چرا کودکان دچار اضطراب تحصیلی می‌شوند؟

یکی از موضوعاتی که هر پدر و مادری باید از آن اطلاع داشته باشد تا بتواند به موقع فرزندش را تحت حمایت عاطفی و روانی مناسب قرار دهد، بحث اضطراب تحصیلی است. استرس و اضطراب یکی از اختلالات روان‌شناسی شایع در بین دانش آموزان است که والدین و تحصیل فرزندان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. در اکثر مواقع، دل درد و حالت تهوع کودکان، به خاطر ترس و اضطراب از مدرسه است که خانواده‌ها ضمن دانستن این موضوع، باید بتوانند با تقویت اعتماد به نفس آن‌ها، این ترس و اضطراب را در آن‌ها کاهش دهند.

اضطراب از مدرسه

اضطراب از مدرسه از همان سنین پایین و از دوران دبستان آغاز می‌شود. این اضطراب از مدرسه یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که نتیجه‌ی آن بی‌میلی دانش آموزان دبستانی برای رفتن به مدرسه است. کودکان به دلایل مختلفی از قبیل وابستگی به والدین، ناتوانی‌های جسمی و ذهنی و یا ترس از محیطی غریب که پر از آدم‌های غریبه و ناآشنا است، از رفتن به مدرسه اجتناب می‌کنند و از آن می‌ترسند. جویدن ناخن، لکنت زبان، خجالتی شدن و ... نشانه‌هایی از اضطراب و ترس است. والدین لازم است در این شراط نهایت صبر و حوصله‌ی خود را به کار گیرند تا بتوانند این ترس و اضطراب را از فرزندانشان دور کنند.

وظیفه‌ی والدین و مربیان برای کاهش اضطراب از مدرسه

ترس و اضطراب از مدرسه به دلایل مختلفی از قبیل احساس پذیرفته نشدن از سوی هم سن و سالان، بلوغ زودرس یا دیررس، ترس از استقلال و ... به وجود می‌آید. در کنار تمام این موارد، متأسفانه خانواده‌ها خود نیز، یکی از دلایل ترس و اضطراب کودکان از مدرسه هستند. برخی از والدین و اطرافیان، با تعریف از صحنه‌های بد مدرسه‌ی خود، کودک را از فضا و مربیان مدرسه می‌ترسانند و حتی در برخی موارد خانواده‌ها با به کار بردن جملاتی، ترس و اضطراب از مدرسه را در ذهن کودک ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال زمانی که فرزندشان کار بدی انجام می‌دهد و می‌خواهند کاری کنند که او به حرف‌هایشان گوش دهد، جملاتی مانند «اگر بچه‌ی خوبی نباشی، به معلمت میگم تنبیهت کنه»، « اگر بچه‌ی خوبی نباشی به معلمت میگم تو رو توی کلاس حبس کنه»، «اگر بچه‌ی خوبی نباشی به معلمت میگم دوست نداشته باشه» و ... به او می‌گویند و ناخواسته کودک را از مدرسه و معلمان می‌ترسانند و همین دلیلی بر ترس و اضطراب از مدرسه می‌شود.

اقدامات والدین برای کاهش اضطراب فرزندشان

اولین کاری که والدین می‌توانند برای کاهش اضطراب فرزندشان از مدرسه، انجام دهند این است که :

• وابستگی‌ها را کاهش دهند.
• از وقایع و خاطرات خوش دوران کودکی و مدرسه تعریف کنند. حتی قبل از آغاز مدرسه، آن‌ها را با معلمان و مربیان آشنا کنند.
• به خاطر ضعف در یادگیری و انجام تکالیف مدرسه، هرگز کودک را تنبیه نکرده و او را با سایر هم‌کلاسی‌ها و دوستانش مقایسه نکنند.
• با کودک خود از اتفاقات مدرسه صحبت کنند و اگر از مدرسه می‌ترسد دلیلش را از او بپرسند و او را به خاطر ترس‌هایش حتی اگر بی‌مورد است، سرزنش نکنند.

اضطراب امتحان

داشتن اضطراب امتحان امری طبیعی است که هر دانش آموز و دانش‌جویی کم و بیش با آن درگیر می‌شود، اما آن‌چه که غیر طبیعی و آسیب‌زاست، اضطراب امتحانی است که فرد را دچار ضعف و ناتوانی در استفاده از معلوماتش می‌کند. متأسفانه 25 درصد از دانش آموزان از سنین 10 تا 11 سال دچار اضطراب امتحان می‌شوند و اگر دلیل آن مشخص و درمان نشود، با گذشت زمان این اضطراب در زندگیشان افزایش می‌یابد. در واقع اضطراب امتحان به این معناست که فرد، جواب تمام سؤالات را می‌داند ولی به دلیل تردید در توانایی‌هایش و اضطراب بالایی که دارد، قادر به پاسخ‌گویی آن‌ها نیست.

نشانه‌های اضطراب امتحان

اضطراب از امتحان معمولأ با نشانه‌هایی هم‌چون بی‌اشتهایی، کم‌خوابی، آشفتگی، لرزش در صدا و دست‌ها، عرق کردن کف دست و ... همراه است، که فرد را دچار ناراحتی و آشفتگی و در نهایت بیزاری از مدرسه می‌کند. عواملی از قبیل عوامل فردی، خانوادگی و عواملی مربوط به مدرسه باعث شکل‌گیری و به وجود آمدن اضطراب امتحان می‌شوند. به عنوان مثال برخی از افراد به دلیل عدم تمرکز کافی در طول سال و نداشتن برنامه‌ریزی صحیحی برای درس خواندن، در ایام امتحانات، آمادگی لازم را در خود نمی‌بینند و دچار اضطراب امتحان می‌شوند. از سوی دیگر، جدا از این که برخی اضطراب‌ها ریشه‌ی خانوادگی و ژنتیکی دارند، متأسفانه برخی از خانواده‌ها به دلایل سخت‌گیری‌های دوران امتحانات و انتظارات بالا از فرزندانشان و حتی فراهم نکردن محیطی آرام برای آن‌ها، اضطراب را در فرزندانشان چندین برابر می‌کنند.

مقایسه‌ی ناعادلانه فرزندان

یک اشتباه دیگری که اکثر خانواده‌ها مرتکب می‌شوند، مقایسه ناعادلانه‌ی فرزندانشان با سایرین است. والدین گمان می‌کنند با این مقایسه‌ها، تلنگری به فرزند خود وارد کرده‌اند تا او تلاشش را بیشتر کند در حالی این مقایسه‌ها تنها او را خشمگین و مضطرب می‌کند. عامل سوم که مربوط به مدرسه است شامل انتظارات غیرواقعی معلمان از دانش آموزان است. در حالی که اگر معلمان به تفاوت‌های فردی آن‌ها توجه کنند، باعث می‌شود انتظارات معقولانه‌تری از دانش آموزان داشته باشند. هم‌چنین گاهی معلمان قبل از امتحان، بخشی از کتاب را حذف می‌کنند اما سرامتحان از همان بخش‌ها سوال می‌دهند که باعث اضطراب دانش آموزان می‌شود. موارد دیگری از قبیل محیط نامناسب امتحان، سروصدا، نور، تهویه‌ی نامناسب نیز در اضطراب امتحان تأثیر زیادی دارند. بنابراین برای از بین بردن این معظل، باید ابتدا به دنبال دلیل اصلی آن بروید و سپس در جهت رفع آن اقدام کنید.