گفتار درمانی

معرفی رشته

گفتاردرمانی یکی از رشته‌های علوم پزشکی در شاخه توان‌بخشی و در گروه پیراپزشکی است که به مطالعه جنبه‌های مختلف گفتار، زبان و تشخیص و درمان اختلالات مربوط به آن می‌پردازد. گفتار درمانی به عنوان ترکیبی از دانش و هنر، از مجموعه گسترده‌ای از علوم انسانی و تجربی بهره می‌گیرد که کسب مهارت در آن مستلزم فراگیری مباحث پایه از جمله نوروآناتومی و فیزیولوژی مکانیسم گفتار، زبان‌شناسی و آواشناسی، روان‌شناسی و روان‌پزشکی و نیز مباحث تخصصی بیماری‌شناسی، ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان است. آسیب‌شناس گفتار و زبان باید در آغاز از ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن آگاه شوند و سپس با انواع اختلالات مربوط به آن آشنا شود و در آخر نحوه ارزیابی و درمان آن‌ها را فرا بگیرد. در یک عبارت کوتاه می‌توان گفت هرگاه شیوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای سخن او، توجه شنونده را به خود جلب کند و یا محتوای کلام دچار نابسامانی شود وی مشکوک به نوعی اختلالات گفتاری و زبان است. آسیب‌های گفتار و زبان متنوع بوده و از کودکی تا بزرگ‌سالی مشاهده می‌شود. از میان این آسیب‌ها می‌توان به لکنت، اختلالات تلفظی، عقب‌مانده ذهنی، اتُیستیک، بیماران سکته مغزی و اختلالات گفتاری ناشی از فقدان حنجره و آسیب‌های آن اشاره نمود.

هرگونه اشکال در نحوه گفتار و یا ناتوانی در درک گفته‌های دیگران می‌تواند موجب اختلال در روابط اجتماعی شخص مبتلا گشته و مانعی در راه پیشرفت تحصیلی فرد در جامعه و شکوفایی کامل توانایی‌ها و استعدادهای بالقوه وی شود. این مسئله به نوبه خود می‌تواند موجب ایجاد صدمات روحی و عاطفی و رفتارهایی نظیر گوشه‌گیری و پرخاش‌گری شود که در نهایت تزلزل بهداشت روانی فرد و خانواده او را در پی خواهد داشت. نقش آسیب‌شناس گفتار و زبان در مرحله اول پیش‌گیری از بروز این گونه اختلالات از طریق آموزش‌های انفرادی و گروهی است و در مراحل بعدی وظیفه او ارزیابی و تشخیص اختلال‌های گفتار و زبان و تلاش برای درمان و جلوگیری از شدت آن‌ها می‌باشد. یک گفتاردرمان سعی می‌کند در تمام موارد فوق به شیوه‌های غیرپزشکی و بدون استفاده از دارو آسیب ایجاد شده را درمان کند، که طول و نحوه درمان در هر یک از اختلالات متفاوت خواهد بود. در واقع هدف از ایجاد این رشته کمک کردن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری، زبانی، صوتی، اختلالات درکی، مشکلات بلع و اختلالات تلفظی دارند و یا کمک به افرادی که به دلیل آسیب‌های مغزی قدرت تکلم خود را از دست داده‌اند.

بازار کار

با توجه به آمار پذیرفته‌شدگان در جامعه پزشکی و بهداشتی جهان در ازای هر دو یا 3 هزار نفر جمعیت، یک گفتاردرمان‌گر موردنیاز است این آمار بیانگر نیاز جامعه به فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی است. البته هنوز رشته گفتار درمانی در ایران اشباع نشده و به همین دلیل در حال حاضر از بازار کار نسبتا خوبی برخوردار است اما فارغ‌التحصیلان این رشته باید بدانند مهم‌ترین عامل جذب و استخدام آن‌ها مهارت و توان‌مندی آن‌هاست. فارغ‌التحصیلان رشته گفتار درمانی موقعیت‌های شغلی فراوانی دارند. یک گفتاردرمان‌گر می‌تواند به قاریان قرآن، مداحان، خوانندگان، گویندگان صدا و سیما، دوبلورها و تمامی افرادی که به‌صورت حرفه‌ای از صوت خود استفاده می‌کنند آموزش دهد که چگونه سخن بگویند و یا از صوت خود چگونه استفاده کنند که دچار مشکل نشوند. همچنین آن‌ها می‌توانند با داشتن شرایط لازم و سرمایه کافی مطب و دفتر گفتار درمانی خصوصی خود را تأسیس کنند. بعضی از گفتار درمان‌ها به‌صورت خصوصی به خانه‌های مراجعان می‌روند و در آن‌جا به رفع اختلال می‌پردازند با وجود همه این‌ها در شهرهای کوچک‌تر به دلیل ناشناخته بودن رشته برای شاغلین در این حوزه مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

شرایط تحصیل در خارج از کشور

یکی از مهم‌ترین برنامه فارغ‌التحصیلان گفتار درمانی، مهاجرت به خارج از کشور است. متقاضیان برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های برتر جهان باید علاوه بر داشتن شرایط و قوانین دانشگاه مقصد، در آزمون ورودی این دانشگاه‌ها شرکت کنند و در صورت کسب حداقل نمره لازم جهت قبولی در این دانشگاه‌ها، می‌توانند اقدامات بعدی برای مهاجرتشان را انجام دهند. البته لازم به ذکر است افرادی که قصد ادامه تحصیل در رشته گفتار درمانی در خارج از کشور دارند باید به زبان رسمی آن کشور کاملاً مسلط باشند چرا که کارشناسان این رشته به طور مستقیم با بیمارانی در ارتباط هستند که مشکل در گفتار و زبان خود دارند لذا دانستن زبان رسمی کشور مقصد از ملزوماتی است که آینده شغلی کارشناسان رشته گفتار درمانی را در آن کشورها رقم می‌زند. کشورهایی مانند سوئد، آمریکا، کانادا، استرالیا و... پذیرای دانشجویان و کارشناسان رشته گفتار درمانی می‌باشند.