کودکان از بدو تولد، از رفتارهای والدین خود الگوبرداری میکنند و رفتار و اعمال کودکان به رفتار و اعمال والدین آنها بستگی دارد. کودکان معنی لوس بودن را نمیدانند و فقط زمانی که بیش از حد مورد محبت والدین خود قرار میگیرند، متوجه میشوند که میتوانند با کوچکترین واکنشی به خواستهی خود برسند. گاهی اوقات نیز بعضی والدین برای خلاصی از سر و صدای کودکشان، خواستههای او را برآورده میکنند و باعث لوس شدن کودکان خود میشوند. همچنین یکی دیگر از دلایل لوس شدن کودکان بعضی دیگر از والدین هستند که مدام در تلاشند که همهی شرایط را برای کودکان خود بدون هیچ اما و اگری فراهم کنند و کودکشان از هیچ نظر کمبودی نداشته باشد و همین کار باعث میشود که توقع کودک از والدینش بالا برود. بنابراین میتوانیم بگوییم که هیچ کودکی لوس متولد نمیشود و لوس بودن کودکان ارتباط کاملأ مستقیمی با رفتارهای والدین و شیوهی تربیت آنها دارد. زمانی که والدین همهی خواستههای کودکشان را بدون هیچ چون و چرایی برآورده میکنند، در واقع این ذهنیت را در کودک خود ایجاد میکنند که هر چه بخواهم والدینم برای من فراهم میکنند و در صورتی که برآورده نکنند با کوچکترین واکنش (گریه کردن، قهر کردن و ...) به خواستهی خود میرسم. بنابراین لوس شدن کودکان به طور کامل به رفتار والدین با آنها برمیگردد و تا زمانی که والدین روشهای رفتاری خود با کودکان را اصلاح نکنند، کودکان آنها هیچ راهی جز لوس شدن ندارند.
در چه دورانی کودکان لوس نمیشوند؟
دوران شیرخوارگی، دورانی است که کودکان لوس نمیشوند و هر چه بیشتر به کودکان خود توجه و محبت کنید، احساس امنیت و آرامش بیشتری میکنند. در این دوران بدون این که نگران لوس شدن کودکان خود باشید، هنگام گریه کردن آنها را در آغوش بگیرید، همهی خواستهها و نیازهای او را برآورده کنید و برای او لالایی بخوانید. زمانی که کودک شما گریه میکند، او را در آغوش گرفته و نوازش کنید و اصلأ به این موضوع فکر نکنید که این کار ممکن است باعث لوس شدن کودک شما شود. زیرا کودکان در این دوران به حس امنیت، آرامش خاطر و همچنین حس دوست داشته شدن نیاز دارند. اثرات مثبت این محبتها و نوازشها در دوران شیرخوارگی، در سن نوجوانی بروز میکند. در واقع با محبت والدین به کودکان در این دوران، تصویری مثبت و سرشار از عشق در ذهن کودکان شکل میگیرد. همهی این محبتها، نوازشها، در آغوش گرفتنها و ... گرچه در ظاهر بسیار جزئی به نظر میرسند ولی در افزایش اعتماد به نفس کودکان بسیار مؤثر هستند.
در چه دورانی کودکان لوس میشوند؟
کودکان تا شش ماهگی خود را جزئی از وجود مادر میدانند، پس تا شش ماهگی بدون نگرانی از لوس شدن، آنها را در آغوش بگیرید، ببوسید و اجازه دهید که او پادشاه یا ملکهی خانهی شما باشد. کودکان بعد از شش ماهگی به تدریج متوجه میشوند که از مادر خود جدا هستند و نگران جدا شدن از مادرشان میشوند. طبق گفته روانشناسان بهتر است تا یک سالگی کودک خود را در آغوش بگیرید، تا احساس امنیت و آرامش خاطر داشته باشد و او را کمکم وارد برنامهای کنید که خودتان برایش انجام دادهاید (از شش ماهگی تا یک سالگی). مثلأ با او در یک ساعات مشخصی از روز بیشتر بازی کنید، در ساعات مشخصی به او غذا دهید و یا بخوابانید. بعد از یک سالگی این برنامه را جدیتر پیش ببرید و به گونهای با او رفتار کنید که مسئولیتپذیری را یاد بگیرد. همچنین با بزرگتر شدن کودکتان، شما نیز در رفتارهایتان تغییراتی ایجاد کنید تا شما را به عنوان قویترین الگو قبول کند. نوع رفتار والدین در این دوران تأثیر بسیار زیادی بر لوس شدن یا نشدن کودکان دارد.
برای جلوگیری از لوس شدن کودکان، والدینی مهربان و در عین حال قاطع باشید
متأسفانه گاهی اوقات بعضی از والدین فکر میکنند که قاطع بودن به معنی خشن بودن و رفتارها و واکنشهای تند به کجخلقیهای فرزندان است، در حالی که قاطع بودن به معنی اصولی پیروی کردن، رعایت کردن قوانین و اصرار بر اجرای قوانین در خانواده است. برای قاطع بودن والدین باید ثبات اخلاقی و رفتاری داشته باشند که این یک امر کاملأ ضروری است. در صورتی که اصول تربیتی خود را تغییر دادهاید ولی به آنها اعتقادی ندارید، کودکان شما نیز به آن اصول پایبند نخواهند بود و در نهایت این کودکان هستند که به خواستهی خود میرسند. پس قاطع نبودن والدین در اجرای اصولی قوانین موجب لوس شدن کودکان میشود. همچنین والدینی که بیش از حد و افراطی به کودکان خود محبت میکنند، در واقع مانع از اجتماعی شدن رفتار کودکان خود میشوند. این کودکان لوس بار میآیند و هرگز معنی صبر و تحمل را یاد نمیگیرند. کودکان لوس معمولأ افرادی عجول و با شخصیتهای سست و متزلزل هستند. در نتیجه دانستن اصول تربیتی و ارتباطی کودکان در سنین مختلف، یکی از امور واجب و ضروری است که والدین حتمأ باید بدانند. والدینی که میخواهند فرزندانشان لوس نشوند ابتدا باید رفتار خود را اصلاح کنند و سپس کودکانشان را به صورت اصولی تربیت کنند تا مانع از لوس شدن کودکانشان شوند.
