تنهایی کودکان چه مشکلاتی را در پی دارد؟

تنهایی مشکل بزرگی است که پیامدهای منفی بسیار زیادی برای همه‌ی انسان‌ها، به خصوص کودکان دارد. در سال‌های اخیر نیز با پیشرفت آپارتمان‌نشینی، کودکان بیشتر تنها شده‌اند. آن‌ها خود را با وسایل الکترونیکی سرگرم می‌کنند و در بیرون از خانه و با هم‌سالان خود کمتر بازی می‌کنند. بسیاری از خانواده‌ها نگران تنهایی کودکانشان هستند. ولی تنهایی همیشه اثرات منفی ندارد بلکه طبق تحقیقات انجام گرفته مشخص شد که کودکان در تمام سنین نیاز دارند که لحظاتی را تنها باشند. تنهایی به همان اندازه که برای بزرگ‌ترها مهم است، برای کودکان نیز حائز اهمیت است، زیرا در این لحظات است که کودکان درس‌هایی یاد می‌گیرند که در دراز مدت به آن‌ها کمک می‌کند. هم‌چنین از سوی دیگر در صورتی که تنهایی کودکان باعث به انزوا کشیده شدن آن‌ها شود، آثار مخربی را بر کودکان می‌گذارد و مشکلات جبران‌ناپذیری را به وجود می‌آورد.

عوارض تنهایی کودکان

تنهایی کودکان اگر از یک حدی بیشتر شود باعث به وجود آمدن عوارض جبران‌ناپذیری می‌شود و هم‌چنین بسیاری از مشکلات روحی و روانی مانند افسردگی و اختلالات خلقی را نیز به همراه دارد. آپارتمان‌نشینی در کلان‌شهرها باعث می‌شود که کودکان برای سرگرم شدن بیشتر به سمت ابزارهای الکترونیکی گرایش پیدا کنند که همین وسایل نیز خود پیامدهای منفی زیادی برای کودکان دارد. کودکان به بازی کردن با هم سالان خود و یا اعضای خانواده، به صورت جدی نیازمند هستند اما متأسفانه سبک زندگی جدید و آپارتمان‌نشینی باعث شده کودکان بیشتر تنها بمانند. تنهایی کودکان باعث آسیب به سلامت جسم و روان کودک می‌شود. در بعضی موارد علاوه بر این که کودکان هم‌بازی ندارند، والدین نیز به آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند که این بی‌توجهی باعث تشدید تنهایی کودکان و هم‌چنین اضطراب در آن‌ها می‌شود. هم‌چنین این کودکان ممکن است دچار اختلالات افسردگی نیز شوند.

اضطراب ناشی از تنهایی

اضطراب ناشی از تنهایی کودکان و بی‌توجهی والدین باعث بروز اختلالاتی از قبیل ناخن جویدن، تیک‌های عصبی و یا در بعضی موارد شب ادراری می‌شود. نبود هم‌بازی و امکان تحرک کافی در فضای آپارتمان نه تنها موجب تنهایی کودکان می‌شود بلکه مهارت‌های حرکتی آنان را نیز ضعیف می‌کند. هم‌چنین استفاده از وسایل روز دنیا، مانند تبلت و موبایل باعث کاهش تمرکز و کاهش سطح یادگیری کودکان می‌شود. در نتیجه برای کودکانی که هم‌بازی ندارند، بهتر است والدین در روز زمانی را به بازی با کودکان خود اختصاص دهند تا بتوانند از مشکلات ناشی از تنهایی کودکان کاسته و مهارت‌های حرکتی آنان را نیز تقویت کنند. هم‌چنین می‌توانند با بردن کودکان به پارک در ساعاتی از روز به تقویت برقراری روابط اجتماعی آن‌ها با دیگران کمک کنند.

مشکلات تنهایی کودکان

تنهایی کودکان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات خانواده‌ها و جوامع امروزی است که پیامدهای منفی بسیار زیادی برای کودکان دارد. بعضی از کودکان مفهوم تنهایی را می‌دانند و تنهایی را با جملاتی مانند: «تنهایی یعنی غمگین بودن، هم‌بازی نداشتن و ...» توصیف می‌کنند.

