دوران نوجوانی برای دختران و پسران جوان، دوران بسیار مهمی محسوب می‌شود. در این دوران افراد خواسته یا ناخواسته مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کرده، نگران عملکرد تحصیلی خود بوده و چندین شغل را برای آینده‌ی خود در نظر می‌گیرند. به همین دلیل این دوران را دوران طلایی برای یادگیری مهارت هدف گذاری می‌دانند. والدین، مربیان و مشاورانی که از نزدیک با نوجوانان در تعامل هستند، می‌توانند در تعیین اهداف به آن‌ها کمک کنند تا در این زمینه موفق شوند. در واقع وقتی نوجوانان اهداف واقع بینانه‌ای تعیین می‌کنند و برای آن‌ها تلاش می‌کنند، یاد می‌گیرند که می‌تواند کارهای بزرگی را انجام دهند. ما نیز به دلیل اهمیت مهارت هدف گذاری، این مطلب را به موضوع هدف گذاری برای دانش آموزان اختصاص داده‌ایم.
انواع هدف گذاری و برنامه ریزی
هدف گذاری برای نوجوانان شامل دو دسته‌ی اهداف کوتاه مدت واهداف بلند مدت می‌شود. اهداف کوتاه مدت اهدافی هستند که در مسیر رسیدن به اهداف بلند مدت قرار دارند و برای دستیابی به آن‌ها نیازی به گذشت سال‌ها نیست؛ در عین حال بیشتر اوقات دستیابی به اهداف بلند مدت مستلزم تعیین هدف‌های کوتاه مدت است. تعیین اهداف بلند مدت برای نوجوانان دشوار است زیرا آینده نامعلوم است و بسیاری از آن‌ها طی چند سال، نظر خود را تغییر می‌دهند. با این حال، یک نوجوان می‌تواند با کسب مهارت هدف گذاری، یک برنامه پنج تا ده ساله ایجاد کند که شامل خواسته‌ها و انتظارات خاصش از زندگی باشد. اهداف بلند مدت باید عملی و واقع‌بینانه باشند. در ادامه ما چند مورد از مهم‌ترین هدف گذاری‌ها را شرح داده‌ایم.
اهداف تحصیلی
معمولاً نوجوانان برای بهبود نمرات تحصیلی خود اهدافی را تعیین می‌کنند. خوب است بدانید که یکی از تفاوت‌های اصلی بین هدف و مقصد این است که اهداف گسترده‌تر، دقیق‌تر و قابل اندازه‌گیری هستند. به عنوان مثال شما می‌خواهید نمره ریاضی خود را بهبود ببخشید. مقصد شما این است که نمره 15 خود را به 19 برسانید؛ اما هدف‌تان این است که یک معلم خصوصی خوب پیدا کنید و زمان مطالعه‌ی ریاضی را 30 دقیقه در روز افزایش دهید.
اهداف اجتماعی و عاطفی
نوجوانان برای ایجاد روابط سالم با دیگران به مهارت‌های اجتماعی و عاطفی نیاز دارند. هوش هیجانی که خودآگاهی و مهارت‌های ارتباطی را شامل می‌شود، برای نوجوانانی که به دنبال تشکیل روابط باکیفیت و عمیق هستند، ضروری است. یک هدف اجتماعی و عاطفی مناسب برای شما می‌تواند یادگیری مدیریت خشم به منظور داشتن روابط بهتر با دیگران باشد.
اهداف حرفه‌ای
در دوران دبیرستان، نوجوانان اغلب مهارت هدف گذاری برای شغل خود در آینده را یاد می‌گیرند. برخی از نوجوانان به دنبال شغل پاره وقت می‌گردند تا پول بیشتری برای خرید اقلام مورد علاقه‌ی خود به دست بیاورند. این کار باعث می‌شود که آن‌ها در نوجوانی آموزش‌های لازم را برای تبدیل شدن به یک نیروی کار مفید ببینند. اهداف شغلی برای شما می‌تواند یافتن فرصت‌های کارآموزی تابستانی، فرصت‌های شغلی در زمینه‌ی شغلی مورد نظرتان و یافتن یک مربی برای کمک به شما به منظور کسب دانش شغلی عملی را شامل شود. یک هدف عملی برای این اهداف، صحبت با مشاوران راهنما حداقل دو بار در ماه برای به دست آوردن اطلاعات شغلی و پیدا کردن مربی مناسب است.
