رشته مهندسی هسته‌ای در زیر گروه رشته‌ی ریاضی و فیزیک قرار دارد. نوع دانشگاه‌هایی که می‌توان در این رشته تحصیل کرد، سراسری، آزاد می‌باشد. همچنین می‌توان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی هسته‌ای ادامه تحصیل داد.
معرفی رشته
رشته مهندسی هسته‌ای یکی از رشته‌های زیر مجموعه ریاضی و فیزیک می‌باشد که علاقه‌مندان خاص خود را دارد. در تعریف این رشته می‌توان گفت مهندسی هسته‌ای عبارت است از دانش فرآیندهای هسته‌ای و کاربرد آنها در گسترش تکنولوژی‌های گوناگون و تولید برق هسته‌ای. در واقع مهندسی هسته‌ای به مسائل مربوط به ایجاد انرژی هسته‌ای، کنترل و استفاده از آن می‌پردازد. حوزه مهندسی هسته‌ای ارتباط زیادی با تکنولوژی راکتورهای هسته‌ای و نحوه ساخت و استفاده از آنها دارد. مهندس هسته‌ای می‌تواند مسئول راه‌اندازی ایمن و بهره‌ور نیروگاه‌های اتمی، بازفرآوری سوخت، مدیریت مواد زائد، انهدام نیروگاه‌های هسته‌ای قدیمی و حفاظت و ایمنی (در برابر تشعشعات رادیواکتیو) باشد. در واقع مهندس هسته‌ای با تکنولوژی روز آشنا بوده و قدرت طراحی و بهینه‌سازی سیستم‌ها و نیز راه‌اندازی و نگهداری آنها را دارد. همچنین قادر است با مواد و تشعشعات رادیواکتیو به صورت صحیح و بی‌خطر کار کرده و در جابه جایی آنها و نگهداری و محافظت پرسنل در مقابل پرتوها توانمند می‌باشد.
گرایش‌های رشته
- کارشناسی ارشد: گداخت هسته‌ای، گرایش پرتو پزشکی، گرایش رآکتور، گرایش چرخه سوخت، گرایش کاربرد پرتوها و گرایش مهندسی انرژی‌های تجدیدپذیر؛
- دکتری: مهندسی هسته‌ای شکافت گرایش کاربرد پرتوها، مهندسی هسته‌ای شکافت گرایش راکتور، مهندسی هسته‌ای شکافت گرایش پرتو پزشکی، مهندسی هسته‌ای شکافت گرایش چرخه سوخت، مهندسی هسته‌ای گرایش گداخت؛
دانشگاه‌های برتر
- داخل کشور: دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات، دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان (مقطع کارشناسی)، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه شیراز (کارشناسی ارشد و دکتری)؛
- خارج کشور: دانشگاه میشیگان آمریکا، دانشگاه ویسکانسین آمریکا، دانشگاه تگزاس آمریکا، دانشگاه ملی تحقیقات هسته‌ای روسیه، دانشگاه پنسیلوانیا، دانشگاه تنسی و دانشگاه برکلی؛
مهارت‌های مورد نیاز
- توانایی کار تیمی
- دقت و توجه به جزئیات
- مهارت‌های ارتباطی مناسب
- علاقه شدید به علم و تکنولوژی
- علاقه به انجام کارهای تحقیقاتی
- قدرت تجزیه و تحلیل و حل مسئله مناسب
- توانایی مناسب سازماندهی و برنامه‌ریزی
- تسلط کافی در ریاضیات، فیزیک و کار با کامپیوتر
شرح وظایف مهم
- نظارت بر تکنسین‌های نیروگاه
- فرآوری سوخت‌های هسته‌ای
- حفظ امنیت و رعایت ایمنی در کار
- پایش و اندازه‌گیری سطوح تابش
- شرکت در جلسات و ارائه گزارشات
- انجام تحقیقات کاربردی در صورت نیاز
- برنامه‌ریزی راه‌های ایمن انهدام زباله‌های هسته‌ای
- طراحی، ساخت و بهره‌برداری از نیروگاه‌های هسته‌ای
