اختلال یادگیری ریاضی و راه‌های درمان آن

اختلال ریاضی به آن دسته از دانش‌آموزانی نسبت داده می‌شود که علی‌رغم داشتن هوش طبیعی و سلامت کامل بینایی و شنوایی، در حل مسائل ریاضی ضعیف هستند. این دانش‌آموزان مشکل جدی در یادگیری مهارت‌های ریاضی اعم از شناخت اعداد، عملیات ریاضی و هم‌چنین مسائل مربوط به ادراک فضایی و حل مسئله دارند. همان‌طور که می‌دانید مغز دارای دو نیم‌کره است که هر کدام ویژگی‌های مختص به خود را دارند. قدرت حل معما، خلاقیت، کشف کردن، جهت‌یابی، حس لامسه و درک سه بعدی اشیاء مربوط به نیم‌کره‌ی راست مغز می‌باشد. در واقع نیم‌کره‌ی راست کلی نگر است یعنی ابتدا کل را می‌بیند سپس جزئیات آن را شناسایی می‌کند. این بخش از مغز به تصور، خیال‌پردازی، رنگ‌شناسی، موسیقی و هنر می‌پردازد و معمولأ افراد سیاست‌مدار و هنرمند، راست‌مغز هستند. از طرف دیگر توانایی درک ریاضی، فلسفه، طبقه‌بندی و پردازش اطلاعات مربوط به نیم‌کره‌ی چپ مغز می‌باشد. این نیم‌کره بر عکس نیم‌کره‌ی راست، ابتدا با جزئیات سر و کار دارد و با ترکیب جزئیات کل را می‌سازد. هم‌چنین مرکز به خاطر سپردن اعداد و کلمات است. اغلب وکلا، طراحان و حسابداران چپ‌مغز هستند. نیم‌کره‌ی چپ مربوط به هوش انسان‌ها است و به همین دلیل بر نیم‌کره‌ی راست مغز برتری دارد. البته این برتری به معنی عدم استفاده از نیم‌کره ی دیگری نیست، بلکه در واقع این دو نیم‌کره باهم در ارتباط هستند و باهم در مجموع شخصیت فرد را می‌سازند. در نتیجه اختلال یادگیری ریاضی مربوط به نیم‌کره‌ی چپ مغز می‌باشد.

هدف آموزش ریاضی

یکی از اهداف آموزش ریاضی، تربیت دانش‌آموزان است تا بتوانند در آینده مسائل زندگی خود را به راحتی حل کنند. هم‌چنین بتوانند با تکنیک‌های محاسباتی آشنا شوند و از آن‌ها در زندگی روزمره‌ی خود استفاده کنند. اهداف فرهنگی یکی دیگر از اهداف آموزش ریاضی است. زیرا ریاضی بخشی از فرهنگ بشر است و ریاضی‌دانان و نوابغ کشور ما الگوهای مهمی برای سایر کشورها هستند. از طرف دیگر یادگیری ریاضی باعث فعال شدن ذهن انسان شده و حس کنجکاوی، ظرافت و ادراک را تقویت می‌کند. موریس کلاین درباره‌ی ریاضی می‌گوید: ریاضیات عالی‌ترین دستاورد فکری و اصیل‌ترین ابداع ذهن آدمی است.