اهداف فوق برنامه
تعیین هدف برای انجام سرگرمی‌ها و فعالیت‌های بدنی تلاش ارزشمندی است؛ زیرا نوجوانان نسبت به تصویر بدن خود آگاه‌تر می‌شوند و تمایل پیدا می‌کنند درباره‌ی خود و علایق شخصی‌شان بیشتر بیاموزند. اهداف فوق برنامه می‌تواند شامل بیرون رفتن با تیم ورزشی خود یا یک گشت‌وگذار با گروه دوستان المپیادی‌تان باشد. همچنین دو بار تمرین در هفته برای یک ورزش خاص و یا شرکت در یک کمپ تابستانی برای تقویت مهارت‌ها نیز جزو اهداف فوق برنامه محسوب می‌شود.
اهداف مالی
شما می‌توانید اهداف بلند مدت مالی برای خود تعیین کنید تا برای پاسخ‌گویی به خواسته‌های مالی در آینده، آماده شوید. برای مثال می‌توانید یک حساب پس انداز ایجاد کنید و یا در یک برنامه‌ی پس‌اندازی سرمایه گذاری کنید. برخی از این سرمایه‌گذاری‌ها نیاز به رضایت والدین دارند؛ بنابراین بهتر است تا زمانی که نوجوان بالغ شود، حساب‌ها با والدین مشترک باشد. والدین می‌توانند به نوجوان خود کمک کنند تا برای بودجه‌ای که می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند، بهترین تصمیم را بگیرد. والدین بیشترین تأثیر را بر نوجوانان در مورد پول دارند، بنابراین کمک به نوجوانان برای تعیین اهداف مالی باید یک اولویت باشد.
اصول هدف گذاری اسمارت (Smart)
شاید این جمله را شنیده باشید که: هدف خوب، باید اسمارت باشد. هدف گذاری به شیوه اسمارت، یک مهارت هدف گذاری بسیار مرسوم است. کلمه اسمارت در واقع از ابتدای چند کلمه مهم تشکیل شده است. با توجه به تعریفی که هر کدام از این کلمات دارند، می‌توان تأثیر آن‌ها را در هدف گذاری و حرکت به سوی هدف به وضوح مشاهده کرد. این کلمات عبارت‌اند از:
- مشخص (S: Specific): برای این‌که یک هدف مؤثر باشد، باید مشخص باشد.
- قابل اندازه‌گیری (M: Measurable): باید بتوانید پیشرفت خود را ردیابی کنید و کمیت اهداف خود را مشخص کنید.
- قابل دستیابی (A: Achievable): اهداف باید واقع‌بینانه باشند و انجام آن‌ها به طور منطقی امکان‌پذیر باشد.
- مرتبط (R: Relevant): اهداف باید با امکاناتی که دارید، هم‌خوانی داشته باشند. (کسی که مشکل قلبی دارد نمی‌تواند خلبان شود.)
- محدود به زمان (T: Time-bound): اگر می‌خواهید میزان موفقیت خود را بسنجدی، لازم است که زمان رسیدن به هدف خود را مشخص کنید.
اهمیت کسب مهارت هدف گذاری
دوران نوجوانی زمان ایده‌آلی برای انسان است تا اهداف کوتاه مدت و بلند مدتی را برای آینده خود ایجاد کند. یک نوجوان ممکن است اهدافی مانند خوردن وعده‌های غذایی مغذی، چند بار ورزش در هفته، درگیر شدن در بازی‌های رایانه‌ای که ذهن او را به چالش می‌کشد و خواب کافی برای خود تعیین کند. خوب است بدانید که اهداف کوتاه مدت به محض این‌که تبدیل به عادت شوند، اغلب به اهداف بلند مدت تبدیل می‌شوند. همین امر سبب شده است تا والدین به همراه نوجوانان خود به دنبال یادگیری مهارت هدف گذاری باشند تا بتوانند آینده‌ای درخشان را رقم بزنند.