رشته مهندسی نفت در زیر گروه رشته‌ی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاه‌هایی که می‌توان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور می‌باشد. همچنین می‌توان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی نفت ادامه تحصیل داد.
معرفی رشته
رشته مهندسی نفت یکی از زیرمجموعه‌های گروه آزمایشی ریاضی فیزیک است. همان‌طور که از نام رشته مهندسی نفت برمی‌آید این رشته با نفت و صنایع نفتی سروکار دارد و به کاربرد دانش و فناوری در فرآیندهای مرتبط با حوزه نفت شامل اکتشاف، استخراج، برآورد مخزن، توسعه نفت، گاز و سایر ترکیبات هیدروکربنی از مخازن و انتقال آنها به پالایشگاه‌ها، صنایع و مصرف‌کنندگان گفته می‌شود. به دلیل وجود نفت و گاز فراوان در کشور ما، دولت تأکید زیادی به علوم مربوط به این موارد مثل صنایع پالایش نفت و گاز و پتروشیمی دارد. رشته نفت در مقطع کارشناسی به آموزش علوم و فنون مرتبط با پالایش و تبدیل نفت خام و گاز طبیعی با استفاده از فرآیندهای شیمی و تبدیل آنها به انواع سوخت‌ها، روغن‌های روان‌کننده و مواد اولیه پتروشیمی می‌پردازد چرا که همواره تأکید دولت به گسترش صنایع تصفیه و تبدیل نفت و گاز برای پاسخ‌گویی به نیاز روزافزون صنعت کشور با محصولات صنایع نفت و گاز پتروشیمی است. کارشناسی مهندسی نفت 4 گرایش دارد که پایه بیشتر این گرایش‌ها بر مکانیک سیالات، دینامیک گازها، ترمودینامیک سیالات، انتقال جرم و اقتصاد مهندسی است. هدف از ایجاد این رشته تربیت متخصصانی است که درک کامل و جامعی از اصول زمین‌شناختی مرتبط با رخداد، اکتشاف و تولید هیدروکربن‌های مایع داشته باشند. رشته مهندسی نفت در حوزه انرژی قرار می‌گیرد و با گرایش‌های مختلفی که دارد دانشجویان را برای کار در بخش‌های مختلف صنعت نفت آماده می‌کنند.
گرایش‌های رشته
- کارشناسی: اکتشاف نفت، بهره‌برداری از منابع نفت، حفاری و استخراج نفت، مخازن هیدروکربوری؛
- کارشناسی ارشد: اکتشاف نفت، مهندسی مخازن هیدروکربوری، حفاری، بهره‌برداری، مهندسی ابزار دقیق و اتوماسیون در صنعت نفت، تجهیزات نفتی؛
- دکتری: مهندسی نفت، اکتشاف؛
دانشگاه‌های برتر
- داخل کشور: دانشگاه تهران، دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار، دانشگاه شیراز، دانشگاه صنعت نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی سهند تبریز و دانشگاه صنعتی شریف؛
- خارج کشور: دانشگاه A&M تگزاس، دانشگاه آدالاید استرالیا، دانشگاه ینوسوث ولز استرالیا، دانشگاه معدن کلورادو ایالات متحده، دانشگاه منچستر انگلیس، دانشگاه تگزاس، دانشگاه استاوانگر نروژ و دانشگاه هریوت وات انگلیس؛
مهارت‌های مورد نیاز
- توان حل مسئله
- روحیه کار تیمی
- تسلط بر زبان انگلیسی
- خلاقیت و توان تحلیل مسائل
- انجام کار در شرایط سخت، خطرناک و دور از خانواده
- تسلط بر روی نرم‌افزاهای تخصصی حوزه مهندسی نفت
- تسلط و مهارت در دروس ریاضیات، شیمی و زمین‌شناسی
شرح وظایف مهم
- ارزیابی درست چاه‌ها
- ارزیابی فنی مخزن‌ها و تجهیزات آن
- ارزیابی اقتصادی مخزن‌ها و تجهیزات آن
- طراحی و توسعه روش‌های استخراج نفت
- طراحی تجهیزات برای استخراج بهینه نفت و گاز
