربردها می‌باشد. اندرکنش لیزر با مواد مختلف آزادکننده انرژی بزرگی است که از آن می‌توان برای ساختن تفنگ الکترونی و یونی استفاده کرد. همچنین این فرآیند می‌تواند منجر به واکنش‌های گداخت گرما هسته‌ای یا به عبارتی Inertial Con nement Fusion شود که منبع انرژی آینده بشر است.
شرایط تحصیل در خارج از کشور
اغلب فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی اپتیک و لیزر، برای یافتن شغل با درآمد بالا و یا ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه‌های برتر جهان، پس از پایان دوره تحصیل خود قصد مهاجرت می‌کنند. این رشته به دلیل کاربردهای فراوان در صنعت و درمان و... برای جوامع و دولت‌ها بسیار سودمند می‌باشد. در کشورهایی نظیر آمریکا، روسیه، کانادا، سوئد، آلمان و...، به این رشته توجه بیشتری شده است و بازار کار بیشتری برای مهندسان این رشته دانشگاهی وجود خواهد داشت. علاقه‌مندان به ادامه تحصیل در این رشته می‌توانند با انجام کارهای پژوهشی و داشتن مدرک زبان انگلیسی برای تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور اقدام نمایند. همچنین فارغ‌التحصیلان این رشته بعد از پایان تحصیلات خود در مقطع کارشناسی هم می‌توانند در این دانشگاه ادامه تحصیل دهند و هم وارد بازار کار شوند.