علائم اختلال ریاضی

معمولأ علائم اختلال ریاضی در افراد مختلف متفاوت است و همه‌ی نشانه‌ها در یک فرد با هم دیده نمی‌شوند. ممکن است کودکان با توجه به نوع اختلال ریاضی که دارند، برخی از این علائم را داشته باشند. از جمله‌ی این علائم می‌توان به مشکل در خواندن و نوشتن اعداد، مشکل در مرتب کردن اعداد به منظور انجام محاسبات، ناتوانی در فهمیدن مشکل عبارت، سخت نامیدن واژه‌ی ریاضی، فهمیدن ایرادات عبارت، نفهمیدن مفاهیم ریاضی مانند بزرگ‌تر از یا کوچکتر از، تشخیص ندادن نشانه‌های عملیاتی در ریاضی مانند جمع و تفریق، نا‌توانی در یادسپاری اطلاعات ریاضی پایه مانند جدول ضرب، ناتوانی در ادامه و توالی مراحل حل مسئله، ناتوانی در کپی کردن اعداد، نادیده گرفتن علائم عملیات ریاضی، نفهمیدن عملیات لازم برای حل مسئله، مشکل شمارش، اشتباهات زیاد در اعداد ساده، آهسته انجام دادن محاسبات، مشکل در مرتب کردن اعداد از بزرگ به کوچک و بالعکس،مشکل در رعایت نظم مسائل ریاضی روی برگه، سردرگمی برای یافتن راه حل برای حل مسئله، مشکل در مدیریت زمان، گم کردن روزهای هفته، اشکال در خواندن ساعت، اجتناب از بازی‌هایی که بر اساس برنامه‌ریزی هستند مانند شطرنج و غیره اشاره کرد. کسانی که دچار اختلال ریاضی هستند ممکن است در مهارت‌های دیگر در سطوح بالا باشند و حتی ممکن یک نویسنده‌ی بسیار برجسته شوند.

پیامدها و عوارض اختلال ریاضی

کودکانی که دچار اختلال ریاضی هستند و در تمام زندگیشان با مشکل ریاضی روبه‌رو هستند، در صورتی که اختلال ریاضی آن‌ها درمان نشود ممکن است دچار مشکات و اختلالات دیگری شوند. مشکلاتی مانند: مشکلات مدرسه، رفتاری، عدم اعتماد به نفس و عزت نفس، اضطراب و ترس از ریاضی، اضطراب امتحان، افسردگی، مشکلات اجتماعی ناشی از افت تحصیلی، انتخاب‌های محدود برای انتخاب شغل، چرا که اکثر شغل‌ها با محاسبات پایه‌ی ریاضی سر و کار دارند، ترک تحصیل و حتی در بزرگ‌سالی برای دخل و خرج و سرمایه‌گذاری با مشکل مواجه می‌شود و ممکن است به ورشکستگی برسد.

راه‌های درمان اختلال ریاضی

از آن‌جایی که یادگیری ریاضی برای تمام زندگی لازم و ضروری است و اختلال ریاضی باعث محدود شدن انتخاب‌های زندگی دانش‌آموزان می‌شود، پس درمان آن نه تنها برای دوره‌ی تحصیلی بلکه برای تمام عمر ضروری است. اولین قدم برای درمان اختلال ریاضی این است که باید از سلامت روانی و مغزی کودک کاملأ مطمئن شوید. می‌توان با دادن تمریناتی از قبیل: آموزش مفهوم کم و زیاد، کوچک و بزرگ، بالا و پایین، زیر و رو، دور و نزدیک شناسایی جهات مختلف، مفهوم یک و بیش از یک، مفهوم خط کشیدن، کوتاه و بلند و عمق یا گودی گام‌هایی محکم برای درمان اختلال ریاضی برداشت. برای آموزش مفاهیم کم و زیاد می‌توانید از تعدادی گردو و لیمو عمانی استفاده کنید و آن‌ها را به دو دسته زیاد و کم تقسیم کنید و به کودک خود بگویید کدام زیاد و کدام کم است و دلیل زیاد و کم بودن را نیز برایش توضیح دهید سپس همه را در یک گروه قرار دهید و از او بخواهید در دو گروه کم و زیاد دسته‌بندی کند. هم‌چنین برای مفاهیم کوچک و بزرگ می‌توانید از دو سیب بزرگ و کوچک استفاده کنید.

سخن آخر

اختلال ریاضی در کودکان را می‌توان یکی از مهم‌ترین اختلالات دانست، چرا که کودکان و نوجوانان و حتی بزرگ‌سالان در تمام طول زندگی خود با محاسبات ریاضی سر و کار دارند و عدم یادگیری ریاضی باعث ایجاد خلل در زندگی روزمره‌ی آن‌ها می‌شود. پس اگر کودک شما در درس ریاضی با وجود تلاش‌های فراوان، ضعیف است؛ به جای سرزنش کردن و سرکوب کردن او، به دنبال دلیل اختلال ریاضی آن‌ها باشید و برای درمان آن از همان دوران کودکی تلاش کنید تا در زندگی خود در آینده با مشکل جدی مواجه نشود و بتواند به موفقیت برسد.