پیامدها و عوامل تنهایی کودکان

کودکان تنها معمولأ رابطه خوبی با هم‌سن و سالان خود ندارند و اکثرأ خود را طرد شده می‌دانند که این حس باعث کاهش عزت نفس آن‌ها می‌شود. هم‌چنین تنهایی کودکان باعث به وجود آمدن حس اندوه، نارضایتی، کسل بودن و اضطراب در آن‌ها می‌شود که ممکن است تا سال‌ها ادامه داشته باشد. کودکان تنها فرصت‌های بسیاری را برای معاشرت با هم‌سن و سالان خود و هم‌چنین یاد گرفتن مهارت‌های زندگی از دست می‌دهند. تنهایی کودکان دلایل بسیار زیادی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به درگیری در محیط خانه، انتقال به مدرسه یا خانه‌ی جدید، از دست دادن دوست و یا حیوان دست آموز، طلاق والدین، مرگ عزیزان، طرد شدن توسط هم‌سن و سالان، عدم حمایت‌های اجتماعی، نداشتن مهارت دوست‌یابی، خجالتی بودن، اضطراب و کمبود عزت نفس اشاره کرد.

فواید تنهایی کودکان

طبق گفته‌ی کارشناسان الگوهای رفتاری، کودکان در طول روز نیاز دارند مدتی را تنها باشند. همان‌طور که می‌دانید کودکان برای پیشرفت مهارت‌های اجتماعی خود نیاز دارند که در جمع باشند. اما لحظاتی را نیز باید به تنهایی بگذرانند، زیرا تنهایی کودکان در واقع آن‌ها را برای مواجه شدن با موقعیت‌های اجتماعی که در اینده برایشان اتفاق می‌افتد آماده می‌کند. تنهایی کودکان باعث استقلال آن‌ها می‌شود و هم‌چنین کودکان می‌آموزند که می‌توانند حتی بدون حضور دیگران نیز سرگرم شوند. والدین باید بتوانند تجربه‌های متفاوتی را برای فرزندانشان فراهم کنند. تجربه‌هایی مانند: زمان بازی با دوستان، معاشرت کردن با دیگران در پارک و تنهایی بازی کردن برای مستقل شدن، این تجربه‌ها در واقع کودکان را برای موقعیت‌های آینده آماده می‌کند.

لحظات تنهایی کودکان و شکوفایی خلاقیت

کودکان به دلیل دارا بودن مغز در حال رشد، قوه‌ی تخیل پویا و خلاقیت بالا می‌توانند از لحظات تنهایی خود برای یافتن مسیر دل‌خواهشان استفاده کنند. لحظات تنهایی کودکان باعث شکوفایی خلاقیت‌ها و استعدادهای آن‌ها می‌شود. از طرفی کودکان زمانی که بیش از حد با دوستانشان بازی می‌کنند عصبی و غیر قابل کنترل می‌شوند. به همین دلیل بهتر است کودکان بعد از ساعت‌ها بازی کردن و دویدن مدتی را تنها باشند تا آرام شوند و بتوانند احساسات خود را کنترل کنند. تنهایی کودکان برای رشد مغز کودکان لازم و ضروری است. مغز انسان بسته به سن کودکان در تلاش است تا کارایی وسایل بازی آن‌ها را درک کند و مهارت‌های جدید را یاد بگیرد. در نتیجه، تنهایی کودکان در بسیاری از موارد نه تنها ضرری ندارد بلکه مفید است ولی باید تحت کنترل باشد تا باعث بروز مشکلات جدی جسمی و روانی در کودکان نشود.

سخن آخر

در نهایت والدین باید ویژگی‌های کودکان خود را به خوبی و به درستی شناسایی کنند و مطابق با آن‌ها شرایط تنهایی کودکان را فراهم کنند. یکی از نکات مهمی که والدین باید به آن توجه کنند این است که هرگز نباید با وعده و وعید و یا بیش از حد کودکان را در خانه تنها بگذارند زیرا تنهایی کودکان اگر از یک حدی بیشتر شود باعث به تأخیر افتادن کسب مهارت‌های اجتماعی، رشد و ثبات عاطفی در آن‌ها می‌شود.