- نظارت بر نصب و به کارگیری و نگهداری درست از تجهیزات
- استفاده درست از تکنیک‌ها، مهارت‌ها و ابزارهای مدرن مهندسی
- ارزیابی و بررسی قابلیت تولید در مخزن‌ها و روش‌های بهره‌برداری
- طراحی روش‌های عملی برای افزایش طول عمر منابع نفت و گاز
- توسعه راه‌های تزریق آب، مواد شیمیایی به ذخیره‌های نفتی
بازار کار
در رابطه با بازار کار این رشته لازم است بدانید که وزارت نفت اولین گزینه برای فعالیت فارغ‌التحصیلان این رشته است اما توجه داشته باشید که دانشگاه صنعت نفت در حال حاضر دانشجویان این رشته را بورسیه نمی‌کند، بلکه اگر سطح علمی دانشجویی خوب باشد، در نهایت جذب وزارت نفت می‌شود. دانشجویانی که جذب وزارت نفت نشوند می‌توانند در شرکت‌های خصوصی مشغول به کار شوند و یا رشته خود را به مهندسی شیمی تغییر داده و سپس راهی واحدهای صنایع شیمیایی شوند. علاوه بر فعالیت در وزارت نفت، مهندسان نفت می‌توانند در بخش‌های مطالعات و عملیات مهندسی حفاری چاه‌های نفت و گاز مشغول به تحقیق و فعالیت شده و بازده فعالیت‌های حفاری را بالا ببرند. معمولاًً برای ورود به بخش‌های خصوصی و مناسب دولتی فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نفت می‌بایست در آزمون‌های استخدامی مرتبط شرکت کنند و در صورت کسب نمره لازم و قبولی در مصاحبه وارد عرصه شغلی خود شوند.
البته با وجود این باز هم رشته مهندسی نفت نسبت به بعضی از شاخه‌های رشته مهندسی مثل مهندسی مکانیک، مهندسی عمران و ... تقاضا کمتری از سوی کارفرمایان دارد و همین موضوع رقابت را برای مهندسان نفت سنگین می‌کند و تنها مهندسان نفت باتجربه می‌توانند جایگاه خود را بیابند. تفکر عمومی از درآمد این رشته این است که مهندسان نفت حقوق بسیار خوبی دریافت می‌کنند اما با توجه به اینکه متخصصان در کدام‌یک از بخش‌ها مشغول به کار هستند درآمد متفاوتی دارند همچنین سابقه کار افراد و مهارت‌شان نیز می‌تواند در میزان حقوق دریافتی آنها تأثیرگذار باشد. اگر شخص کارآفرین باشد شرایط متفاوت است که با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشت‌کارشان درآمد بیشتری خواهند داشت.
موقعیت شغلی
سو تفاهم
شرایط تحصیل در خارج از کشور
سالانه افراد بسیار زیادی در رشته مهندسی نفت در خارج از کشور به ادامه تحصیل می‌پردازند و از این طریق اقدام به مهاجرت به کشورهای دیگر می‌کنند. اگر متقاضی تحصیل در خارج از کشور بتواند یک دانشجوی موفق در رشته مهندسی نفت در خارج از کشور باشد، می‌تواند به داشتن یک بورسیه تحصیلی خوب از یک دانشگاه معتبر امیدوار باشد همچنین به علت بالا بودن اهمیت و نیازمندی رشته نفت به افراد فارغ‌التحصیل با کارایی بالا در این رشته، اغلب گرفتن پذیرش و ادامه تحصیل در خارج از کشور می‌تواند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. لازم به ذکر است که هرچقدر کشور و دانشگاه دارای کیفیت آموزشی بالا باشد، به همان اندازه می‌تواند در آینده شغلی و مسئله اقامت متقضیان تحصیل مهندسی نفت در خارج از کشور، تأثیر مثبت بگذارد. از جمله کشورهایی که برای مهاجرت مهندسان نفت پیش روی فارغ‌التحصیلان قرار دارد می‌توان به کانادا، آمریکا، استرالیا، انگلستان، قطر، کویت، عمان و امارات اشاره کرد.