امروزه با پیشرفت تکنولوژی روش‌های قدیمی تدریس، دیگر کارایی خود را از دست داده‌اند. همان‌طور که در مقاله‌ی اهمیت روش تدریس نوین در آموزش قبلی اشاره کردیم، روش‌های تدریس نوین در افزایش اثربخشی کلاس درس مؤثر هستند. تأثیر دبیر در روش‌های تدریس جدید بسیار است. آن‌ها هنگام تدریس با استفاده از ابزارها و امکانات آموزشی، دانش‌آموزان را در تحقق اهداف و یادگیری مفاهیم دروس دخالت می‌دهند. در این روش‌ها دبیران پابه‌پای شاگردان خود، مسیر یادگیری را طی می‌کنند. این کار به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مطالب درسی را از روی علاقه و به‌صورت عمقی یاد بگیرند. شیوه‌های جدید درس دادن، انواع مختلفی دارند که هر کدام از آن‌ها باید متناسب با شرایط و امکانات مورد استفاده قرار گیرند. اگر به دنبال راه‌حلی برای ترغیب شاگردان خود به درس خواندن و یافتن بهترین روش تدریس نوین هستید، این مقاله را از دست ندهید.
بهترین روش تدریس نوین برای فعال شدن دانش‌آموزان در کلاس
اگر می‌خواهید کلاسی فعال و دانش‌آموزانی خوش‌ذوق در امر یادگیری داشته باشید، روش بارش مغزی بهترین راه برای ترغیب آن‌ها است. به خاطر داشته باشید که تأثیر دبیر در روش‌های تدریس جدید بسیار است. این شیوه‌ی آموزشی نه تنها در مدارس بلکه در جلسات مدیریتی نهادها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش بارش مغزی در حقیقت برای حل مشکلات مدیریتی بر پایه‌ی دو اصل تنوع نظرات و افزایش کمیت، بنا شده است. این تکنیک آموزشی بخاطر قواعد و اصولی که در آن وجود دارد، علاوه بر فعال شدن بخش خلاق ذهن، باعث افزایش کیفیت تدریس می‌شود. این قوانین شامل موارد زیر است:
- ممنوع بودن انتقاد از ایده‌های اعضای گروه
- رویاپردازی در ارائه‌ی نظرات بدون قید و بند فکری
- کمیت‌گرایی
- مستند‌سازی و قرار دادن پیشنهادات در معرض دید دیگران
- تکوین، تغییر یا تکمیل ایده‌ها
افزایش کیفیت تدریس با روش حل مسئله
حل مسئله فرایندی برای کشف، توالی و ترتیب روش‌هایی است که در نهایت به یک راه‌حل ختم می‌شود. بنابراین در این روش فقط جواب نهایی اهمیت ندارد، بلکه مراحل رسیدن به آن مدنظر است. آنچه در این شیوه‌ی تدریس باید مورد توجه قرار گیرد تجربه‌های قبلی دانش‌آموزان و ایجاد شرایطی برای فراخوان آن‌ها و همچنین رسیدن به راه‌حلی که قبلاً برای فرد ناشناخته بوده است. برای اجرای این روش دو دیدگاه زیر وجود دارند. استفاده از هرکدام از این دیدگاه‌ها نه تنها کلاس را از حالت خشک و سنتی خارج می‌کند، بلکه رابطه‌ی بین معلم و دانش‌آموز، همچنین شاگردان با یکدیگر را صمیمی‌تر می‌کند. 1- دیدگاه جان دیویی که مراحل انجام این شیوه را در 5 گام معرفی کرده است. این مراحل شامل مشخص کردن مسئله، حدس زدن درباره‌ی علل، در نظر گرفتن تمامی راه‌حل‌های ممکن، انتخاب بهترین راه حل و در نهایت اجرای روش انتخابی و نتیجه‌گیری است. 2- در دیدگاه دوم که مدل جورج پولیا است که 4 مرحله‌ی اساسی دارد که شامل درک و فهم مسئله، طرح‌ریزی یا انتخاب راه‌کارهای مختلف، حل مسئله با استفاده از راهبردهای مرحله‌ی قبل و نگاه به عقب و بررسی مراحل طی شده می‌باشد.