چگونه میتوان به کودکان محبت کرد و در عین حال مانع از لوس شدن کودکان شد؟
والدین باید بدانند که نباید به بهانهی محبت کردن به کودکشان همهی خواستههای او را برآورده کنند. هر فردی در یک دورانی از زندگیاش به محبت نیاز دارد که این نیاز در دوران کودکی بسیار مهم است و اهمیت ویژهای دارد. اما قبل از محبت کردن، والدین باید شیوهها و روشهای صحیح محبت کردن را یاد بگیرند تا مانع از لوس شدن کودکانشان شوند. محبت کردن اصول و قواعد خاص خود را دارد که دانستن آن برای والدین لازم و ضروری است. وظیفهی پدر و مادرها به عنوان والدین دلسوز این است که به کودکان خود کمک کنند تا تواناییهای بالقوه خود را بشناسند و آنها را به تواناییهای بالفعل تبدیل کنند تا بتوانند در زندگی آیندهی خود احساس خوشبختی داشته باشند و به افرادی توانمند تبدیل شوند. متأسفانه گاهی اوقات بعضی از والدین تصور میکنند که با محبت بیشتر به کودکان، کودکانشان آنها را بیشتر دوست خواهند داشت و بدون هیچ قید و شرطی خواستههای آنها را برآورده میکنند، در حالی که این والدین در حقیقت حق مستقل شدن را از کودکان خود دریغ کردهاند و موجب لوس شدن کودکانشان میشوند.
کودکان باید تبعات رفتارهایشان را ببینند
متأسفانه بعضی از والدین با رفتارهای اشتباهشان باعث لوس شدن کودکان میشوند. مثلأ زمانی که به کودک خود میگویید که بعد از بازی کردن وسایلش را جمع کند و او این کار را انجام نمیدهد، شما با این تفکر که او هنوز بچه است وسایل او را جمع میکنید که این کار کاملأ اشتباه است. در واقع رفتار صحیح آن است که شما اجازه دهید اتاق کودکتان نامرتب بماند تا کودک شما بینظمی اتاقش را تحمل کند و وسایلش گم شوند تا تاوان بینظمی را بفهمد و بداند باید نظم داشته باشد. این موارد همچنین در مورد غذا خوردن کودکان نیز صادق است. کودکانی که در زمان مقرر غذا نمیخورند و والدین اصرار دارند که به زور به آنها غذا دهند، باعث لوس شدن کودکانشان میشوند و کودکان یاد میگیرند که هر وقت بخواهند میتوانند غذا بخورند و نظم را یاد نمیگیرند. در این شرایط والدین باید به کودک خود تا وعدهی غذایی بعدی غذا ندهند و کودکان گرسنگی را تحمل کنند تا یاد بگیرند باید در زمان مقرر غذا بخورند. در حقیقت رفتارهای اشتباه والدین باعث میشود که شخصیت کودکان تکامل پیدا نکند و به فردی وابسته و ضعیف تبدیل شود. کودکان لوس در آینده افرادی ضعیف هستند که نمیتوانند زندگیشان را به خوبی مدیریت کنند.
محبت بی قید و شرط و مرزهای محبت
هرگز برای محبت کردن به کودکانتان قید و شرط تعیین نکنید و همواره سعی کنید به کودکان خود بفهمانید که آنها را بدون هیچ قید و شرطی دوست میدارید. محبت بیقید و شرط به این معنا نیست که شما همهی رفتارهای کودکتان را تأیید میکنید، در حقیقت شما باید رفتارهای بد را به کودکتان آموزش دهید و در صورت داشتن خواستهی نامعقول آن را نپذیرید. مرز محبت کردن و لوس شدن کودکان یک مرز حقوقی و انسانی است. در صورتی که کودک شما رفتاری غیر انسانی مانند کتک زدن دیگران انجام داد نباید نسبت به آن بیتفاوت باشید، بلکه باید به کودک خود بفهمانید که کارش زشت و اشتباه است. همچنین نباید همهی خواستههای کودکانتان را فراهم کنید، اجازه دهید کودک شما بفهمد که همهی خواستههای برآورده نمیشود و فقط خواستههای معقول او برآورده میشود. پس میتوانید در کنار محبت کردن نیز مانع از لوس شدن کودکانتان بشوید.
سخن آخر
از ناامید شدن کودکانتان نترسید و به آنها اجازه دهید برای چیزی که میخواهند تلاش کنند. ما همیشه نمیتوانیم چیزی را که میخواهیم به دست آوریم. زمانی که کودکان از بدست آوردن چیزی ناامید میشوند، در آینده مهارت رویارویی با استرس را خواهند آموخت و برای چیزی که میخواهند به دست آورند تمام تلاش خود را میکنند. با رفتارهای صحیح در برابر خواستههای کودکانتان مانع از لوس شدن کودکان شوید. شما با لوس کردن کودکانتان فقط به آیندهی او آسیب میزنید و او را به فردی ضعیف در آینده تبدیل میکنید.