رشته مهندسی راه آهن در زیر گروه رشته‌ی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاه‌هایی که می‌توان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی می‌باشد. همچنین می‌توان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی راه آهن ادامه تحصیل داد.
گزیده‌ای از آن‌چه باید درباره‌ی مهندسی راه آهن بدانید؛
معرفی رشته
حمل و نقل یکی از عوامل اصلی و تعیین‌کننده در دنیای امروز است که در اقتصاد، فرهنگ و در همه شئون اجتماعی جوامع، نقش چشم‌گیر و حیاتی دارد. در میان انواع حمل و نقل، حمل و نقل ریلی از مزیت‌های بسیاری برخوردار است و کشورهای صنعتی و نیمه صنعتی از گذشته‌های دور به این پدیده پرارزش پرداخته و شبکه حمل و نقل خود را با حمل و نقل ریلی تجهیز کرده‌اند که می‌توان گفت هدف در کشورهای صنعتی پیشرفته رسیدن سریع از مبدأ به مقصد و امکان جا به جایی پرحجم مسافر و کالا از طریق حمل و نقل ریلی پیشرفته است. در واقع راه آهن یکی از بخش‌های اصلی سیستم حمل و نقل هر کشوری است که ایران نیز از این ماجرا مستثنی نیست. با توجه به افزایش مسیرهای ریلی در داخل کشور و ارتباط با کشورهای همسایه از طریق حمل و نقل ریلی و همچنین با پیشرفت‌های صورت گرفته در این بخش، نیاز به تخصصی‌سازی آن نیز احساس می‌شود به همین منظور رشته‌های مختلفی در حوزه راه آهن و سیستم ریلی ایجاد شده است.
مهندسی راه آهن از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تخصص‌های لازم جهت ایجاد، نگهداری و توسعه سیستم حمل و نقل ریلی هر کشور محسوب می‌شود. این رشته با مسائلی از جمله کنترل و هماهنگی فعالیت‌های ریلی، طراحی زیرسازی و روسازی راه آهن، استفاده مؤثر از وسایل نقلیه ریلی، ماشین‌آلات، روسازی خط و افزایش کارایی سازمان‌های حمل و نقل ریلی سروکار دارد. در این دوره تکنولوژی و علوم روش‌های بهره‌برداری، شناسایی مسیرهای گوناگون راه‌آهن و مهارت در بهره‌گیری از اجزای متشکل راه آهن (انسان، ریل، لوکوموتیو، واگن، ماشین‌آلات خطی، ساختمان و ابنیه مسیر، تأسیسات، علائم و ارتباطات) به منظور رسیدن به سطح بالای کیفیت و کمیت در خدمات راه آهن ارائه می‌گردد.
گرایش‌های رشته
- کارشناسی: مهندسی ماشین‌های ریلی، مهندسی خط و سازه‌های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی؛
- کارشناسی ارشد: مهندسی ماشین‌های ریلی، مهندسی حمل و نقل ریلی، کنترل و علائم، مهندسی خطوط راه آهن و مهندسی راه آهن برقی؛
- دکتری: مهندسی راه آهن خطوط و سازه‌های ریلی، مهندسی راه‌آهن ماشین‌های ریلی؛
دانشگاه‌های برتر
- داخل کشور: دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی کرمانشاه، دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه تبریز؛
- خارج کشور: دانشگاه واترلو کانادا، دانشگاه ملی راه آهن روسیه، دانشگاه آخن آلمان، دانشگاه کالیفرنیا برکلی، دانشگاه استنفورد، دانشگاه ماساچوست، دانشگاه کرنل و موسسه فناوری جورجیا؛
مهارت‌های مورد نیاز
- روابط اجتماعی بالا
- سخت‌کوش و جدی
- مهارت کار با کامپیوتر
- تسلط به زبان انگلیسی
- دقت بالا و توجه به جزئیات
- تسلط بر دروس ریاضی و فیزیک
- توانایی مدیریت و سازمان‌دهی
- علاقه‌مند به کارهای اجرایی
- اطلاعات و مهارت‌های فنی خوب
- توانایی کار در شرایط سخت و دشوار
- توانمند در پژوهش و برنامه‌ریزی مستقل
- توانایی بالا در کار کردن با ابزارهای مختلف مرتبط
شرح وظایف مهم
- عیب‌یابی شکست‌های جزئی
- طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی
- اطمینان از کتابچه‌ها و کتابچه‌های راهنما
- گزارش‌های کامل در مورد تأخیرها و خرابی‌ها
- انجام تعمیرات اساسی لوکوموتیو در صورت لزوم
- رفع نیازهای فنی و مدیریتی شرکت‌های راه آهن
- انجام بازرسی در مورد لوکوموتیو قبل و بعد از اجرا
- شناسایی انسدادها و دادن سیگنال‌های هشداردهنده
- نظارت بر کنتورها و سنجش‌هایی از جمله فشار هوا و ...