بهترین روش تدریس نوین برای افزایش اعتماد به نفس دانش‌آموزان
روش تدریس غیرمستقیم مشاوره‌ای توسط کارل راجرز معرفی شد. در این شیوه دانش‌آموزان نقش اصلی و معلمان نقش ناظر را در هدایت آموزش و پرورش ایفا می‌کنند. به این صورت که دبیران اطلاعات زمینه‌ای کافی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند تا دانش‌آموزان خود به حل مسئله برسند. اهداف آموزش به روش غیرمستقیم، افزایش اعتماد به نفس و جرأت‌آموزی برای کسب بهداشت عاطفی و روانی، ایجاد توانمندی خود‌رهبری در تعیین اهداف محتوا و شیوه‌ی یادگیری و پرورش انواعی از تفکر کیفی مانند خلاقیت و خودابزاری است. این روش در 5 مرحله انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:
- ترغیب دانش‌آموزان به بیان آزادانه‌ی احساسات خود
- پذیرش و روشن‌سازی نظرات آن‌ها توسط معلم
- ارزیابی و بررسی احساسات توسط دانش‌آموزان
- ارائه‌ی تصمیمات و برنامه‌های اولیه
- اخذ تصمیم نهایی
آموزش مهارت‌های زندگی با استفاده از روش ایفای نقش
این روش بیشتر برای تجسم عینی موضوعات و درس‌هایی که برای نمایش مناسب هستند، به کار می‌رود. دانش‌آموزان علاوه بر مطالب علمی، برای موفقیت بیشتر در زندگی نیازمند یادگیری مهارت‌های خاصی برای تکوین شخصیت فردی و اجتماعی هستند. بنابراین شاگردان با توجه به علایق خود، شخصیت مورد نظرشان را انتخاب می‌کنند و با نظارت معلمان به ایفای نقش می‌پردازند. این روش به عنوان یک شیوه‌ی مؤثر در آموزش، به انسجام و کیفیت اجرا بستگی دارد. مراحل مختلفی برای اجرا وجود دارد. اما در کل شامل: انتخاب موضوع و تفهیم آن، نوشتن نمایش‌نامه، تعیین نقش‌ها، تهیه‌ی امکانات و تجهیزات لازم، آمادگی و تمرین مقدماتی، اجرای نمایش و بحث، بررسی و ارزیابی آن است.
افزایش کیفیت تدریس با روش گردش علمی
گردش علمی به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با مشاهده‌ی طبیعت، وقایع، فعالیت‌ها، اشیاء و مردم تجربه‌های علمی زیادی را به دست آورند. محیط‌های خارج از مدرسه و بدون سقف، بهترین آزمایشگاه‌های طبیعی برای دانش‌آموزان هستند. زیرا می‌توانند به طور مستقیم اطلاعات را جمع‌آوری و درباره‌ی آن‌ها تحقیق کنند. این روش شامل گردش علمی کوتاه مدت و سریع، یک یا دو ساعته، روزانه و هفتگی است. برنامه‌ریزی برای گردش علمی به سه مرحله تقسیم می‌شود که شامل اقدامات قبل، ضمن و بعد از گردش است.
استفاده از حس کنجکاوی دانش‌آموزان برای افزایش کیفیت تدریس
ریچارد ساچمن، شیوه‌ی تدریس مبتنی بر کاوشگری را به منظور آموزش، فرایند جستجو و توضیح پدیده‌ها تدوین کرد. این روش در حقیقت با هدف مستقل ساختن دانش‌آموزان، پدید آمده است. کودکان و نوجوانان زمانی که با مسئله‌ای مواجه می‌شوند، دست به کاوش می‌زنند. سپس راهبردهای تفکر را یاد می‌گیرند و از طریق همیاری با همکلاسی‌ها درباره‌های ماهیت آن می‌اندیشند. این روش در 5 گام انجام می‌شود که شامل مواجه کردن دانش‌آموزان با مسئله، برانگیختن آن‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات، به کار گرفتن داده‌های گردآوری شده، قاعده‌سازی و سازمان‌دهی اطلاعات و نگاهی به فرایند کاوشگری است.
روش تدریس به وسیله‌ی رایانه
این روش تدریس به موقعیت‌های یاددهی یادگیری گفته می‌شود، که در آن کنش آموزشی مستقیماً بین دانش‌آموز و رایانه صورت می‌گیرد. به رایانه‌های مورد استفاده در آموزش، "ماشین آموزشی" می‌گویند که باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
- جواب را سریعاً تقویت کند.
- مفاهیم علمی با یک سیر منطقی در آن تنظیم شده باشند.
- سؤالات به صورت زنجیره‌ای به یکدیگر وابسته باشند.
- اطلاعات مربوط به جواب‌های شاگردان در آن ذخیره شوند.
- مطالب از طریق نمودار، تصویر و ... (غیرکلامی) به آن‌ها آموزش داده شوند. این روش به سه شیوه‌ی موضوع، معلم و دانش‌آموز محور انجام می‌گیرد. دانش‌آموزان علاقه‌ی زیادی به استفاده از تکنولوژی، اینترنت، تلفن همراه، تبلت و ... دارند. بنابراین با استفاده از این ابزارها می‌توان آن‌ها را به پژوهش و یادگیری بیشتر ترغیب کرد.
تأثیر دبیر در روش‌های تدریس جدید
معلمان در تمامی این روش‌ها بیشتر نقش تسهیل‌گر و حمایت‌کننده دارند. همچنین باید بدانند که هر کدام از این شیوه‌ها را در چه زمان و مکانی به کار گیرند تا اثربخشی بیشتری داشته باشد. دبیران در حقیقت خط اول جبهه‌ی تربیت هستند، به همین دلیل باید با به‌روزترین ابزارها و روش‌های علمی نوین آشنا باشند. سخن آخر در بین شیوه‌های نوین گفته شده، نمی‌توان به قطعیت گفت بهترین روش تدریس نوین چیست؟ زیرا هر روش اگر در زمان و مکان مناسب به کار گرفته شود، در نوع خود برتر است. نباید تأثیر دبیر در روش‌های تدریس جدید که برای افزایش کیفیت تدریس اجرا می‌شوند، را نادیده گرفت، زیرا این معلم است که با رفتار و روش تدریس مناسب می‌تواند شاگردانش را به یادگیری بیشتر ترغیب کند و افرادی خلاق، شجاع و با اعتماد به نفس به جامعه تحویل دهد.