مهندسی هوا و فضا

معرفی رشته

اگر شما عاشق هواپیما و فضاپیماها بوده و می‌خواهید برای پیشرفت و توسعه آنها کاری بکنید، شغل مهندسی هوافضا می‌تواند برای شما مناسب باشد. رشته مهندسی هوافضا یکی از رشته‌های گروه آزمایشی ریاضی فیزیک است و در تعداد محدودی از دانشگاه‌های کشور وجود دارد. مهندسی هوافضا شاخه‌ای است از مهندسی که با طراحی هواپیما، فضاپیما، ماهواره، ماهواره‌برها و مسائل و موضوعات وابسته به آنها سر و کار دارد اما در برخی از اوقات مهندس هوافضا به طراحی سیستم‌های با تکنولوژی بالا مانند خودروهای کم مصرف و تجهیزات نفت و گاز و سیستم‌های تولید توان، اشتغال پیدا می‌کند. به عبارت دیگر مهندسی هوافضا دانشی راهبردی است که در آن از دانش‌های دیگر مانند مکانیک، متالورژی، علوم کامپیوتر، عمران و الکترونیک استفاده می‌شود. موضوعاتی از قبیل طراحی و ساخت هلیکوپتر، هواپیمای بدون سرنشین، بدون موتور، عمود پرواز و یا جنگنده از یک طرف و ساخت پایگاه‌های فضایی و مسافرت به کرات دیگر از طرف دیگر جامعیت و حساسیت رشته مهندسی هوافضا را بیش از پیش روشن می‌سازد. مهندسی هوافضا در بسیاری از کشورها از جمله ایران یکی از پیشروترین زمینه‌های پژوهشی است و بودجه‌های کلان نظامی و غیرنظامی که صرف این رشته می‌شود، زمینه‌های پیشرفت و جهش در دیگر حوزه‌های علوم مهندسی را فراهم ساخته است.

زمینه‌های مطالعاتی یک مهندس هوافضا تنها به طراحی هواپیما و وسایل پرنده محدود نمی‌شود. بلکه مهندسین هوافضا فناوری‌های جدیدی را برای استفاده در هوانوردی، سیستم‌های دفاعی و اکتشافات فضایی بوجود می‌آورند و اغلب در زمینه‌هایی مانند طراحی ساختار، هدایت، ناوبری و مراقبت، تجهیز و ارتباطات و یا شیوه‌های تولید متخصص می‌شوند. آنها اغلب از طراحی کامپیوتری، روبات‌ها، لیزر و تجهیزات نوری الکترونیکی پیشرفته در کارشان بهره می‌گیرند. یک مهندس هوافضا با توجه به این‌که در چه شرکت یا سازمانی مشغول کار است ممکن است در زمینه یکی از تولیدات خاص هوافضا مانند حمل و نقل تجاری (هواپیماهای باری و مسافربری)، جت‌های جنگنده نظامی، هلیکوپترها، فضاپیماها و یا موشک‌ها و راکت‌ها تخصص کسب کند. همچنین مهندس هوافضا می‌تواند در آیرودینامیک (دانش مربوط به حرکت اجسام در گازها و هوا)، ترمودینامیک (مبحث فعالیت مکانیکی و رابطه آن با حرارت)، مکانیک سماوی، نیروی محرکه، آکوستیک (علم اصوات) و یا سیستم‌های هدایت و مراقبت، مهارت و تخصص داشته باشد. هدف از ایجاد این رشته آماده کردن مهندسی است که بتواند در زمینه طراحی، ساخت و آزمایش هواپیما فعالیت کند. به عبارت دیگر مهندسی هوافضا مجموعه‌ای از علوم و توانایی‌های علمی و عملی در زمینه تحلیل، طراحی و ساخت وسایل پرنده نظیر هواپیماها، بالگردها، گلایدرها، موشک‌ها و ماهواره‌ها است.

بازار کار

رشته مهندسی هوافضا در ایران رشته‌ای نوپاست و هنوز جای پای خود را محکم نکرده است. به همین دلیل بعضی صنایع هنوز اطلاع چندانی از کاربردهای آن ندارند. برخی از متخصصان مهم‌ترین مشکل رشته مهندسی هوافضا را همین جدید بودن آن می‌دانند و این که هنوز برای آن برنامه‌ریزی‌های لازم صورت نگرفته و در نتیجه پراکنده کاری در این رشته زیاد است و در کل جذب نیروی انسانی از کانال صحیحی انجام نمی‌گیرد. اگر این نوع مشکلات رفع شود، مهندسی هوافضا از بازار کار بسیار مناسبی برخوردار می‌شود. این رشته به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز دارد و از بقیه رشته‌های موجود در صنعت بیشتر تحت تأثیر وضعیت اقتصادی کشور است. یعنی اگر رشد اقتصادی خوب باشد سرمایه‌گذاری در این بخش بیشتر می‌باشد و برعکس. در ایران به ساخت هواپیما بخاطر سرمایه‌گذاری نکردن در این زمینه توجه زیادی نمی‌شود ولی باز هم فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در فرودگاه‌ها در قسمت تعمیر و نگهداری هوایی و همچنین در صنایع دفاع روی طراحی موشک و جنگ افزارها کار کنند.

به طورکلی می‌توان گفت که اگر یک مهندس هوافضا وارد یکی از شرکت‌های دولتی و یا نظامی شود، تا مدتی حقوق و مزایای او از نظام پرداخت دولتی و یا نظامی تبعیت می‌کند مگر اینکه تخصص او در حدی باشد که بتوانید مطالبه حقوق و مزایای بیشتری نماید و به صورت خاص با او قرارداد منعقد نمایند. اما در صورتی که مهندس هوافضا وارد صنعت‌های دیگری غیر از هوافضا شود، نحوه پرداخت حقوقش از مدل حقوقی مرسوم در آن صنعت پیروی می‌کند. به عبارت دیگر اگر محل کار او یک سازمان یا شرکت دولتی باشد، حقوق دریافتی تابع نظام‌های پرداخت دولتی است و در صورتی که مهندس هوافضا در شرکت‌های خصوصی استخدام شود، با توجه به میزان تخصص، توانمندی و تجربه خود می‌تواند در خصوص میزان حقوق با آنها وارد مذاکره شود.

شرایط تحصیل در خارج از کشور

شرایط کار و تحصیل همواره مورد توجه دانش‌آموزان و دانشجویانی است که علاقمند به تحصیل در رشته مهندسی هوافضا می‌باشند. از این رو همواره به دنبال مهاجرت برای تحصیل و یا ادامه تحصیل در یکی از دانشگاه‌های معتبر جهان هستند تحصیل در رشته مهندسی هوافضا در خارج از کشور به گونه‌ای است که افراد پس از فارغ‌التحصیلی در این رشته می‌بایست به تعمیرات وسایل حمل و نقل هوایی و یا نصب و راه‌اندازی آنها بپردازند. صنعت هوافضا صنعتی پیشرفته محسوب می‌شود و از بازار کاری قابل توجه در کشورهای ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین، کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی برخوردار است.