- برنامه‌ریزی و بهره‌برداری بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات
- طراحی خطوط ابنیه فنی و ایستگاه‌های راه آهن‌های کوچک و بزرگ
بازار کار
دانشجویان معمولاًً پس از پایان دوره کارشناسی به بازار کار می‌پیوندند، با توجه به تازه تأسیس بودن این رشته و با توجه به اینکه نظام حرکت ریلی کشور نیاز به متخصصانی کارآمد در این زمینه دارد، به نظر می‌رسد نیاز به فارغ‌التحصیلان این رشته بیش از هر رشته‌ای انکارناپذیر است. فارغ‌التحصیلان می‌توانند به عنوان مهندس راه آهن و مهندس راه و ساختمان و شهرسازی مشغول به کار شوند. در نتیجه محل کار و شرایط استخدام مهندس راه آهن با توجه به تخصص او متفاوت است. برخی از آنها طراحی می‌کنند، برخی در کارخانه‌ها و برخی نیز در محیط‌های خارج از شهر، بیابانی و کوهستانی مشغول به کار می‌شوند. علی‌رغم اینکه عامل اصلی پیشرفت و توسعه ناوگان ریلی کشور، وجود نیروهای متخصص در این حوزه است، متاسفانه در بسیاری از بخش‌های راه آهن، مهندس راه آهن هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. در بسیاری از استخدام‌ها برای امور تخصصی راه آهن، از فارغ‌التحصیلان و متخصصان سایر رشته‌ها از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی عمران و ... استفاده می‌شود، در صورتی که مرتبط‌ترین و مهم‌ترین تخصص، مهندسی راه آهن می‌باشد البته روند خصوصی‌سازی در بخش حمل و نقل ریلی کشور شروع شده و رو به رشد است. با ورود شرکت‌های خصوصی امید است فرصت‌های شغلی بیشتری پیشروی مهندسان راه آهن قرار گیرد.
امروزه نرم افزارهای رایانه‌ای یکی از مهم‌ترین ابزارهای کمکی مهندس راه آهن است، اگر به بررسی اجمالی آگهی‌های استخدامی مهندس راه آهن بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرماها، شرکت‌ها و سازمان‌ها یکی از شرایط جذب مهندس راه آهن را تسلط بر نرم افزارهای مربوط به حوزه مهندسی راه آهن قرار داده‌اند، بنابراین اگر می‌خواهید در شغل مهندسی راه آهن موفق باشید، و به راحتی بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در حوزه تخصصی خود یعنی مهندسی راه آهن پیدا کنید از یادگیری نرم افزارهای تخصصی مهندسی راه آهن که یکی از راه‌های اصلی و مطمئن برای شماست غافل نشوید. در خصوص میزان درآمد مهندسان راه آهن اطلاعات دقیقی در دست نیست چرا که مهندس راه آهن اگر در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می‌کند و اگر در بخش خصوصی استخدام شود با توجه به میزان تخصص، تجربه و توانمندی‌های فرد حقوق دریافت می‌کند.
موقعیت شغلی
سوءتفاهم
شرایط تحصیل در خارج از کشور
دانشگاه‌های زیادی در سراسر جهان رشته مهندسی راه آهن را به صورت تخصصی به دانشجویان آموزش می‌دهند. دانشجویان و یا فارغ‌التحصیلان این رشته به دلیل اینکه سال‌های زیادی از عمر خود را صرف تحصیل در رشته مهندسی راه آهن می‌کنند، همواره به دنبال برترین دانشگاه برای تحصیل و یا ادامه تحصیل هستند. این رشته جزو رشته‌های پر تقاضا در خارج از کشور است ولی از انجا که هر کشور، دارای قوانین و مقررات خاص خود است، روند اخذ ویزا و الزامات و شرایط آن هم با یکدیگر متفاوت است لذا فارغ‌التحصیلان باید قبل از اقدام به هر کاری برای مهاجرت تحصیلی و یا کاری باید همه جوانب اعم از قوانین و مقررات کشور مقصد و یا دیدگاه‌های رفاهی، درآمد ماهیانه و بازار کار و دانشگاه را تجزیه و تحلیل نمایند. کشورهایی که دارای سیستم حمل و نقل ریلی هستند و یا مستعد داشتن آن می‌باشند، از جمله انتخاب‌های خوب برای مهاجرت این مهندسین می‌باشند از جمله این کشورها می‌توان به کانادا، فنلاند، فرانسه، آلمان، آمریکا، انگلیس، هلند، مجارستان و روسیه اشاره کرد.