- انجام اقدامات اصلاحی یا خاموش کردن نیروگاه در شرایط اضطراری
بازار کار
مهندسی هسته‌ای از مشاغل نو ظهور و جدید است که با توجه به حرکت کشور به سوی استفاده از انرژی هسته‌ای در زمینه‌های مختلف، نیاز بازارکار به مهندس هسته‌ای نیز افزایش یافته است. اما به علت تخصصی بودن این حوزه، در مجموع فرصت‌های شغلی محدودی برای مهندسان هسته‌ای در ایران وجود دارد. محل کار مهندس هسته‌ای می‌تواند در آزمایشگاه‌ها، اتاق‌های کنترل، محیط نیروگاه و یا دفاتر کاری باشد. در ایران بین تخصص‌ها و گرایش‌های مختلف مهندسی هسته‌ای، گرایش پرتو پزشکی فرصت‌های شغلی و شرایط استخدامی مناسب‌تری دارد چرا که محل کار این دسته از مهندسان در بیمارستان‌ها، مراکز پرتوپزشکی و مراکز پزشکی هسته‌ای می‌باشد. لازم به ذکر است مهندس هسته‌ای در هنگامی که با مواد رادیواکتیو در آزمایشگاه‌ها و یا نیروگاه‌ها سروکار دارد، باید از لباس‌های محافظ و ایمن استفاده کند. همچنین مهندسان هسته‌ای در بخش‌های عملیاتی معمولا به صورت شیفتی کار می‌کنند و در بخش تحقیق و توسعه عمدتاً مطابق با ساعات کاری معمول فعالیت می‌کند.
مهندس هسته‌ای در صورت داشتن مدرک دکتری و گاهی کارشناسی ارشد می‌تواند در حوزه آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به عنوان استاد دانشگاه و پژوهش‌گر فعالیت کنند. در مجموع اگر کشور با سرعت بیشتری به سمت کاربردی کردن انرژی هسته‌ای در زمینه‌های مختلف برود، پیش‌بینی می‌شود وضعیت بازارکار برای مهندسین هسته‌ای نیز بسیار بهتر می‌شود. درخصوص میزان درآمد مهندسان هسته‌ای اطلاعات دقیقی در دسترس نمی‌باشد اما اگر مهندس هسته‌ای در بخش دولتی استخدام شود، مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت می‌کند و اگر در بخش خصوصی استخدام شود میزان حقوق دریافتی با توجه به معیارهایی مانند میزان تحصیلات، تجربه و نوع حوزه کاری مبلغ متفاوتی دارد.
موقعیت شغلی
سو تفاهم
- مهندسی پرتو پزشکی
- مهندسی راکتور
- کاربرد پرتوها.
شرایط تحصیل در خارج از کشور
امکان تحصیل در خارج از کشور در رشته مهندسی هسته‌ای وجود دارد. البته با توجه به محدودیت‌های ایران در حوزه هسته‌ای، این امکان در کشورهای آمریکا و کانادا تقریبا برای ایرانیان وجود ندارد. به عبارتی به دانشجویان ایرانی بورسیه و یا ویزا نمی‌دهند. ولی معمولاً در کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی امکان ادامه تحصیل و بورسیه شدن در رشته مهندسی هسته‌ای به خصوص گرایش پرتوپزشکی وجود دارد. همچنین با توجه به پیشرفت فناوری و پیدایش احساس نیاز به استفاده از انرژی هسته‌ای، بازار کار این رشته رو به افزایش است به طوری که وضعیت استخدام متخصصان پس از مهاجرت کاری در بسیاری از کشورها روندی رو به رشد داشته است البته لازم به ذکر است فارغ‌التحصیلان این رشته که متقاضی دریافت شغل در خارج از کشور هستند حداقل می‌بایست دارای مدرک کارشناسی ارشد باشند تا در موقعیت شغلی مناسبی فعالیت کنند.